Читать книгу Choroby zakaźne i pasożytnicze - Группа авторов - Страница 20

3.4.1. Mechanizm działania

Miejscem docelowym działania glikopeptydów są prekursory peptydoglikanu, wykorzystywanego do syntezy ściany komórkowej. Dostępne leki z tej grupy to wankomycyna i teikoplanina.

3.4.2. Znane mechanizmy oporności

Oporność bakterii polega na produkcji prekursorów o małym powinowactwie do glikopeptydów, zatem możliwa jest synteza ściany bakteryjnej przy obecności antybiotyku. Mechanizm ten po raz pierwszy opisano wśród enterokoków (szczepy VRE lub GRE). Geny te zostały później zidentyfikowane także u niektórych MRSA.

Oporność na glikopeptydy podzielono na 4 grupy:

• VanA – obserwowana u Enterococcus faecalis i Enterococcus faecium; wykazują jednakową oporność na wankomycynę i teikoplaninę;

• VanB – mechanizm warunkuje oporność na wankomycynę;

• VanC – obserwowana u Enterococcus gallinarium i Enterococcus casseliflavus to oporność konstytutywna wobec wankomycyny, bakterie są wrażliwe na teikoplaninę;

• VanD – występuje u niektórych szczepów Staphylococcus haemoliticus, bakterie wykazują wrażliwość na wankomycynę przy oporności na teikoplaninę.

3.4.3. Wskazania

Ciężkie zakażenia gronkowcami i paciorkowcami opornymi na β-laktamy lub uczulenie na nie, m.in. infekcje w obrębie jamy brzusznej wywołane przez metycylinooporne szczepy gronkowca złocistego czy oporne na ampicylinę enterokoki, a także nawrotowe zakażenia protez ściany żołądka. Dodatkowo są to leki z wyboru w zakażeniach Corynebacterium jeikeium oraz Clostridium difficile. Antybiotyki glikopeptydowe mogą być stosowane w profilaktyce zapalenia mięśnia sercowego, u pacjentów uczulonych na antybiotyki β-laktamowe oraz jako jednorazowa dawka profilaktyczna przy większości zabiegów operacyjnych z użyciem protezowania, przy których istnieje duże ryzyko zakażenia gronkowcem złocistym opornym na metycylinę. Teikoplanina jest również antybiotykiem z wyboru w antybiotykoterapii empirycznej lub w II linii w leczeniu rzutów gorączki neutropenicznej spowodowanej złośliwymi chorobami hematologicznymi lub guzami nowotworowymi.

3.4.4. Działania niepożądane

Wankomycyna działa ototoksycznie i nefrotoksycznie. Może też wywoływać nudności, wymioty, trombocytopenię i neutropenię, skórne odczyny alergiczne oraz zespół czerwonego człowieka (zespół czerwonej szyi) spowodowany uwalnianiem histaminy. Antybiotyku tego nie stosuje się u kobiet w ciąży.

Teikoplanina jest mniej nefrotoksyczna i rzadziej wywołuje objawy skórne. Nie należy jej stosować z cyprofloksacyną.