Читать книгу Dietetyka kliniczna - Группа авторов - Страница 43

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach

U chorych z mukowiscydozą niezbędna jest suplementacja witaminami rozpuszczalnymi w tłuszczach. Pokrycie zapotrzebowania na witaminy D, E i K nie jest możliwe jedynie ze źródeł pożywienia. Inaczej z witaminą A, szczególnie jeżeli stosowane są doustne preparaty odżywcze lub żywienie enteralne ją zawierające. W grupie chorych z mukowiscydozą należy więc dokonać oceny ilości spożywanych źródeł witaminy A. Z ostrożnością należy stosować dawki suplementacyjne, szczególnie jeżeli planowana jest ciąża, ze względu na toksyczność wysokich stężeń witaminy A. W praktyce klinicznej u chorych z wydolną trzustką nie jest rutynowo stosowana suplementacja witaminą A, a dawki witaminy E są o połowę niższe niż zalecane. Aktualne zalecenia rekomendują dawki dla poszczególnych witamin A, D, E i K głównie jako dawkowanie startowe. Suplementacja powinna być ustalana indywidualnie na podstawie oceny stężeń w surowicy, co najmniej raz w roku lub po modyfikacji dawki co 3–6 miesięcy. Startowe dawki witamin rozpuszczalnych w tłuszczach przedstawia tabela 2.17 i dotyczą one pacjentów z niewydolnością zewnątrzwydzielniczą trzustki.

Tabela 2.17. Zalecenia suplementacji witaminowej u chorych z mukowiscydozą

IU (international unit) – jednostka międzynarodowa.

* Witamina A: 1 µg = 3,3 IU; witamina D: 1 µg = 40 IU; witamina E: 1 mg = 1,5 IU.

Aby suplementacja była efektywna, preparaty witaminowe powinny być podawane podczas posiłku zawierającego tłuszcz wraz z odpowiednią dawką enzymów trzustkowych.

Witaminy rozpuszczalne w wodzie, składniki mineralne i pierwiastki śladowe

Niedobory witamin rozpuszczalnych w wodzie występują rzadko u chorych na mukowiscydozę. Suplementacja witamin z tej grupy wskazana jest w przypadku niedostatecznej ich podaży z dietą. Wyjątek stanowi witamina B₁₂, którą należy podać domięśniowo u pacjentów po resekcji jelita cienkiego w dawce 100 µg raz w miesiącu.

U kobiet planujących ciążę oraz w I trymestrze ciąży zalecana jest suplementacja kwasu foliowego w dawce 400 mg/24 h.

Nieodzownym składnikiem diety dla chorych z mukowiscydozą jest wapń. Ze względu na zaburzenia wchłaniania i utraty wapnia z kałem oraz niedobory witaminy D osoby te są narażone na deficyt tego makroskładnika. Spożycie wapnia powinno być oceniane przynajmniej raz w roku, a częściej u dzieci z nieprawidłowym tempem wzrastania oraz z brakiem przyrostów lub spadkami masy ciała. Dzienne zapotrzebowanie na wapń dla chorych z CF jest takie samo jak dla zdrowej populacji na poziomie zalecanego spożycia (recommended daily allowance, RDA). Głównym źródłem wapnia w diecie powinny być mleko i przetwory mleczne. U chorych z towarzyszącą alergią na białko mleka lub nietolerancją laktozy może być niezbędna dodatkowa suplementacja wapnia.

U osób z mukowiscydozą występuje zwiększone ryzyko niedoboru cynku z powodu zaburzeń wchłaniania, biegunek tłuszczowych, przewlekłego stanu zapalnego i zwiększonego stresu oksydacyjnego. Niedobór cynku można wiązać z szerokim zakresem objawów, które towarzyszą chorym z mukowiscydozą, takich jak: opóźnione wzrastanie, zwiększona podatność na infekcje, opóźnione dojrzewanie oraz obniżone odczucie smaku. Nie zaleca się rutynowej suplementacji cynkiem. Poniżej przedstawiono wytyczne suplementacji cynkiem dla chorych z grupy ryzyka niedoborów:

● niemowlęta poniżej 2. roku życia z trudnościami w przyrostach masy ciała mimo odpowiedniej diety i dopasowanej suplementacji enzymatycznej i/lub z biegunkami tłuszczowymi: 1 mg cynku/kg m.c./24 h w dawkach podzielonych przez 6 miesięcy (maksymalnie 15 mg/24 h);

● dzieci od 2. do 18. roku życia zagrożone ryzykiem niedoboru cynku: 15 mg/24 h przez 6 miesięcy;

● dorośli zagrożeni ryzykiem niedoboru cynku: 25 mg/24 h przez 6 miesięcy.

Chorzy z mukowiscydozą, szczególnie niemowlęta, są w zwiększonej grupie ryzyka wystąpienia niedokrwistości ze względu na:

● przewlekły stan zapalny;

● nieodpowiednią dietę;

● zaburzenia wchłaniania;

● refluks żołądkowo-przełykowy;

● występowanie jelitowego przerostu bakteryjnego;

● przewlekłą kolonizację bakteryjną dróg oddechowych;

● krwioplucia.

Przed włączeniem leczenia preparatami żelaza należy zróżnicować, czy niedobory tego pierwiastka nie wynikają ze stanu zapalnego (tab. 2.18).

Tabela 2.18. Różnicowanie anemii u chorych z mukowiscydozą

TIBC (total iron binding capacity) – całkowita zdolność wiązania żelaza.

* Zgodnie z normami w danym laboratorium.