Читать книгу Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży - Группа авторов - Страница 75

Używanie testów diagnostycznych jest charakterystyczną cechą klinicznej psychologii stosowanej (Smith i Handler, 2007). Współcześnie w myśleniu o stosowaniu metod i testów diagnostycznych w psychologii klinicznej wyodrębnia się dwa trendy. Pierwszy podkreśla ogromny postęp w dziedzinie pomiaru psychologicznego, skutkujący znacznym wzrostem liczby legalnych testów będących jednocześnie narzędziami o wysokiej jakości psychometrycznej (zob. np. Hornowska, 2007; Matczak i Jaworowska, 2015). Testowanie, które w tym ujęciu znajduje się w centrum aktywności psychologa, polega na administrowaniu narzędziami, dostarczającymi specyficznego wyniku, który reprezentuje próbkę zachowań typowych pod względem badanej właściwości (Paluchowski, 2007). Wynik ten jest opisywany na bazie wiedzy o normalizacji zgodnie z podejściem nomotetycznym (Meyer i in., 2001). Skutkiem ubocznym tego trendu jest poliferacja (namnażanie się) metod i narzędzi diagnostycznych i niekiedy ich samodzielne funkcjonowanie, tak jakby ich wyniki miały znaczenie niezależnie od innych informacji o pacjencie, co jest sprzeczne z zasadami diagnozowania (zob. Hornowska, 2007).

Drugi trend akcentuje potrzebę przejścia z koncentracji na testowaniu (używaniu narzędzi) do bardziej całościowych ujęć, gdzie wykracza się poza uzyskanie pojedynczego wyniku i uruchamia złożony proces rozwiązywania problemów, w którym wykorzystuje się rozmaite sposoby zbierania danych, a potem ich opracowywania na różnych poziomach (Tryon, 2010; por. Paluchowski, 2007). To drugie podejście wymaga od psychologa klinicznego rozwijania kompetencji głównie z zakresu integrowania danych diagnostycznych z różnych metod oraz zestawiania tych danych z pozostałymi informacjami obecnymi w szerokim kontekście diagnozy klinicznej, dotyczącymi historii rozwoju dziecka, środowiska rodzinnego czy aspektu ekonomicznego i kulturowego (zob. Soroko, Górska i Cierpiałkowska, 2019; zob. też rozdz. 6). Ponieważ same wyniki testów oraz dostępność innych danych diagnostycznych (np. historia rozwoju) nie są wystarczające do sformułowania diagnozy, to klinicysta pracujący z dziećmi i młodzieżą musi integrować informacje, korzystając z perspektywy ekologicznej i rozważając każdy pomiar w świetle środowiskowego, historycznego, kulturowego, osobowego, sytuacyjnego i rozwojowego kontekstu (Semrud-Clikeman, Fine i Butcher, 2007; por. Brzezińska, 2000).

Psycholog kliniczny zatem staje przed wyzwaniem znalezienia legalnych i psychometrycznie dobrych narzędzi psychologicznych oraz przed uzasadnionym ich doborem, aby zadanie diagnostyczne zrealizować możliwie optymalnie dla każdej ze stron kontraktu diagnostycznego. Ciągle ważnym wyzwaniem jest (Mash i Hunsley, 2007): 1) przyjęcie wstępnych kryteriów decydowania, jakie metody i w jaki sposób powinny lub mogą być używane, oraz 2) opracowanie reguł dopasowania metod do różnych celów diagnostycznych, które nie będą ignorować ani dowodów empirycznych, ani użyteczności klinicznej.