Читать книгу Piekfyn Afrikaans Leerderboek Graad 7 Huistaal - Rina Lamprecht - Страница 119

Die werkwoord is die woordsoort in ’n sin wat aandui watter handeling of werk gedoen word. Die werkwoord is ook die woordsoort wat aandui in watter tyd die handeling voltooi word (teenwoordige, toekomende of verlede tyd).

Werkwoorde word verdeel in hoof-/selfstandige werkwoorde, hulpwerkwoorde en koppelwerkwoorde.

Die selfstandige/hoofwerkwoord

Dit dra selfstandige betekenis. Byvoorbeeld: Gerda sing ’n lied. (oorganklik omdat ’n voorwerp direk ná die werkwoord volg)

Karel speel buite. (onoorganklik omdat daar nie ’n voorwerp na die werkwoord volg nie)

Skeibare werkwoord (deeltjiewerkwoord)

Wanneer die hoofwerkwoord uit twee of meer dele bestaan wat geskei kan word, byvoorbeeld: dophou, hou dop en dopgehou; gelukwens, wens geluk, gelukgewens.

Die koppelwerkwoord

Hierdie werkwoord het nie selfstandige betekenis nie en het dus ’n ander sinsdeel nodig om dit te voltooi. Byvoorbeeld: Die seun lyk gesond. Dit koppel met . . .

 ’n selfstandige naamwoord: Die seun is ’n goeie rugbyspeler.

 ’n byvoeglike naamwoord: Die dogter lyk fiks.

 ’n sin/sinsnede: Dit lyk of ons planne nie gaan uitwerk nie.

Leer die volgende koppelwerkwoorde: is, was, word, lyk, blyk, skyn, heet, raak, voel en klink.

Binne sinsverband lyk hulle so: Die baba word groot./Die man klink moeg./Jy word nou lekker lank./Hy heet na sy pa./Ek is ’n dokter./Ek raak nou slim./Ek voel sleg./Dit blyk dat hy die waarheid gepraat het.

Medewerkwoorde of hulpwerkwoorde

Hierdie werkwoorde kan nie alleen staan nie en moet saam met ’n selfstandige werkwoord gebruik word om . . .

 die verlede tyd aan te toon, byvoorbeeld: Die meisie het mooi gelyk. (hulpwerkwoord van tyd)

 aan te dui of die handeling moontlik/waarskynlik/wenslik is, byvoorbeeld: Ek sal/sou; wil/wou; mag/mog; mag nie; moet/moes; kan/kon my huiswerk doen. (hulpwerkwoord van wyse)

 die lydende vorm aan te toon, byvoorbeeld: Die baba word gebad./Die baba is gebad. (hulpwerkwoord van vorm)