Читать книгу Antikorruptions-Compliance - Simon Schafer - Страница 258

Anmerkungen

Оглавление

[1]

Verf. ist Vorsitzender Richter am Landgericht in Köln, Geschäftsführer der Forschungsstelle Sportrecht der Universität zu Köln sowie Mitherausgeber und Schriftleiter der Zeitschrift für Sport und Recht (SpuRt).

[2]

Vgl. hierzu und zum Sportbegriff: Fritzweiler in PHB-Sportrecht, 4. Aufl. 2020, Einf. Rn. 1 ff.; Rössner/Adolphsen in Adolphsen/Nolte/Lehner/Gerlinger (Hrsg.). Sportrecht in der Praxis, Rn. 1, 4 ff.

[3]

Der Deutsche Fußball-Bund e.V. mit Sitz in Frankfurt.

[4]

Die Fédération Internationale de Football Association, ein gemeinnütziger Verein nach schweizerischem Recht mit Sitz in Zürich/Schweiz.

[5]

Die Union des Associations Européennes de Football, ebenfalls ein gemeinnütziger Verein nach schweizerischem Recht mit Sitz in Nyon/Schweiz.

[6]

Das International Olympic Committee, auch ein Verein nach schweizerischem Recht mit Sitz in Lausanne/Schweiz.

[7]

„Kicken“ im Park, Joggen, Beachvolleyball mit Freunde usw.

[8]

Nach dem Sportentwicklungsbericht 2005/2006 des Deutschen Olympischen Sportbundes und des Bundesinstituts für Sportwissenschaften werden nur von den Funktionsträgern in den Sportvereinen Deutschlands etwa 557 Millionen unbezahlte Arbeitsstunden pro Jahr erbracht. Der jährliche Beitrag zur volkswirtschaftlichen Wertschöpfung liegt damit bei ca. 8,5 Milliarden Euro (a.a.O., S. 21).

[9]

Duden Synonymwörterbuch (Online-Datenbankabfrage, abgerufen am 21.3.2020).

[10]

Duden Fremdwörterbuch (Online-Datenbankabfrage, abgerufen am 21.3.2020).

[11]

Www.transparency.de/ueber-uns/was-ist-korruption/ (abgerufen am 21.3.2020).

[12]

Vgl. zu den Gründen für die Sitzwahl in der Schweiz vieler internationaler Verbände Orth NJW-aktuell, Heft 22/2014, 14.

[13]

Rotsch in Rotsch, Criminal Compliance, § 1 Rn. 4 ff.

[14]

Rotsch in Rotsch, Criminal Compliance, § 1 Rn. 7.

[15]

Rotsch in Rotsch, Criminal Compliance, § 1 Rn. 8.

[16]

Vgl. ausführlich zu den Inhalten von Compliance-Management-Systemen im Sport Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 51, und zu typischen Compliance-Risiken im Sport Schumacher/Schumacher, SpuRt 2018, 99.

[17]

Rotsch in: Rotsch, Criminal Compliance, § 1 Rn. 9, 10.

[18]

Vgl. Orth in Cherkeh/Momsen/Orth SportstrafR-HdB Kap. 3 Rn. 165 ff.

[19]

Spindler in Württembergischer Fußballverband (Hrsg.) Integrität und Compliance im Sport 47.

[20]

Momsen in Hoven/Kubiciel Korruption im Sport 149 (152 ff.); Vaudlet in Cherkeh/Momsen/Orth SportstrafR-HdB Kap. 4 Rn. 262.

[21]

Momsen in Hoven/Kubiciel Korruption im Sport 149 (157); vertiefend: Grützner/Momsen CCZ 2017, 155.

[22]

Momsen in Hoven/Kubiciel Korruption im Sport 149 (153).

[23]

Momsen in Hoven/Kubiciel Korruption im Sport 149 (154).

[24]

Momsen in Hoven/Kubiciel Korruption im Sport 149 (155).

[25]

Vaudlet in Cherkeh/Momsen/Orth SportstrafR-HdB Kap. 4 Rn. 264 m.w.N.

[26]

Momsen in Hoven/Kubiciel Korruption im Sport 149 (157).

[27]

Vaudlet in Cherkeh/Momsen/Orth SportstrafR-HdB Kap. 4 Rn. 262.

[28]

Vaudlet in Cherkeh/Momsen/Orth SportstrafR-HdB Kap. 4 Rn. 267.

[29]

Einen guten Überblick gibt der Leitfaden der Sponsorenvereinigung S20 „Hospitality und Strafrecht“, der in Zusammenarbeit mit dem DOSB und dem Bundesministerien des Inneren und der Justiz herausgegeben worden ist – https://cdn.dosb.de/alter_Datenbestand/fm-dosb/downloads/recht/Hospitality-und-Strafrecht-ein-Leitfaden_2017.pdf (abgerufen am 18.4.2020).

[30]

BGH 14.10.2008 – 1 StR 260/08, NJW 2008, 3580.

[31]

LG Karlsruhe NStZ 2008, 407; verkürzte Sachverhaltsdarstellung nach JuS 2009, 176 (mit Anm. Jahn).

[32]

Vaudlet in Cherkeh/Momsen/Orth SportstrafR-HdB Kap. 4 Rn. 272.

[33]

Fischer StGB § 331 Rn. 6 ff.

[34]

Fischer StGB § 331 Rn. 21.

[35]

LG Karlsruhe NStZ 2008, 407 Rn. 12

[36]

BGH NJW 2008, 3580 Rn. 48.

[37]

Fischer StGB § 331 Rn. 23, 24.

[38]

Vaudlet in Cherkeh/Momsen/Orth SportstrafR-HdB Kap. 4 Rn. 269; Fischer StGB § 331 Rn. 24.

[39]

Https://cdn.dosb.de/alter_Datenbestand/fm-dosb/downloads/recht/Hospitality-und-Strafrecht-ein-Leitfaden_2017.pdf (abgerufen am 18.4.2020).

[40]

Peters ZWH 2012, 262.

[41]

Fischer StGB § 229 Rn. 22; Vaudlet in Cherkeh/Momsen/Orth SportstrafR-HdB Kap. 4 Rn. 264.

[42]

Peters ZWH 2012, 262 (268).

[43]

Schröder-Frerkes in FS Wessing, Unternehmensstrafrecht, 295 (309 f.).

[44]

Ausführlich zum Transparenzkriterium Momsen in Hoven/Kubiciel Korruption im Sport 149.

[45]

Https://cdn.dosb.de/alter_Datenbestand/fm-dosb/downloads/recht/Hospitality-und-Strafrecht-ein-Leitfaden_2017.pdf (abgerufen am 18.4.2020).

[46]

Vaudlet in Cherkeh/Momsen/Orth SportstrafR-HdB Kap. 4 Rn. 273.

[47]

Seit Jahren wird zu Recht darauf hingewiesen, dass die Führung großer Vereine und Verbände angesichts der wachsenden Verrechtlichung und verschiedener rechtlicher, steuerlicher und sozialversicherungsrechtlicher Haftungsrisiken im Prinzip nur noch von Juristen, Volks- bzw. Betriebswirten und ähnlich qualifiziertem Personal übernommen werden kann, soweit dem jeweiligen Vorstand nicht ein hauptamtlicher und entsprechend qualifizierter Verwaltungsunterbau zur Verfügung steht – was allein aus Kostengründen regelmäßig nicht der Fall ist.

[48]

So steht erhalten etwa die vertretungsberechtigten Präsidiumsmitglieder des DFB einen Dienstwagen und eine monatliche Aufwandsentschädigung in vierstelliger Höhe. Die jährliche Aufwandsentschädigung von Mitgliedern der UEFA-, FIFA- oder Exekutivorgane liegt deutlich im sechsstelligen Bereich.

[49]

Www.deutschlandfunk.de/klub-wm-fussballzwerge-nicken-ab-was-sich-ihr-praesident.1346.de.html?dram:article_id=443842 (abgerufen am 18.4.2020) mit einem Beispiel zur Club-WM.

[50]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 99 (101).

[51]

Hoven/Kubiciel/Waßmer NZWiSt 2016, 121.

[52]

OLG Frankfurt SpuRt 2019, 272

[53]

Www.sueddeutsche.de/sport/fussball-sommermaerchen-prozess-in-der-schweiz-vor-dem-aus-dpa.urn-newsml-dpa-com-20090101-200318-99-373794 (abgerufen am 18.4.2020).

[54]

Www.sueddeutsche.de/sport/fifa-infantino-lauber-prozess-bundesanwaltschaft-1.4880320 (abgerufen am 18.4.2020).

[55]

Https://11freunde.de/artikel/das-perverse-turnier/388209 (abgerufen am 18.4.2020).

[56]

Www.zeit.de/sport/2019-09/fussball-wm-2022-katar-menschenrechtsorganisation-amnesty-vorwuerfe (abgerufen am 18.4.2020).

[57]

Www.sportschau.de/fussball/allgemein/corona-wm-baustellen-katar-100.html (abgerufen am 18.4.2020).

[58]

Www.faz.net/aktuell/sport/fussball/vorwuerfe-in-us-prozess-zu-wm-vergaben-an-russland-und-qatar-16715755.html (abgerufen am 18.4.2020).

[59]

Rönnau in Hoven/Kubiciel Korruption im Sport 11; Pieth in Hoven/Kubiciel Korruption im Sport 29; Vaudlet in Cherkeh/Momsen/Orth SportstrafR-HdB Kap. 4 Rn. 241 ff.

[60]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 99 (101).

[61]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 99 (101).

[62]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 99 (101).

[63]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 99 (101).

[64]

Www.faz.net/aktuell/sport/fussball/bundesliga/corona-krise-und-tv-sky-sucht-loesungen-fuer-die-bundesliga-16716175.html (abgerufen am 8.4.2020).

[65]

Diese Besonderheiten können hier nicht skizziert werden. Vgl. statt aller ausführlich und instruktiv Summerer in PHB-Sportrecht, 4. Aufl. 2020, Kap. 5 passim Rn. 117 ff., 130 ff.

[66]

Www.nzz.ch/zuerich/aktuell/zuercher-polizei-im-einsatz-gegen-fifa-funktionaere-1.18549652 (abgerufen am 8.4.2020).

[67]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 99 (101).

[68]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 99 (101).

[69]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 99 (101).

[70]

Www.faz.net/aktuell/sport/fussball/bayer-leverkusen-polizei-ermittelt-gegen-reiner-calmund-1302561.html (abgerufen am 8.4.2020).

[71]

Www.aachener-zeitung.de/kultur/calmund-affaere-verfahren-gegen-spielervermittler-graul-eingestellt_aid-27802125 (abgerufen am 8.4.2020).

[72]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 99 (101).

[73]

Stopper/Holzhäuser SpuRt 2011, 13.

[74]

Nücken SpuRt 2017, 19; BFH SpuRt 2017, 267; SpuRt 2019, 76 (mit Anm. Nücken); BFH SpuRt 2019, 281 (mit Anm. Nücken).

[75]

Vaudlet in Cherkeh/Momsen/Orth SportstrafR-HdB Kap. 4 Rn. 256.

[76]

BGHSt 52, 323 (Fall Siemens-KWU).

[77]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 99 (101).

[78]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 99 (101).

[79]

Vgl. statt aller hier nur die Recherchen um die sog. Panama Papers: https://panamapapers.sueddeutsche.de (abgerufen am 9.4.2020).

[80]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 99 (101).

[81]

Www.handelsregister.de/ (abgerufen am 9.4.2020).

[82]

Www.bundesanzeiger.de/ (abgerufen am 9.4.2020).

[83]

Www.insolvenzbekanntmachungen.de (abgerufen am 9.4.2020).

[84]

Www.vollstreckungsportal.de/ (abgerufen am 9.4.2020).

[85]

Vgl. etwa die Auflistung des Branchenverbands auf www.handelsauskunfteien.de (abgerufen am 9.4.2020).

[86]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 99 (101).

[87]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 99 (101).

[88]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 99 (101).

[89]

Summerer in PHB-Sportrecht, 4. Aufl. 2020, Kap. 3 Rn. 11.

[90]

Orth in Cherkeh/Momsen/Orth Sportstrafrecht Kap. 3 Rn. 62 ff.

[91]

Orth in Cherkeh/Momsen/Orth Sportstrafrecht Kap. 3 Rn. 71.

[92]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 99 (101).

[93]

Www.bundeskartellamt.de/SharedDocs/Entscheidung/DE/Entscheidungen/Missbrauchsaufsicht/2019/B2-26-17.pdf?__blob=publicationFile&v=3 (abgerufen am 18.4.2020, Rz. 58).

[94]

Orth in Cherkeh/Momsen/Orth Sportstrafrecht Kap. 2 Rn. 110.

[95]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 99 (101); Summerer in PHB-Sportrecht, 4. Aufl. 2020, Kap. 3 Rn. 11.

[96]

Statt aller: Einführend Deutscher SpuRt 2009, 97.

[97]

Grundlegend: RGZ 133, 170 (174 f.); BGHZ 45, 395 (397 f.); nun großzügiger (Beachtung des gemeinnützigen Zwecks) BGHZ 215, 69 („Kindertagesstätte“).

[98]

Ausführlich zum gemeinnützigen Sportverein und Tax Compliance: Knittel SpuRt 2019, 71.

[99]

Www.morgenpost.de/sport/article212304921/DFB-verliert-Gemeinnuetzigkeit.html (abgerufen am 18.4.2020).

[100]

Momsen in Cherkeh/Momsen/Orth Sportstrafrecht Kap. 4 Rn. 170 ff.; Kubiciel in Hoven/Kubiciel Korruption im Sport 61 passim.

[101]

Tsambikakis in Hoven/Kubiciel Korruption im Sport, 37.

[102]

LG Osnabrück 19.2.2019 – 7 Ns 188/18 (unveröffentlicht); Orth in Cherkeh/Momsen/Orth Sportstrafrecht Kap. 3 Rn. 163.

[103]

Tsambikakis in Hoven/Kubiciel Korruption im Sport, 37.

[104]

Orth in Cherkeh/Momsen/Orth Sportstrafrecht Kap. 3 Rn. 163.

[105]

Orth in Cherkeh/Momsen/Orth Sportstrafrecht Kap. 3 Rn. 164 m.w.N.

[106]

Orth in Cherkeh/Momsen/Orth Sportstrafrecht Kap. 3 Rn. 161; Momsen in Cherkeh/Momsen/Orth Sportstrafrecht Kap. 4 Rn. 170.

[107]

Im Ausgangspunkt ebenso Schäffer SpuRt 2019, 62.

[108]

Schäffer SpuRt 2019, 62.

[109]

Schäffer SpuRt 2019, 62.

[110]

Schäffer SpuRt 2019, 62.

[111]

Schäffer SpuRt 2019, 62.

[112]

Schäffer SpuRt 2019, 62 (65).

[113]

Schäffer SpuRt 2019, 62 (66 f.)

[114]

Orth in Cherkeh/Momsen/Orth Sportstrafrecht Kap. 3 Rn. 14.

[115]

Jakob in Thorhauer/Kexel Compliance im Sport 33 (37); Koch in Hoven/Kubiciel Korruption im Sport, 167.

[116]

Jakob in Thorhauer/Kexel Compliance im Sport 33 (37).

[117]

Orth in Cherkeh/Momsen/Orth Sportstrafrecht Kap. 3 Rn. 13, 14.

[118]

Einführend: Vaudlet in Cherkeh/Momsen/Orth SportstrafR-HdB Kap. 4 Rn. 6 ff.

[119]

Vgl. Vaudlet in Cherkeh/Momsen/Orth SportstrafR-HdB Kap. 4 Rn. 13 ff.

[120]

Orth in Hoven/Kubiciel Korruption im Sport 125 (129 f.).

[121]

Vaudlet in Cherkeh/Momsen/Orth SportstrafR-HdB Kap. 4 Rn. 124 ff.

[122]

Orth in Cherkeh/Momsen/Orth Sportstrafrecht Kap. 3 Rn. 17.

[123]

Pfister in Pfister Anti-Doping-Gesetz 61.

[124]

Einführend: Walther SpuRt 1995, 8; Schroeder/Bedau NJW 1999, 3361. Vertiefend: Brugger Haftung im Spitzensport und AntiDopG, 2019.

[125]

Koch in Hoven/Kubiciel Korruption im Sport 167 passim.

[126]

Summerer in PHB-Sportrecht, 4. Aufl. 2020, Kap. 3 Rn. 10.

[127]

Summerer in PHB-Sportrecht, 4. Aufl. 2020, Kap. 3 Rn. 12.

[128]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 51 (53).

[129]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 51; Summerer in PHB-Sportrecht, 4. Aufl. 2020, Kap. 3 Rn. 10.

[130]

Schumacher/Schumacher SpuRt 2018, 51 (53).

Antikorruptions-Compliance

Подняться наверх