Читать книгу Od Valinoru do Mordoru - Andrzej Szyjewski - Страница 12

Z pragnienia uzupełnienia życiorysu Eärendela i odreagowania koszmarnych przeżyć wojennych (1916) rodzi się pierwsza z Zaginionych Opowieści: Upadek Gondolinu (1917), przejmująca historia o zdradzie, pożodze wojennej, heroicznych zmaganiach i bohaterskiej śmierci. Następną z Zaginionych Opowieści była liryczna Opowieść o Tinúviel (później przekształcona w Pieśń o Berenie i Lúthien). Jej praźródłem są własne doświadczenia Tolkiena, który w latach 1917–18 leczył się z gorączki okopowej i spędzał długi czas z żoną Edith, spacerując po lasach Warwickshire. Tam śpiewała i tańczyła dla niego, stając się pierwowzorem jego Lúthien, unieśmiertelnionym w Silmarillionie²⁵. Niewątpliwy wpływ wywarła na ten tekst przejmująca bajka Na skrzydłach Północnej Wichury²⁶ ulubionego autora dzieciństwa, George’a Macdonalda.

W kolejnych latach powstaje cała Księga Zaginionych Opowieści [The Book of Lost Tales], motywowana ideą „mitologii dla Anglii”, którą przedstawię bliżej w rozdziale VI. KZO zawiera pierwotną, ukształtowaną już wizję świata poprzedzającego w autorskim zamyśle nasz; świata, w którym działają Bogowie (Valarowie), z woli Ilúvatara kształtujący jego płaską powierzchnię i opiekujący się żyjącymi na niej istotami: roślinami, zwierzętami, elfami i ludźmi. Głównymi bohaterami KZO są elfy, powoli nabierające monumentalnych cech znanych z późniejszych dzieł, takich jak: mistrzowskie władanie bronią i kunsztami rzemieślniczymi, tragiczne odseparowanie od świata Valarów i tytaniczne zmagania z Melkiem. Świat ten różni się w wielu szczegółach od późniejszego jego rozwinięcia, tak jak ciężki, archaizowany na wzór biblijny język Zaginionych Opowieści różni się od zmiennego, mistrzowsko opanowanego stylu Władcy Pierścieni. Tym niemniej jednak trzon koncepcji narracyjnej zostaje ustanowiony w postaci wielkich zdarzeń mitycznej przeszłości, geograficznie rozdzielonych na Valinor i Beleriand (wówczas Broseliand²⁷), spojonych wędrującą między nimi tajemniczą wyspą Tol Eressëa. Tak jak WP miał swych pośredników między światami w postaci hobbitów, tak w KZO rolę łącznika odgrywa Eriol-Ælfwin – błąkający się po Tol Eressëa przybysz z angielskiego średniowiecza, zauroczony elfimi czarami i opowieściami z Dawnych Dni.

Zaginione Opowieści nie zostały nigdy zakończone, choć w 1920 r. podległy częściowej przeróbce. Ani Opowieść o Eärendelu, ani stanowiąca zwornik całej księgi Historia Eriola nie zostały nigdy spisane w formie narracji, zachowały się jedynie jako seria luźnych szkiców. Przyczyniła się do tego zapewne zmiana pracy i podjęcie obowiązków wykładowcy w Leeds, ale przede wszystkim postanowienie Tolkiena, by uprawdopodobnić przekaz poprzez napisanie „oryginałów” Zaginionych Opowieści, tzn. epickich wierszy zawierających przynajmniej echo elfiego piękna poezji. Chodziło tu o wiersze, które można by uznać za dokonane przez Ćlfwina (w czasie jego pobytu na Tol Eressëa) przekłady z języka elfów. W efekcie powstają dwa ogromne, także niedokończone, poematy: aliteracyjny²⁸ Children of Húrin [Dzieci Húrina] (1920–1925) i rymowany Lay of Leithian [Pieśń o Leithian] (1925–1931). Stanowią one pomost między pierwszą, infantylną jeszcze fazą mitologii, a dojrzewającym światem Silmarillionu. Tolkien rozwinął i uwznioślił zarysowaną w KZO rzeczywistość, nadając jej cechy straszne i groźne, a jego opisy przyrody przybliżyły jego świat oczom wyobraźni.