Читать книгу Verkaro de V. N. Devjatnin, Libro Unua - Devjatnin Vasilij N. - Страница 16

Damon’ unu fojon mallaŭte trairis

Kun akra tranĉilo sub bask’ al tirano —

Al Dionisio, – sed unu gardano

Lin kaptis subite. Tiran’ al li diris:

«Pro kio al mi vi, bastardo, aliris?»

– Mi sanktan promeson ekvolis plenumi… —

«Krimulo! mi tuj vin ordonos krucumi!»

– Jam longe al morto mi estas pretita,

Kaj, kredu, ne diros mi eĉ unu vorton

Pro mia pardono, ĉar havas mi forton,

Por morti sur kruco; sed se inklinita

Vi estas al bono, – ho, estu donita

Al mi kelka tempo, por fraton edzigi, —

Ĉe vi – do mi povas amikon restigi. —

Kruele ekbrilis tirana rigardo,

Kaj jen li eldiris post kelka silento:

«Tre bone, kun tio mi estas konsenta;

Sed bone vi tamen memoru, bastardo,

Ke vian amikon mi tenos sub gardo

Ne pli, ol tri tagojn, – kaj poste li mortos,

Al vi li per tio pardonon alportos.»

Al sia amiko Damono alvenis

Kaj diris: «tiran’ min aljuĝis krucumi,

Ĉar volis mi sanktan promeson plenumi…

Kaj mi nur tri tagojn ricevi elpenis

Por fraton edzigi…» Kaj li ĉirkaŭprenis

Amikon kaj petas: «Ho, restu, karulo,

Vi por garantio ĉe malbonegulo!»

Amiko volonte konsentis, kaj restis

En malliberejo li por garantio,

Kaj tuj liberigis Damonon per tio…

Damono edziĝon de frato forfestis,

En tria mateno tre frue sin vestis

Kaj vojon rapidas, malfrui timante

Kaj ĉiam pri sia amiko pensante…

Subite tre forta ventego fariĝis,

Kaj tondro, kaj fulmo, kaj granda pluvego;

Pli forte, pli brue koleras ventego, —

Kaj jen riveretoj de mont’ ekruliĝis,

Riveron plenigis, kaj ĝi ekondiĝis…

Damono al ponto rapidas de monto, —

Kaj vidas, ke estas rompita jam ponto.

Li vagas sub pluvo sur bord’ de rivero,

Kaj tre malproksime li vidas dometon;

Li krias, li vokas, li petas ŝipeton,

Sed vane, – neniu ĉar kun malespero

Ekvolos batali kun brua rivero…

Kaj baldaŭ rivero jam aliformiĝis:

Je maro ĝi larĝa simila fariĝis.

Kaj jen lian koron plenigis doloro —

Li ploras, antaŭen li manojn etendas,

Kaj preĝon varmegan al Zeŭso li sendas:

«Kompatu! – li petas kun granda fervoro —

Kaj min ekrigardu kun dia favoro!

Se al Sirakuzoj vi min ne alportos,

Ho! mia amiko senkulpe ja mortos!»

Sed vane kompaton de Zeŭso li petas:

Ventego, kaj ondoj, kaj pluv’ ne ĉesiĝas,

Sed ĉiam pli fortaj, teruraj fariĝas, —

Kaj tempo forpasas… Damono formetas

De si sian veston, kuraĝe sin ĵetas

En bruan riveron kaj naĝas, tranĉante

Per brusto nur ondon, kun mort’ batalante…

Kaj jen li jam estas sur bordo, – elŝiris

Sin mem li el brakoj teruraj de morto,

Kaj multe dankem’ al favoro de sorto

Rapidas li plu… Sed subite eliris

El granda arbaro rabistoj. Aliris

Al ili Damono, – kaj ili malpace

Ĉirkaŭis lin tute, rigardas minace.

«Ho, kion vi volas, krimuloj? – li diris —

Ankoraŭ ne scias, friponoj, vi tion,

Ke, krom ŝarĝa vivo, mi havas nenion, —

Sed vivo ne estas jam mia!» Li iris

Al ili, de unu bastonon elŝiris,

Per ĝi li eksvingis, kaj tri formortigis,

Aliajn – do ĉiujn facile forigis.

Sed suno post pluvo varmege bruligis

Migranton, kaj tute li perdis jam forton,

Kun granda teruro atendis li morton, —

Kaj preĝis li Zeŭson: «vi min liberigis

El ondoj bruegaj, de mi vi forigis

Rabistojn, – ĉu tie-ĉi devas suferi

Mi vane kaj morti, amikon oferi?!..»

Kaj – kio-do? – ŝajnas al li, murmuretas

Ne tre malproksime malgranda rivero:

Rapide sin turnas al ĝi kun espero

Damono – kaj vidas, ke fonto fluetas.

Al ĝi superforte li tuje vagetas,

Soifon brulegan kun ĝoj’ kvietigas

Kaj korpon malsanan en ĝi refreŝigas

Jam suno varmega majeste subiras

Kaj ombroj longegaj kuŝiĝas sur tero:

Tre baldaŭ jam venos trankvila vespero.

Sur vojo al urb’ du migrantoj jen iras,

Damono – do ilin sur voj’ preteriras.

Migrantoj parolas, Damono aŭskultas

Kaj aŭdas: «nun lin oni jam ekzekutas!..»

Tumulto piedojn al li flugiligas, —

En lia animo – senfinaj teruroj…

Kaj jen Sirakuzoj! Nur suprojn de turoj

Malalta jam suno facile origas:

Jam estas vespero!.. Kaj li rapidigas

Ankoraŭ pli paŝojn, – kaj vidas – en strato

Renkontas lin lia servant’ Filostrato.

– Revenu, ĉar ĉio jam estas finita!

Li diris malgaje: – en urbon ne iru,

Mi petas vin, el Sirakuzoj foriru!

Li estas jam al ekzekuto metita.

Li kredis ĝis fin’, ke li estos trompita

Neniam de sia amik’, kaj nenio

Lin povis devigi ne kredi je tio… —

«Ho, se jam malfrui al mi estas sorto,

Kaj se mi ne povas de mort’ liberigi

Amikon, mi devas min ankaŭ mortigi:

Tirano ne diru, ke kuris de morto

Mi nur dank’ al mia anima malforto!

Al vi mian vivon volonte mi cedas,

Sed sciu, ke homoj kaj amas, kaj kredas!..»

Vespere Damon’ Sirakuzojn eniras

Kaj vidas, ke kruco sur placo jam staras,

Kaj oni jam tute amikon preparas,

Por lin ekzekuti… Kun forto traŝiras

Amason popolan Damono kaj diras:

«Mi morton deziris de Dionisio, —

Mi estas krimulo, li – nur garantio!»

En granda mirego popol’ silentiĝas…

En ĝojo amikoj tuj sin ĉirkaŭprenas,

Kaj ploras, – pri kio – neniu komprenas,

Sed larmoj el ĉiuj okuloj ruliĝas…

… Minaca tirano pri ĉio sciiĝas;

Li je amikeco tiela tre miras

Kaj verajn amikojn li vidi deziras.

Kaj jen ili venas. Kun vido afabla

Tirano renkontas amikojn kaj diras:

«Vi tute min venkis, senfine mi miras!..

Mi estas ankoraŭ por amo kapabla,

Kaj se mi ne tute al vi malagrabla,

Permesu al mi, ke en ligo mi via,

Amikoj varmegaj, por vi estu tria!»