Читать книгу Stukkies van die hemel op aarde - Dirkie Smit - Страница 21

Waarin vind die mens se gees vervulling? Waarna hunker die hart? Waarna streef ons? Oor eeue heen sou dié vraag denkers boei, maar dis ook die vraag wat ons almal elke dag met ons doen en late beantwoord. Ons lewe is ons antwoorde op die vraag na die lewe.

Die grote Plato se antwoord op die vraag waarin ons vervulling vind, was dat ons as mense onvermydelik streef na die Ware, die Skone en die Goeie. Dié antwoord sou geslagte lank mense bly inspireer, trouens, deur al die eeue daarna, tot vandag toe. Daarvolgens vind ons vervulling as ons kennis kan versamel, dit wat mooi is, kan geniet en kan uitleef wat reg is.

Maar ook ander sou oor dié vraag saamdink, soos die beroemde joernalis-historikus Daniel J. Boorstin, Pulitzer-pryswenner, Direkteur van die Smithsonian se Nasionale Museum van Amerikaanse Geskiedenis en jare lange Bibliotekaris van die Amerikaanse Kongres. Sy gevierde boek [8]The Discoverers vertel die ontroerende verhaal van die mens-as-ontdekker, van talle helde van kennis en ontdekking, wat – soms onder verguising, selfs lewensgevaar – die weerstande van onkunde, of soos hy verkies om te sê: die illusies van kennis, moes oorwin, om ons insig in die geheimenisse van die waarheid al verder te verryk.

Maar dis nie die volle storie nie, en in ’n tweede boek, [9]The Creators ontvou hy daarom ook die betowerende verhaal van die mens-as-skepper. Skeppende mense is die helde van die verbeelding, sê Boorstin. Diesulkes het en sal met nuwe visies en drome ons wêreld verruim en ons versugtinge stil, hetsy as argitekte of bouers, skilders en beeldhouers, skrywers en digters, komponiste, fotograwe, filmmakers, kortom, kunstenaars van alle soorte.

Maar selfs só word die volle verlange van die mensehart na vervulling nog nie volkome bevredig nie. En in ’n derde boek, nóg ’n opvolgverhaal, naamlik [10]The Seekers, voltooi Boorstin die prent met sy vertellinge oor die mens-as-soeker, wat handel oor denkers en gelowiges – hulle wat na méér hunker as die antwoorde wat bloot die wetenskap en die kuns kan bied. Dit is uiteindelik, sê hy, die vrae wat ten diepste die mensehart vul – na waarom en waarheen, na verlede en toekoms.

Natuurlik stel nie elke enkeling al dié vrae met ewe veel patos nie. Party word só gedryf, ander weer anders. Maar wee ’n samelewing, skryf Boorstin, wat een van dié soeke nie ken nie, wat ’n verarmde opvoedingsisteem het sodat, sê maar, die Skone en die Goeie nie meer getroetel word nie.

Dis nogal veelseggend dat Boorstin se soeker-boek afsluit met Einstein, want hy is juis ’n wonderbare voorbeeld van die komplekse, ryke aard van menswees. Uiteraard verdien Einstein tog ook ’n hoofrol in die ontdekker-boek – dit weet ons immers almal. Maar hy kon ook ewe goed ’n ereplek gekry het in die skepper-boek. Sy vreugde aan musiek is immers welbekend, en sy liefde vir die viool befaamd. Maar – merkwaardig! – Boorstin sluit juis sy soeker-boek af met Einstein!

Biograwe vertel van die aand in 1929 in Berlyn, toe die Berlynse Filharmoniese orkes onder dirigent Bruno Walter die violis Yehudi Menuhin begelei het terwyl hy Beethoven, Bach en Brahms speel. Einstein was so oorweldig dat hy oor die verhoog na die kleedkamer gehardloop het met die uitroep: Nou weet ek dat daar ’n God in die hemel is!

Alles is relatief, soos dié “ou man” ons self juis geleer het, en hang af van ons perspektief, van ons oogpunt, van die vraag waarmee ons kom. Maar vanuit ’n sékere gesigshoek, as antwoord op ’n sékere lewensvraag, was dit dalk een van sy belangriker ontdekkings?