Читать книгу Nowa Historia Meksyku - Erik Velasquez Garcia - Страница 20
ROZDZIAŁ II
Okres klasyczny w dawnym Meksyku
Okres klasyczny jako czas rozkwitu kultury
ОглавлениеOkres klasyczny postrzega się przede wszystkim jako epokę rozkwitu kultury. Teza ta miałaby usprawiedliwiać – niewątpliwie niefortunne, choć również trudne do uniknięcia – stosowanie terminu „klasyczny” do oznaczenia okresu, który w przybliżeniu obejmuje dzieje społeczeństw przedhiszpańskich w pierwszym tysiącleciu naszej ery. Słowo to niesie ideę jakiegoś okresu „preklasycznego”, który miałby być okresem rozwoju czynników nadających kształt późniejszym społeczeństwom „lepiej rozwiniętym”. Niesie również koncepcję jakiegoś okresu „postklasycznego”, czyli schyłku osiągniętych wcześniej wartości lub wręcz – w innych ujęciach – regresji, którą udało się przełamać jedynie późnym społeczeństwom, zwłaszcza Mexikom30. Wyraża koncepcję historii powszechnej dawnego Meksyku, charakteryzującej się narodzinami, rozwojem i dezintegracją. Owa historia zdaje się ignorować wyłanianie się społeczeństw o podobnej złożoności między okresem epiklasycznym a postklasycznym – i to nie tylko w środkowym Meksyku, ale również na całym terytorium mezoamerykańskim.
30
Używany w książce termin „Mexikowie” stosowany jest w hiszpańskojęzycznej literaturze przedmiotu przede wszystkim w odniesieniu do mieszkańców przedhiszpańskiego miasta Mexico-Tenochtitlan, które to wraz z Tetzcoco i Tlacopan – dwoma innymi miastami-państwami z Doliny Meksyku – utworzyły sojusz zwany Trójprzymierzem, który stał się zalążkiem późniejszego Imperium Azteckiego. W polskiej literaturze i w użyciu codziennym dominuje termin „Aztekowie”, który wszedł do polszczyzny najprawdopodobniej z j. angielskiego, za publikacjami A. von Humboldta i W. Prescotta, które ugruntowały użycie nazwy Aztec w świecie anglosaskim. Tymczasem społeczność określana tym terminem bynajmniej nie używała jej w stosunku do siebie, a w tekstach źródłowych (w Kodeksie Aubin i w dziełach Cristobala del Castillo i Juana de Torquemady) mianem azteca określa się mieszkańców mitycznej krainy Aztlan, skąd Mexikowie wywodzili swój początek, podobnie jak wiele innych społeczności z Doliny Meksyku, m.in. Culhuacanie, Tepanekowie, Chalkowie. W latach 40. XX w. R. Barlow wykazał nieadekwatność użycia terminu azteca (hiszp.) czy Aztec (ang.) w odniesieniu do Mexików, którzy sami siebie określali mianem mexica. Słuszność tej krytyki została uznana przez kolejnych badaczy, stąd też w hiszpańskim stosuje się głównie termin mexica. Termin azteca zaczął być jednak używany przez wielu badaczy w odniesieniu do wielojęzycznej społeczności środkowego Meksyku (przyp. red. za: Carlos Santamaría Novillo, El sistema de dominación azteca: el Imperio Tepaneca, Fundación Universitaria Española, Madrid 2006, s. 23–27).
