Читать книгу Nowa Historia Meksyku - Erik Velasquez Garcia - Страница 7

Stałe pokrywy lodowe występujące na znacznych obszarach Ameryki Północnej nie dosięgły terytorium Meksyku, poza szczytami najwyższych gór. Klimat w tej epoce prawdopodobnie był chłodniejszy i wilgotniejszy niż obecnie, stosunkowo stabilny i jednolity, co sprzyjało rozprzestrzenianiu się rozległych lasów i łąk oraz licznemu występowaniu lagun endoreicznych. Większość śladów bytności człowieka pochodzi z nadbrzeży akwenów i archaicznych plaż nad jeziorami. Niewykluczone, że znaczne liczebnie społeczności wędrowne żyły na wybrzeżach dziś zalanych przez wody oceanu. Obecność tych ludzi w owych regionach miała charakter jedynie sezonowy, wykopaliska archeologiczne sugerują bowiem, że przybywali tam w określonej porze roku w celu eksploatacji zasobów naturalnych, a być może w pobliżu wody obozowali jedynie przez kilka godzin lub dni.

Owe pierwotne grupy ludzi posługiwały się topornymi, często sporych rozmiarów narzędziami z kamienia, które ścierając i obtłukując, obrabiano z wykorzystaniem wczesnej techniki produkcji narzędzi bifacjalnych (dwustronnie powierzchniowo retuszowanych). Były to narzędzia zębate, odłupki, prymitywne noże, przekłuwacze, zgrzebła, skrobacze oraz zrobione z otoczaków tzw. nacinaki jednostronne i dwustronne. Wszystkie te wyroby były na elementarnym poziomie specjalizacji. Nie zachowały się pozostałości obiektów wykonanych z materiałów organicznych, chociaż przypuszcza się, że już w tamtej epoce ludzie wykonywali torby ze skóry lub włókien roślinnych i używali kijów do wykopywania nasion i bulw. Podstawą przetrwania było zbieractwo owoców, liści, owadów, mięczaków i skorupiaków. Polowanie na dużą zwierzynę plejstoceńską, czyli wielkie ssaki, takie jak bizony, konie, wielbłądowate, gliptodonty (pancerniki olbrzymie), mamuty, mastodonty, megaterie (leniwce naziemne) itd., było – jak się wydaje – wyjątkiem, ówcześni ludzie mogli jednak też polować na małą i średnią zwierzynę.

Czaszka męska, datowana na ok. 33 tys. lat p.n.e., wykopana podczas prac archeologicznych w Chimalhuacán w stanie Meksyk, jest prawdopodobnie najstarszym znalezionym do tej pory obiektem, który świadczy o obecności człowieka na terytorium dzisiejszego Meksyku. Jeśli chodzi o tereny poza dolinami środkowego Meksyku, najważniejsze odkrycie pochodzi z Rancho La Amapola niedaleko miasteczka El Cedral w stanie San Luis Potosí. Znajduje się tam stare, obecnie wyschnięte źródło, do którego przychodzili ludzie i zwierzęta, aby czerpać wodę i łowić ryby. Jego okolice były bardzo niebezpieczne z uwagi na wiele pojawiających się tam drapieżników, dlatego nie było to najlepsze miejsce do osiedlenia się. Przeważa opinia, że już wtedy ludzie korzystający ze źródła byli wyposażeni w różnego rodzaju worki-tykwy do transportowania i przechowywania wody. Jeżeli polowali na jakieś zwierzęta, to musieli zjadać je na miejscu, znaleziono bowiem siedem palenisk datowanych na między 35 694 ± 10 963 a 19 468 ± 458 p.n.e., jak również skrobak z okresu chalcedonu, wyprodukowany ok. 31 500–31 000 p.n.e. Z warstwy o wiele późniejszej pochodzi dolna połowa kości piszczelowej konia, która nosi ślady używania jako narzędzie tnąco-kłujące z ok. 19 000 p.n.e.

Najlepszy dowód na wczesne zajęcie nadjeziornej Doliny Meksyku3 pochodzi ze stanowiska Tlapacoya na północnym wybrzeżu archaicznego jeziora Chalco. Przebadano kilka pierwotnych plaż z tego okresu. W zatoczce Alfa na plaży I znaleziono trzy ogniska z ułożonymi w stos kośćmi różnych zwierząt oraz ponad 2,5 tys. odłupków, prymitywnych noży i innych narzędzi kamiennych; wiek jednego z domostw, którego popioły były datowane metodą radiowęglową, oszacowano na 22 000 ± 4000 p.n.e., podczas gdy wiek drugiego – na 19 700 ± 500 p.n.e. Ostrze liściowate typu Lerma, dwustronnie powierzchniowo retuszowane, datowane jest na ok. 13 000 p.n.e., co świadczy o długim okresie sezonowego zasiedlania Tlapacoi. W zatoczce Beta na plaży I znaleziono dyskoidalne skrobacze z kwarcu, których wiek określa się na ok. 20 000 p.n.e. Znaleziony na plaży II nóż pryzmatyczny z obsydianu, datowany metodą badania hydratacji, pochodzi z tego samego okresu (19 900 ± 850 p.n.e.) co zgrzebło odłupkowe z Cualapan w stanie Puebla, noszące ślady pozostałości mięczaków. O wiele późniejsza jest czaszka męska znaleziona podczas prac związanych z budową metra w mieście Meksyk, datowana między 17 000 a 10 000 p.n.e. Inne artefakty kamienne z tego okresu odnaleziono w Iztapalapie i w Tehuacán.

Kolejnym miejscem w Meksyku ze śladami obecności człowieka w okresie archeolitycznym jest stanowisko zwane Laguna de Chapala w stanie Kalifornia Dolna (12 600 ± 270 p.n.e.), gdzie wykopano kilka dużych narzędzi kamiennych, oraz Cueva del Diablo, jaskinia w stanie Tamaulipas. W jej dolnych warstwach znaleziono kamienne narzędzia, które typologicznie sytuuje się w owej epoce. Na brzegach jeziora Chapala i w Zacoalco w stanie Jalisco zlokalizowano z kolei liczne obrobione kości zwierząt – nacinane, dziurkowane i gładzone. W Loltún na Jukatanie zachowały się pozostałości pradawnego warsztatu obróbki krzemienia z różnymi stanowiskami pracy, chociaż bez śladów umożliwiających datowanie. W Teopisca-Aguacatenango w stanie Chiapas również odnaleziono kolekcję kamiennych artefaktów, które ze względu na kształty można uznać za pochodzące z tamtej epoki.