Читать книгу Nowa Historia Meksyku - Erik Velasquez Garcia - Страница 3

Równo trzydzieści lat po pierwszym wydaniu Historii Meksyku Tadeusza Łepkowskiego oddajemy w ręce polskiego Czytelnika nową Historię Meksyku. Nową z kilku powodów: nową, gdyż określenie to pojawia się w tytule meksykańskiego oryginału – książka jest uaktualnioną (trzecią) wersją klasycznego już dzieła, wydanego przez El Colegio de México po raz pierwszy w 1976 r. – i nową na polskim rynku czytelniczym. Nową również dlatego, że prezentuje ona wyniki ostatnich badań nad historią Meksyku – począwszy od pradziejów, skończywszy zaś na roku 2010.

Niniejsze dzieło ukazało się pod auspicjami El Colegio de México. Ta powstała w 1940 r. placówka jest jedną z najbardziej prestiżowych i skupiających najwybitniejszych badaczy instytucji naukowych Meksyku w zakresie nauk społecznych i humanistyki. Jest to więc pierwsza na polskim rynku wydawniczym historia Meksyku napisana przez samych Meksykanów.

Pozycja Meksyku w świecie jest dzisiaj pod wieloma względami wyjątkowa. Mówimy o największym obecnie kraju hiszpańskojęzycznym, jeśli chodzi o liczbę ludności, i drugim (po Argentynie) pod względem obszaru. Dodatkowo jest to kraj, poprzez który Ameryka Łacińska graniczy z najpotężniejszym mocarstwem światowym. Na przestrzeni ostatnich stuleci w relacjach Meksyku ze Stanami Zjednoczonymi wielokrotnie zdarzały się okresy współpracy, ale też konflikty. Symbolem tych nie zawsze łatwych stosunków może być sam fakt, że aż do 1848 r. blisko jedna czwarta obecnego terytorium USA pozostawała częścią Meksyku.

Przez ostatnie trzy dekady wiedza o wydarzeniach i procesach historycznych epoki przedhiszpańskiej, kolonialnej i okresu niepodległości Meksyku znacznie się pogłębiła. Przez ten czas odczytano ogromną liczbę inskrypcji majowskich, dokonano ogromnych postępów w zrozumieniu ksiąg środkowego Meksyku, odkryto nowe fascynujące artefakty archeologiczne, przebadano pozostałości znanych i nowo odkrytych miast mezoamerykańskich. Wszystko to znacznie zmieniło naszą wiedzę dotyczącą epoki przedhiszpańskiej.

Między historykami odbyło się wiele dyskusji dotyczących czy to zasadności używania terminu Mezoameryka, czy też struktury społeczeństwa kolonialnego. Rozpoczęto studia nad ukrytymi w archiwach dokumentami dotyczącymi życia codziennego z epoki kolonialnej, w tym również tymi pisanymi w językach indiańskich; dzięki rozwojowi metodologii badawczych dawne teksty źródłowe poddano nowym analizom, odkryto i przeanalizowano setki nieznanych wcześniej indiańskich ksiąg z epoki kolonialnej, etc. Dzięki owym badaniom filologicznym zmienił się obraz Nowej Hiszpanii.

Postęp dokonał się również w badaniach nad okresem późniejszym. W tej dziedzinie istotna okazała się utrata w 2000 r. władzy przez Partię Rewolucyjno-Instytucjonalną (PRI). Doprowadziło to zarówno do w pełni swobodnej dyskusji nad wizją i realizacją wielkich przemian społecznych dokonujących się w epoce porfiriatu i tych proponowanych przez przywódców rewolucji 1910–1917 r. i jej spadkobierców, do możliwości wykorzystania znacznie szerszej bazy archiwalnej, jak i do oceny trwających 71 lat rządów PRI. Najważniejszą jednak nowością w prezentowanej Historii Meksyku w kontekście historii XIX i XX w. jest zmiana podejścia do analizowanych wydarzeń. Widać tu starania o pokazanie historii nie poprzez dzieje życia najbardziej znanych bohaterów, lecz analizę zmian warunków bytowania całych warstw i klas społecznych, analizę stosunków między państwem a tak potężnymi instytucjami jak Kościół katolicki, partie polityczne i związki zawodowe, czy też liczne odniesienia do meksykańskiej prowincji, dzięki czemu nie dominuje tradycyjna perspektywa pokazywania dziejów Meksyku przez pryzmat wydarzeń głównie w stolicy.

Ta ogromna ilość nowych danych, przemyśleń i ujęć dotyczących procesów historycznych jest efektem pracy wielu badaczy zarówno meksykańskich, jak i pochodzących z innych krajów, co sprawia, że całościowo i z erudycją o dziejach Meksyku może już pisać tylko cały zespół specjalistów. Jednocześnie tłumaczenie Historii Meksyku, które oddajemy w ręce polskiego Czytelnika, umożliwia mu poznanie dziejów tego kraju niejako w pigułce, otwierając zarazem wrota do lektury dzieł wyspecjalizowanych w poszczególnych etapach historycznych, które już się pojawiły – i z pewnością dalej będą się pojawiać – na naszym rynku.

Pragniemy gorąco podziękować dr Agnieszce Brylak, dr Julii Madajczak, dr Boguchwale Tuszyńskiej, dr hab. Zuzannie Jakubowskiej, dr. Rafałowi Reichertowi, prof. Mirosławowi Bańce, dr hab. Karolinie Kumor, dr. hab. Jarosławowi Źrałce i dr. Michałowi Przeździeckiemu za konsultację ważkich detali przy redakcji merytorycznej rozdziałów dotyczących historii przedhiszpańskiej i kolonialnej oraz dr. Augustowi Grabskiemu za cenne uwagi dotyczące okresu historii XIX–XXI w.

Urszula Ługowska

Katarzyna Mikulska

Wszystkie nazwy pozostawione w tekście w języku nahuatl są pisane bez hiszpańskiego akcentu graficznego, gdyż nie ma on racji bytu – słowa w nahuatl akcentowane są na drugą sylabę od końca, tak samo jak w polszczyźnie. Z kolei w zapisie słów w językach majowskich nie kontynuowano stosowanego czasem przez badaczy (w tym przez autorów książki) zapisu dwóch samogłosek na oznaczenie samogłoski długiej, gdyż w polskiej literaturze przedmiotu powszechnie stosowany jest zapis uproszczony.