Читать книгу Tekstologia - Jerzy Bartmiński - Страница 19

[1] Zestawiamy tylko znaczenia podane jako pierwsze, podstawowe.

[2] Podrozdział oparty na książce S. Niebrzegowskiej-Bartmińskiej, 2007: 23–31.

[3] Takie pytania stawiały w swoich pracach Jolanta Maćkiewicz (1999: 89–102) i S. Niebrzegowska-Bartmińska (2007: 23–31).

[4] Definicja określana mianem definicji kognitywnej ma na celu „zdanie sprawy ze sposobu pojmowania przedmiotu przez mówiących danym językiem, tj. ze sposobu utrwalonej społecznie i dającej się poznać poprzez język i użycie języka wiedzy o świecie, kategoryzacji jego zjawisk, ich charakterystyki i wartościowania” (Bartmiński 1988: 169–170). Definicja ta ma nie tyle odpowiadać na pytanie „co znaczy X”, lecz „jak ludzie rozumieją X”.

[5] Systematycznemu przeglądowi poddano przykłady wybrane z następujących słowników ogólnych języka polskiego: ISJP Bań, MSJP Skor, PSJP Dun, SJP Dor, SJP Szym, USJP Dub, oraz ze słowników frazeologicznych: Skor SFJP i Bąba SFWP.

[6] W znaczeniu podstawowym snuć to ‛skręcać nitkę z przędziwa, prząść’, wątek to ‛układ nici biegnących w poprzek tkaniny, przeplatający się z osnową’.

[7] Tekst bywa również wiązany z nazwami utworu muzycznego, np. pieśni, opery, rock-opery. Zob. drugie znaczenie słowa w MSJP Skor: 824, też SJP Dor t. 9: 84, SJP Szym t. 3: 487.

[8] Często nawet przy sukcesie piosenki nie pamiętamy nazwiska tekściarza, utożsamiając go z wykonującym utwór artystą (PSWP Zgół t. 42: 338).

[9] W PSWP Zgół t. 42: 337 zaznaczono, że tekściarka jest synonimem autorki.

[10] Po spotkaniu wokalisty tej grupy rockowej rzucił studia dla tekściarstwa i dziś jego nazwisko widnieje na okładkach płyt (PSWP Zgół t. 42: 338).

[11] Bliski znaczeniowo teksterowi jest copywriter PSWP Zgół t. 42: 334, też USJP Dub t. 4: 785.

[12] USJP Dub t. 4: 785.

[13] Udokumentowała to szczegółowo w swojej pracy Ewa Pacławska (2006).

[14] Korzystamy tu częściowo z pracy Jolanty Maćkiewicz Słowo o słowie. Potoczna wiedza o języku (1999).

[15] Jego źródłem pierwotnym jest łac. wyraz discursus, będący imiesłowem dokonanym biernym od discurrere ‛dyskutować’, dosłownie ‛biec w różne strony’, zatem pierwotne znaczenie dyskursu to ‛rozmowa, dyskusja’.

[16] Zob. więcej na ten temat w antologii opublikowanej przez Lotara Rasińskiego Język, dyskurs, społeczeństwo. Zwrot lingwistyczny w filozofii społecznej (2009).

[17] W takim kierunku zmierzają też omówienia i definicje dyskursu w pracach Labochy 1996b, Grzegorczykowej 1998, Duszak 1998.

[18] SWJP Dun (1996): ‛rozmowa, dyskusja, przemowa’.

PSWP Zgół (1997): ‛ustna albo pisemna wymiana poglądów na jakiś temat’.

SJP Bań (2000): ‛dyskusja lub wypowiedź, w której jakiś poważny temat omawiany jest w sposób uporządkowany i logiczny’.

[19] Na niedocenianie kategorii celu komunikacji przez autorów amerykańskich w przeciwieństwie do szkoły praskiej zwracał uwagę Stanisław Grabias (1994: 231).

[20] Perspektywę taką zresztą brał pod uwagę sam van Dijk, ale jej nie zastosował, uznając porządek analizy za „raczej arbitralny” (zob. van Dijk 2001: 14). W naszym rozumieniu za porządkiem „od góry do dołu” przemawiają argumenty ogólne (antropologiczne: zgodność z potoczną, naturalną percepcją zachowań językowych) i szczegółowe (dydaktyczne: łatwość przyswajania przez uczniów); w takim porządku ułożony jest opis języka w Bartmiński red.: 1993a, 2001 oraz tomiki dydaktyczne „zielonej serii”, odpowiednio do układu zagadnień w programie przedmiotu „wiedza o współczesnym języku polskim” realizowanego na filologii polskiej UMCS.

[21] 37 wg EJP 1999 (R. Laskowski).

[22] Przykładowo: SJP Lin (1807–1814) zawierał ok. 60 tys. wyrazów; SWil (1861) – ok. 110 tys.; SW (1900–1927) – ok. 280 tys.; SJP Dor (1958–1969) – dokładnie 125 632 wyrazy; SJP Szym (1978) – ok. 70 tys., SWJP Dun (1996) – ok. 65 tys., ISJP Bań (2000) – ok. 100 tys. (o czym zob. Piotrowski 2001: 601–618.); PSWP Zgół (1994–2005) dokładnie 132 814 haseł (według informacji w ostatnim tomie słownika).

[23] Poziom tekstowy do opisu gramatyki języka polskiego wprowadzają jako pierwsi autorzy krakowscy: Labocha 1996a i Strutyński 1998.

[24] W taki właśnie sposób ułożony został materiał w encyklopedycznym tomie Współ­czesny język polski (Bartmiński red.: 1993a, 2001) i tak jest na filologii polskiej UMCS od lat realizowany program przedmiotu „Wiedza o współczesnym języku polskim” (zob. WP-WO t. 1).

[25] O potrzebie operowania rozbudowanym, trzyczłonowym modelem języka, obejmującym system, normę i użycie, pisali Luis Hjelmslev (1942/1979) i Eugenio Coşeriu (1975).