Читать книгу Choroby zakaźne i pasożytnicze - Группа авторов - Страница 47

Leki przeciwgrzybicze ze względu na zdolność do penetracji organizmu można podzielić na działające ogólnoustrojowo i miejscowo.

Jednym z ważniejszych leków, należących do grupy polienów, jest amfoterycyna B, która wiążąc się do ergosterolu i w mniejszym zakresie do cholesterolu ściany komórkowej grzybów, indukuje jej uszkodzenie. Zakres działania tego leku jest szeroki i obejmuje wiele rodzajów grzybów. Lek ten był uznawany za złoty standard w leczeniu grzybic. Amfoterycyna B wykazuje liczne działania toksyczne, stąd opracowano jej nowe formy lipidowe, co jednocześnie poprawiło jej transport w organizmie. Spośród lipidowych form amfoterycyny B najczęściej stosuje się 3: kompleks amfoterycyny B z siarczanem cholesterylu (zawiesina koloidalna), postać liposomalną i kompleks lipidowy amfoterycyny B. Obecnie w fazie badań klinicznych są także inne potencjalne nośniki amfoterycyny B, w tym stałe nanocząstki lipidowe, nanocząstki polimerowe i dendromery (syntetyczne struktury polimerowe z niską dyspersją i kontrolowanymi cechami powierzchni). Dendromery składają się z 4 elementów – rdzenia, dendronów i aktywnych grup powierzchni. Leki mogą być zamknięte w wewnętrznej strukturze dendromerów, czy też chemicznie związane lub zaadsorbowane z ich powierzchnią.

Podejmuje się też próby zastosowania amfoterycyny B w połączeniu z nanocząstkami podawanej w postaci aerozolu w leczeniu grzybic układu oddechowego.

Innym lekiem o podobnym mechanizmie działania do amfoterycyny B jest nystatyna, stosowana miejscowo w leczeniu grzybic powierzchniowych, skórnych i śluzówkowych.

Liczną grupę wśród leków przeciwgrzybiczych stanowią azole, które hamują enzymy 14-α-demetylazy lanosterolu zależne od cytochromu P450. Związki azolowe ze względu na strukturę dzieli się na imidazole i triazole. Wszystkie triazole wykazują działanie ogólne, a w grupie imidazoli ma je jedynie ketokonazol. Triazole stosowane w leczeniu grzybic to flukonazol, itrakonazol, worykonazol i pozakonazol. Wprowadzanymi do leczenia są rawukonazol, albakonazol i izawukonazol. Azole wykazują działanie grzybostatyczne skierowane głównie przeciwko drożdżakom (Candida spp. i Cryptococcus neoformans). Itrakonazol, worykonazol, pozakonazol i rawukonazol mogą działać grzybobójczo na Aspergillus spp.

Związki z grupy pochodnych alliloaminy (naftyfina, terbinafina) wykazują mechanizm działania oparty na hamowaniu epoksydazy skwalenu. Naftyfina ma działanie miejscowe, a terbinafina ogólne. Terbinafina wykazuje szeroki zakres działania obejmujący głównie dermatofity. Grupy związków zawierających antybiotyki polienowe, azole i pochodne alliloaminy działają na różnych etapach syntezy ergosterolu w komórkach grzybów.

Echinokandyny (anidulafungina, kaspofungina i mikofungina) są półsyntetyczną klasą lipopeptydów hamujących syntezę 1,3-β-glukanów, będących składnikami ściany komórkowej grzybów. Komórki ssaków nie zawierają glukanu, stąd wybiórcze właściwości grzybobójcze. Działają grzybobójczo na Candida spp. i grzybostatycznie na Aspergillus spp.

Flucytozyna jest antymetabolitem, pochodną fluorową pirymidyny (5-fluorocytozyna). Działa przeciwgrzybiczo poprzez hamowanie syntezy DNA, RNA i białek w komórkach grzybów, przede wszystkim na Candida spp. i Cryptococcus neoformans.

Gryzeofulwina jest lekiem doustnym stosowanym w leczeniu dermatofitoz, jako preparat II rzutu. Działa na mikrotubule komórki grzyba hamując proces mitozy.

Na etapie badań znajdują się inhibitory syntezy chityny – nikkomycyna Z, serdaryna i pochodne azaserdaryn. Wykazano też działanie przeciwgrzybicze wielu innych związków chemicznych, m.in. terpenów, pochodnych kwasów fenolowych, ksantonów. Stwierdzono również bezpośredni wpływ grzybostatyczny kwasu trans-retinowego na Candida albicans i Aspergillus fumigatus.

W leczeniu grzybic powinno się uwzględniać, o ile jest to możliwe, określenie oporności wyizolowanych grzybów na leki.