Читать книгу Kosmetologia t. 1 - Группа авторов - Страница 53

Tkanka podskórna (tela subcutanea lub hypodermis) zbudowana jest z licznych tzw. zrazików tkanki tłuszczowej żółtej (zob. podrozdz. 6.2.5), czyli skupisk dziesiątek/setek adipocytów otoczonych torebkami z tkanki łącznej właściwej. Zraziki są obficie ukrwione i unerwione.

Dystrybucja podskórnej tkanki tłuszczowej jest uzależniona od płci, ponieważ o jej rozwoju w określonych okolicach decyduje stężenie hormonów płciowych. Jej wzrost w konkretnych lokalizacjach, różnych u kobiet i mężczyzn, intensyfikuje się w okresie dojrzewania. U mężczyzn tkanka ta gromadzi się w okolicy barków, karku, lędźwiowo-krzyżowej, u kobiet zaś na biodrach, udach, pośladkach, piersiach.

Ilość tkanki tłuszczowej zależy oczywiście wyłącznie od bilansu energetycznego organizmu. Jeśli podaż substratów metabolizmu energetycznego jest większa niż zużycie, ilość ta rośnie. Pobieranie pokarmu z kolei jest regulowane przez ośrodki głodu i sytości, zlokalizowane w podwzgórzu. Ich aktywność zależy m.in. od hormonów: krótkoterminowo greliny, zwiększającej odczuwanie głodu, i peptydu YY, go zmniejszającego, oraz długoterminowo – insuliny i leptyny. Ponadto wpływ na metabolizm tkanki tłuszczowej mają inne czynniki, takie jak noradrenalina oraz adipokiny (cytokiny syntetyzowane przez adipocyty).

Rozmieszczenie tkanki tłuszczowej nie podlega żadnym wpływom z zewnątrz, niemożliwe jest jej nieinwazyjne wyeliminowanie w wybranym miejscu, z pozostawieniem w innym, np. w wyniku ćwiczeń fizycznych, masażu czy stosowania kremów.

Tkanka podskórna, poza oczywistymi funkcjami związanymi z magazynowaniem tłuszczu, izolacją termiczną, poprawą przesuwalności skóry i amortyzowaniem wstrząsów, odgrywa istotną rolę w gospodarce hormonalnej. Adipocyty syntetyzują leptynę, angiotensynogen (biorący udział w regulacji ciśnienia krwi), adiponektynę (reguluje stężenie triglicerydów we krwi), rezystynę (czynnik rozwijający insulinooporność), a także przeprowadzają ostatnie etapy syntezy hormonów płciowych (np. synteza estradiolu z androgenów). Dlatego bardzo istotne jest utrzymywanie prawidłowej ilości tej tkanki.

Zaburzenia ilości tkanki tłuszczowej to lipodystrofie. W związku z wymienionymi powyżej regulacjami hormonalnymi, w których tkanka ta uczestniczy, lipodystrofie mogą powodować poważne stany patologiczne. Zbyt duża ilość tkanki tłuszczowej (lipohipertrofia) może spowodować np. rozwój cukrzycy typu 2 i nadciśnienia tętniczego, a u mężczyzn ginekomastię i impotencję, z kolei niedobór (lipoatrofia) – obniżenie stężenia estrogenów i zaburzenia funkcji układu rozrodczego.

Stanem wynikającym pośrednio z budowy (ale nie z ilości) tkanki tłuszczowej jest cellulit (niebędący lipodystrofią, ponieważ nie stanowi zaburzenia troficznego, odnoszącego się do zaopatrywania, odżywiania). Jeśli zwiększa się objętość wody w tkankach (np. wskutek modnego obecnie picia zbyt dużej ilości wody lub zastojów limfy), zraziki tkanki tłuszczowej są wypychane na zewnątrz. Jeśli sieć włókien kolagenowych skóry właściwej jest stosunkowo rzadka, staje się to widoczne w postaci nierównomiernych zgrubień na powierzchni skóry. Dlatego bardziej narażone na rozwój cellulitu są kobiety (w ich skórze sieć kolagenu jest delikatniejsza). Nie ma żadnych metod zmiany tego stanu. Promowane w takim kierunku zabiegi jedynie doraźnie odwadniają tkanki, chwilowo zmniejszając wypychanie zrazików. Po kilku godzinach jednak, po ponownym nawodnieniu tkanek, sytuacja wraca do stanu wyjściowego, nie zmienia się w żaden sposób budowa tkanek, więc powtarzanie zabiegów nie utrwali efektu. Podobnie, jedynym składnikiem kosmetyków o działaniu pozornie przeciwcellulitowym jest kofeina (również tylko chwilowo odwadniająca). Metabolizm tkanki tłuszczowej i jej regulacje hormonalne zostaną omówione w rozdziale 7.