Читать книгу Doping w sporcie - Группа авторов - Страница 38

Omówić należy działania niepożądane agonistów receptora erytropoetynowego oraz środków stymulujących HIF, gdyż są najbardziej dostępne, najszerzej stosowane i najlepiej poznane.

Głównym celem ich podawania jest zwiększenie całkowitej liczby krwinek czerwonych (masy erytrocytarnej) i zawartej w nich całkowitej masy hemoglobiny. Można doprowadzić do niekontrolowanego zagęszczenia, pogłębiającego się w wyniku odwodnienia – z powodu długotrwałych zawodów (treningów) przy wysokiej temperaturze. Pogarsza się wtedy przepływ krwi przez drobne naczynia ważnych życiowo narządów, jak mózg i serce, z następstwem takim jak udar niedokrwienny czy ostry zespół wieńcowy (zawał). Ryzyko zakrzepowo-zatorowe zwiększa się ponadto z tego powodu, że EPO może również nasilać produkcję płytek krwi (trombocytów). Ponadto zagęszczenie krwi prowadzi do reologicznego (związanego ze składem krwi) wzrostu oporu naczyniowego, wzrostu ciśnienia tętniczego i dodatkowego obciążenia i tak obciążanego (wysiłkiem) serca. Środki stymulujące HIF mogą pobudzać angiogenezę i przez to pogarszać przebieg retinopatii cukrzycowej oraz sprzyjać penetracji i rozprzestrzenianiu nowotworów.

Dobowe zapotrzebowanie na kobalt jest rzędu kilku mikrogramów. Długotrwałe spożywanie ilości tysiące razy większych (5–10 mg/d) musi skutkować jego kumulacją w organizmie i efektami konkurencyjnego działania wobec innych kationów dwuwartościowych, zwłaszcza Fe²⁺ (procesy oksydoredukcyjne, oddychanie tkankowe).

Piśmiennictwo

1. Bresnick E.H., Hewitt K.J., Mehta C. i wsp.: Mechanisms of erythrocyte development and regeneration: implications for regenerative medicine and beyond. Development 2018; 145: dev151423.

2. Coyne D.W., Goldsmith D., Macdougall I.C.: New options for the anemia of chronic kidney disease. Kidney Int. Suppl. 2017; 7: 157–163.

3. Gupta N., Wish J.B. Hypoxia-inducible factor prolyl hydroxylase inhibitors: a potential new treatment for anemia in patients with CKD. Am. J. Kidney Dis. 2017; 69: 815–826.

4. Hackney A.C. (red.): Doping, performance-enhancing drugs, and hormones in sport. Elsevier & RTI International 2018.

5. Heuberger J., Cohen A.: Review of WADA prohibited substances: limited evidence for performance-enhancing effects. Sports Med. 2019; 49: 525–539.

6. Lee J.W., Ko J., Eltzshig H.K.: Hypoxia signaling in human diseases and therapeutic targets. Exp. Mol. Med. 2019; 51: 68.

7. Heuberger J., Rotmans J., Gal P. i wsp.: Effects of erythropoietin on cycling performance of well trained cyclists: a double-blind, randomised, placebo-controlled trial. Lancet Haematol. 2017; 4: e374–386.

8. Hoffmeister T., Schwenke D., Wachsmuth N. i wsp.: Erythropoietic effects of low-dose cobalt application. Drug Test. Anal. 2019; 11: 200–207.

9. Jelkmann W.: Erythropoietin: Novelties in anti-doping research. Curr. Opin. Endocr. Metab. Res. 2019; 9: 28–33.

10. Lundby C., Olsen N.V.: Effects of recombinant human erythropoietin in normal humans. J. Physiol. 2011; 589: 1265–1271.

11. Salamin O., Kuuranne T., Saugy M. i wsp.: Erythropoietin as a performance-enhancing drug: its mechanistic basis, detection, and potential adverse effects. Mol. Cell. Endocrinol. 2018; 464: 75–87.

12. Shih H.M., Wu C.J., Lin S.L.: Physiology and pathophysiology of renal erythropoietin-producing cells. J. Formos. Med. Assoc. 2018; 117: 955–963.