Читать книгу Үһүйээннэр, номохтор - - Страница 153

Бу дойдуга 8 саастаахпыттан олоробун. Ити Кураан диэн сиргэ. «Наука» холкуос. Баакаһылга олоробун. Убайааҥҥа олоробун. Үөрэнэрбэр Ньимискэннээххэ үөрэнэбин.

43 сыл сайын удаҕан Баачаанап эмээхсиҥҥэ дьуккаах олорбуппут. Аата Өксүөй диир ийэм. Баачаанап өтөҕө – Туойдаахха, Улахан Оҕуруоттаах тумус арыы курдук үрдүгэр, Ньурбачааҥҥа кэлэргэ. Ампаар дьиэлээх, хотоно туруорбах, салгыы тутуллан турар этэ.

Ол эмээхсин кэпсииринэн, ити былыргы өбүгэбит Дьаарын ойун диир этэ. Оҕуруоттаах тулатыгар олорор ыалларга кинээс үһү. Кини этэринэн.

Дьэ, киэһэ күн киириитэ, кугас сукуна дуу, суппуун дуу сонноох үһү, онто кытаран көстөрүн көрөллөр үһү дьоннор. Уонна сэлээппэлээх үһү. Дьэ, ол Быччайар үрдүнэн, икки Оҕуруоттаах ыккардыгар киэһэ күн киириитэ хаамар үһү. Дьэ, ону көрөннөр, тула олорор оҕонньоттор: «Тойон ыҥырар», – диэннэр бараллар үһү. Мунньахтыыр буолаллар үһү. Араас улахан дьыалаҕа. Баачаанап удаҕан кэпсиир этэ ити курдук диэн. Уонна этэр этэ биир дьиктитэ – бу Бүлүү сүнньүгэр ити хара ыарыы турарыгар баҕарбатах. Ону, ытыһыгар тутан илдьэ иһэн, ырааҕын быыһынан Мастаахха түһэн хаалбыт сороҕо. Онон итиннэ ол хара ыарыы үөскээбит.

Ол эмээххин итиэрдик кэпсиир этэ. Уончалаах сылдьан итини дьиктиргиир этибит. Киэһэ буолла да кэпсиир. Араас ойуну, удаҕаны, абааһыны, кими эмтээбитин. Итинник сирдэргэ сылдьымаҥ, маһын-отун тыытымаҥ. Мин маспын тыытымаҥ диэн боботтуур этэ.

Хааһах эмээххинэ диэн иккис эмээххин баар. Өрүүнэ диэн аата. Эмиэ ичээмсийэр эмээххин. Дьэ, ол Быччайарга Дьаарыныҥ, ат төбөтө буолан киирэн, уулуур диэн кэпсиир этэ. Ол Быччайарга араҥастана сытар уҥуоҕа – алдьархай аарыма тиит. Тыал суулларбыт. Төрдө турар билигин даҕаны. Ол мутуга бэйэтэ тиит курдук суон, икки салаалаах. Онон тиит төрдүнэн үстэр. Аҕыйах сыллаахха көрбүтүм. Сэрии саҕана буобардар, итиннэ киһи уҥуоҕа баара, ону оттубуттар. Тоҕус устуука остуолба кириэстэрэ туралларын көрөр этибит. Дьэ, ол Дьаарыныҥ дьаарбайар сирэ. Ол тумул.

Кыһыны быһа малатыылка үлэлиир, бурдук сынньар. Оҕуруоттаах бурдуктара ынырыгын үүнэллэр. Ону, мас кыайан булбакка, оттубуттара буолуо. Соруйан оттубаттар. Ону кырдьаҕастар сөбүлээбэттэр, абааһы көрөр этилэр. Ким сөбүлүөҕэй. Киһи уҥуоҕун оттору. Оҕонньор тиитин мутугуттан буобар кыыс уот оттубута буолуо диэн кэпсиир этилэр. Ол кыыс, төбөтүнэн ыалдьан баран, үтүөрбэтэҕэ, Мэгэдьэккэ таххан өлбүтэ. Ити Тамаара эмээххин бииргэ төрөөбүт балта.

Дьаарын ол баһын уҥуоҕа мээнэ көстүбэт үһү. Туох эмэ муокас буолаары гыннаҕына көстөр үһү. Ити Өрүүнэ эмээххин мээнэ аата ааттаммат, билигин аата ааттанар диир этэ. Оҕуруоттаах Оҕонньоро диирэ. Инньэ диэн ааттыыра.

Вера Федотовна Кононова (1910). Ньурба, Тыалыкы нэһилиэгэ. 1994 с. кэпсэппитим.