Читать книгу Anna Karenina - Leo Graf Tolstoy - Страница 12

Inhoudsopgave

Prinses Kitty Tscherbatzky was achttien jaar oud en had dezen winter haar intrede in de wereld gedaan. Haar succes was grooter dan dat harer beide oudere zusters, zelfs grooter dan de vorstin-moeder verwacht had. Niet alleen, dat alle jonge heeren, die de Moskouer bals bezochten, haar het hof maakten, maar in dezen eersten winter deden zich reeds twee goede partijen op: Lewin en zeer kort na diens vertrek graaf Wronsky.

Lewins optreden bij het begin van den winter, zijn veelvoudige bezoeken en zijn kennelijke neiging voor Kitty gaven aanleiding tot de eerste ernstige gesprekken over Kitty's toekomst tusschen haar ouders, alsmede tot verschil van gevoelen tusschen vorst en vorstin. De vorst was geheel op Lewins hand en wenschte voor Kitty niets beters; de vorstin echter bracht, met de aan vrouwen eigen manier om de eigenlijke vraag te ontduiken, daar tegen in, dat Lewin nog door niets getoond had ernstige plannen te hebben, dat Kitty geen neiging voor hem toonde en zoo al meer. De hoofdzaak echter, dat zij voor haar dochter een betere partij verwachtte, roerde zij niet aan, ook niet dat Lewin haar niet bizonder aantrok en dat zij hem niet begreep.

Toen Lewin zoo plotseling vertrok, was de vorstin zeer verheugd en zeide zegevierend tot haar echtgenoot:

"Ziet ge nu wel, dat ik gelijk had?"

Toen Wronsky verscheen, was haar vreugde nog grooter, terwijl zij in haar meening versterkt werd, dat Kitty niet alleen een goede, maar een schitterende partij moest doen. Voor de moeder waren Lewin en Wronsky niet op een lijn te stellen.—Bij den eersten mishaagde haar de eigenaardige ruwheid, waarmede hij zijn meening uit kon spreken; zijn stijfheid in gezelschap, die ze aan trots toeschreef, en zijn, naar haar meening, onbeschaafde levenswijze op het land, waar hij zijn dagen sleet in den omgang met boeren en vee. Verder beviel het haar niet, dat hij, ofschoon hij Kitty beminde, twee maanden lang bij hen in- en uitgegaan was en zich gedragen had, alsof hij nog op iets wachtte, of hij steeds overwoog, of het niet een al te groote eer voor Kitty zijn zou als hij een aanzoek deed. Hij moest toch begrijpen, dat men niet in een huis, waar zich een volwassen jonge dame bevond, kon verkeeren, zonder zich te verklaren. En hij! zonder verklaring was hij plotseling vertrokken. "Gelukkig, dat hij zoo wenig aantrekkelijks heeft en dat hij Kitty onverschillig is," dacht de moeder.

Wronsky daarentegen beantwoordde aan al haar wenschen. Zeer rijk, beschaafd, voornaam, op het punt zich bij het hof een schitterende militaire carrière te veroveren; kortom een door en door beminnenswaardig man. Men zou hem niet beter kunnen wenschen. Op alle bals maakte hij Kitty in het oog loopend het hof, danste met haar en bezocht regelmatig haar huis, zoodat men niet aan den ernst van zijn plannen kon twijfelen. Maar met dat al leefde de moeder den geheelen winter in buitengewone onrust en opwinding.

De vorstin had voor dertig jaar door bemiddeling van een tante haar huwelijk gesloten. De bruidegom, van wien men vooraf haarfijn alles wist, kwam om zijn bruid te monsteren en zich door haar te laten monsteren. De bemiddelaarster bespeurde de wederzijds ontvangen indrukken en deelde ze aan beide partijen mede; die indrukken waren aan beide zijden gunstig geweest. Toen was op een daarvoor bepaalden dag het aanzoek bij de ouders gedaan en aangenomen geworden. Dit was alles heel eenvoudig en gemakkelijk in zijn werk gegaan; zoo kwam het de vorstin ten minste voor.

Maar bij haar dochters deed zij de ervaring op, dat de schijnbaar zoo eenvoudige zaak, haar uit te huwelijken, in het geheel niet zoo eenvoudig en gemakkelijk was. Wat al angsten had zij uitgestaan, wat al gedachten kwelden haar, wat een geld moest er uitgegeven en wat al zwarigheden moesten er bij haar echtgenoot uit den weg geruimd worden bij het huwelijk van haar beide oudste dochters Dar-a en Natalie! En nu bij de jongste moest al die angst, al die twijfel en nog grooter verschil met haar echtgenoot op nieuw doorgeworsteld worden.

De oude vorst was, even als alle vaders, zeer gevoelig ten opzichte van de eer en deugd zijner dochters. Hij was buitengewoon ijverzuchtig op haar en bovenal op zijn lieveling Kitty. Telkens hield hij de vorstin voor, dat zij haar dochter te veel compromitteerde. De vorstin was daaraan, sedert de oudste dochters dezelfde phase waren ingetreden, reeds gewoon, maar nu gevoelde zij, dat de prikkelbaarheid van de vorst op dit punt meer grond had. Zij zag in, dat er den laatsten tijd zeer veel in de maatschappelijke zeden was veranderd en dat de plichten eener moeder zwaarder waren geworden. Zij zag, dat de jonge meisjes van Kitty's leeftijd tot vereenigingen toetraden, aan allerlei leercursussen deel namen, zeer vrij met heeren omgingen, alleen uitreden, dat velen van haar geen buiging meer maakten, en wat het ergst van alles was, zij waren stellig overtuigd, dat de keuze van een echtgenoot haar zaak en niet die der ouders was. "Nu trouwt men niet meer zoo als vroeger," dachten en spraken al die jonge meisjes en zelfs de ouderen van dagen stemden daarmede in. Zij kon echter van niemand te weten komen, hoe men dan wel trouwde. Het Fransche gebruik, waarbij de ouders geheel over het lot der kinderen beslissen, werd niet aangenomen, maar zelfs afgekeurd. De absolute vrijheid der Engelsche jonge meisjes vond ook geen bijval en was in Russische kringen zelfs geheel onbestaanbaar. De Oud-russische huwelijksbemiddeling vond men afschuwelijk; ieder lachte er om en de vorstin lachte mede. Maar hoe er dan nu eigenlijk getrouwd worden moest, dat wist niemand te zeggen. Wanneer zij er met iemand over sprak, ontving zij slechts één antwoord: "Mijn lieve hemel! Men moet zich nu van den ouden tijd los maken! De jonge lieden moeten elkander trouwen en wij ouden niet, dus moeten wij het aan hen zelf overlaten het met elkander eens te worden."

Zij, die zelf geen dochters hadden, konden gemakkelijk zoo spreken. Maar de vorstin dacht er met bezorgdheid aan, dat haar dochter op iemand zou kunnen verlieven, die haar niet trouwen wilde of geen geschikt echtgenoot voor haar was, en hoe men haar ook aan het verstand zocht te brengen, dat de jongelui in onzen tijd zelf hun leven moeten inrichten, zij kon daaraan evenmin gelooven, als dat er een tijd kon komen, dat pistolen en revolvers als geschikt speelgoed voor vijfjarige kinderen beschouwd zouden worden.

Om die reden verontrustte de vorstin zich meer om Kitty dan om haar oudere zusters. Soms vreesde zij, dat Wronsky zich tevreden zou stellen met haar dochter het hof te maken. Zij bemerkte, dat deze hem beminde. Zij troostte zich met de gedachte, dat hij, als eerlijk man van goeden huize, zoo iets niet zou doen; maar tegelijkertijd achtte zij het, bij het tegenwoordige vrije verkeer, heel gemakkelijk een jong meisje het hoofd op hol te brengen, terwijl zij wist, dat de heeren buitendien zoo iets zeer licht plachten op te nemen. De laatste week had Kitty haar moeder een gesprek met Wronsky onder de mazurka medegedeeld en dat had haar gedeeltelijk, hoewel niet geheel, gerust gesteld. Wronsky had tot Kitty gezegd, dat hij en zijn broeder, beiden, zoozeer gewoon waren zich in alles naar hun moeder te schikken, dat zij nooit een belangrijk besluit zouden nemen zonder eerst haar te raadplegen….

"En nu zie ik, als een bizonder geluk, de komst mijner moeder uit

Petersburg te gemoet," had hij gezegd.

Kitty had dit verteld zonder eenige beteekenis aan die woorden te hechten. De moeder begreep dit echter anders. Zij wist nu, dat de oude dame van dag tot dag verwacht werd; zij wist, dat zij zich in de keus van haar zoon zou verheugen, maar het kwam haar zonderling voor, dat hij uit vrees van zijn moeder te beleedigen geen aanzoek durfde doen. Zij wenschte evenwel dit huwelijk, dat haar van al die zorgen zou ontheffen, al te zeer om er niet het beste van te gelooven.

Heden echter had Lewins komst haar onrust vermeerderd. Zij vreesde, dat haar dochter, die een tijdlang eenige neiging voor Lewin scheen gekoesterd te hebben, Wronsky door de groote nauwgezetheid van geweten mocht afwijzen. Lewins komst kon dus heel gemakkelijk de zaak in de war brengen of vertragen, die anders spoedig tot zulk een goed einde zou kunnen komen.

"Is hij reeds lang hier?" vroeg de vorstin, toen zij te huis waren.

"Eerst sinds vandaag, mama."

"Ik moet je dit nog eens zeggen," begon de vorstin, maar haar sterk bewogen gelaat verried Kitty, wat er zou volgen, en vol vuur haar moeder in de rede vallend zeide zij:

"Mama, mama, ach, spreek daar als het u blieft niet van!—ik weet, ik weet alles!"

Zij beminde Wronsky, beminde zooals zij nooit bemind had en nooit weer zou beminnen, en zij wist, dat haar moeder ten zijnen gunste zou spreken. Dat was haar juist onaangenaam. Ofschoon dezelfde wensch haar bezielde, krenkten haar de beweegredenen harer moeder.

"Ik wil maar zeggen, dat als men iemand hoop heeft gegeven…."

"Mama, mijn lieve, beste mama, ach, zeg toch in 's hemels naam niets meer!"

"Ik zal zwijgen." zeide de moeder, die de oogen harer dochter met tranen zag gevuld. "Een enkel woord slechts, mijn duifje; gij hebt mij beloofd voor mij geen geheimen te hebben, niet waar?"

"Ja, nooit mama!" antwoordde Kitty blozend en zag haar moeder recht in het gelaat. "Nu heb ik echter nog niets te zeggen. Ik … ik … al wilde ik het ook, ik zou waarlijk niet weten wat en hoe…. Ik weet niets…."

"Neen, deze oogen kunnen niet liegen," dacht de moeder en glimlachte over haar geluk en haar opgewondenheid.

Kitty had den ganschen middag tot den avond een gevoel als een jong soldaat voor den veldslag. Haar hart klopte heftig en zij kon haar gedachten nergens bij bepalen. Zij gevoelde, dat deze avond, waarop zij voor het eerst tegenover die beiden zou staan, beslissend voor haar zijn moest. Zij stelde zich die beiden telkens voor den geest, nu eens afzonderlijk, dan weer te zamen. Op het verleden terug blikkend, verwijlde zij met stil genoegen bij de herinnering aan haar omgang met Lewin; diens vriendschap voor haar gestorven broeder verleende aan die herinnering een dichterlijke bekoorlijkheid; het viel haar licht en zij vond het bovendien aangenaam aan Lewin te denken. Stelde zij zich Wronsky voor, dan lag in die voorstelling iets verstorends en verwards; maar dat lag aan haar zelf, meende zij, want hij was een geposeerd man van de wereld, eenvoudig en openhartig.—Bij de gedachte aan de toekomst stelde zij zich die met Wronsky bekoorlijk, schitterend, veelbelovend, als een leven rijk aan poëzie voor; met Lewin daarentegen als minder vroolijk, als nevelig en onbestemd.

Toen zij om acht uur het salon binnen trad, werd "Constantin Dimitrisch

Lewin" aangediend.

"Is het dan toch werkelijk zoo!" dacht Kitty en het bloed stroomde haar naar het hart. Zij schrok toen ze haar eigen bleek gelaat in den spiegel zag. Nu wist zij bepaald dat hij zoo vroeg was gekomen om haar alleen te treffen en zijn aanzoek te doen.

Voor het eerst beschouwde zij deze aangelegenheid in een ander licht. Nu eerst besefte zij, dat de vraag, met wien zij gelukkig kon zijn en wie ze zou beminnen, niet haar alleen aanging, en dat zij op het punt stond iemand, die zij werkelijk genegen was, te beleedigen. Waarom? Omdat hij, de goede man, haar beminde; maar wat was er aan te doen? Het was noodzakelijk, het moest zoo zijn.

"Mijn God, moet ik het hem dan zelf zeggen?" dacht zij. "Wat moet ik dan zeggen? Ik kan hem toch onmogelijk vertellen, dat ik niet van hem houd, dat zou een onwaarheid zijn! Of dat ik een ander bemin? Hoe zou ik dat kunnen doen? Ik ga weg."

Zij trad naar de deur, daar hoorde zij zijn schreden.

"Neen, dat is niet eerlijk! Waarvoor zou ik vreezen?—Er kome wat wil.—Ik zeg de waarheid.—Daar is hij!" sprak zij tot zich zelf en zag zijn krachtige gestalte en schitterende oogen. Zij zag hem met open, hartelijken blik aan en stak hem de hand toe.

"Ik kom zeker niet op den rechten tijd, zeker iets te vroeg!" sprak hij, terwijl hij zijn blik door het ledige salon liet gaan.

"O neen!" antwoordde Kitty en zette zich aan de tafel.

"Ik wenschte u juist alleen te treffen," begon hij, zonder plaats te nemen of haar aan te zien, om den moed niet te verliezen.

"Mama komt terstond. Zij was gisteren zeer moede…." Zij sprak zonder te weten wat en wendde haar om genade smeekende blikken niet van hem af.

Hij zag haar aan, bloosde en zweeg.

"Ik zeide u, dat ik niet wist, hoe lang ik hier zou blijven, dat het van u af zou hangen."

Zij liet het hoofd al dieper en dieper zinken en wist niet wat ze zou antwoorden op hetgeen nu zou komen.

"Dat het van u zou afhangen," herhaalde hij, "ik meen—ik wilde zeggen, ik ben daarom gekomen … om … mijn vrouw te worden!" stotterde hij en wist zelf niet wat hij sprak, maar gevoelde, dat het zwaarste nu was gesproken. Hij hield op en zag haar aan.

Haar boezem zwoegde, zij zag niet op, een gelukkig gevoel doorstroomde haar ziel; zij had niet verwacht, dat de bekentenis zijner liefde zulk een sterken indruk op haar zou kunnen maken. Dat duurde echter slechts een oogenblik, zij dacht aan Wronsky. Zij hief haar heldere, trouwhartige oogen tot hem op, en toen zij zijn wanhopig gelaat zag, zeide zij snel:

"Dat kan niet zijn … vergeef mij!"

Een oogenblik te voren … hoe na stond zij hem toen, zij was het lichtpunt van zijn leven, en nu plotseling zoo vreemd, zoo eindeloos ver van hem verwijderd!

"Het kon ook niet anders," zeide hij zonder haar aan te zien. Hij boog en wilde zich verwijderen.