Читать книгу Czarny łabędź. Jak nieprzewidywalne zdarzenia rządzą naszym życiem - Nassim Nicholas Taleb - Страница 41

Przyjrzyjmy się dla porównania wartości netto tego tysiąca ludzi, których ustawiliście na stadionie. Dołączmy do nich najbogatszego człowieka świata — załóżmy, że jest nim Bill Gates, założyciel firmy Microsoft. Przyjmijmy, że jego wartość netto to blisko osiemdziesiąt miliardów dolarów — a łączny majątek wszystkich pozostałych sięga kilku milionów. Jaki udział miałby Gates w zsumowanym bogactwie tej populacji? 99,9 proc.? W rzeczy samej majątek innych ludzi na stadionie stanowiłby nie więcej niż błąd zaokrąglenia jego dorobku. Portfel inwestycyjny Gatesa zmienia wartość o taką kwotę w ciągu sekundy. Żeby waga jednego człowieka miała zbliżony udział w ciężarze całej stadionowej próby, musiałby on ważyć dwadzieścia pięć milionów kilogramów!

Przeanalizujmy w ten sam sposób poziom sprzedaży książek. Ustawcie na stadionie tysiąc pisarzy (albo ludzi, którzy nadal błagają, żeby ktoś ich wydał, ale uważają się za pisarzy, a nie kelnerów) i sprawdźcie, ilu nabywców znalazły ich dzieła. Potem dołączcie do nich J.K. Rowling, która (obecnie) może się poszczycić największą liczbą czytelników spośród żyjących pisarzy. Sprzedała kilkaset milionów książek o Harrym Potterze, czym bez trudu przyćmi tysiąc pozostałych autorów, którzy łącznie dotarli do najwyżej kilkuset tysięcy osób.

Spróbujcie zastosować to samo rozumowanie do liczby cytowań (czyli odniesień do prac danego naukowca w oficjalnych publikacjach innych naukowców), wzmianek w mediach, poziomu dochodów, wielkości firmy i tak dalej. Nazwiemy te kategorie własnościami społecznymi, ponieważ stanowią wytwory człowieka, w odróżnieniu od własności fizycznych, takich jak obwód talii.

W Ekstremistanie panują takie nierówności, że jedna obserwacja może w nieproporcjonalnie silny sposób wpłynąć na łączny wynik czy sumę.

Zatem waga, wzrost i spożycie kalorii należą do Przeciętnostanu, ale bogactwo już nie. Niemal wszystkie atrybuty społeczne są domeną Ekstremistanu. Inaczej mówiąc, własności społeczne mają charakter informacyjny, a nie fizyczny: nie można ich dotknąć. Kwota na koncie bankowym jest czymś ważnym, ale niefizycznym. Z tego powodu może przybrać dowolną wartość, nie wymagając żadnego nakładu energii. To tylko liczby!

Zwróćmy uwagę, że przed erą nowoczesnych technologii wojny były zjawiskiem rodem z Przeciętnostanu. Trudno jest zabić zbyt wielu ludzi, jeśli trzeba ich mordować jednego po drugim. Dziś, dzięki broni masowego rażenia, wystarczy jeden guzik, jeden wariat albo jeden drobny błąd, żeby unicestwić całą planetę.

Zauważmy, co to oznacza w kontekście Czarnych Łabędzi. W Ekstremistanie mogą powstawać Czarne Łabędzie, i powstają, ponieważ kilka zdarzeń wywarło ogromny wpływ na całą historię. Oto podstawowe założenie tej książki.