Читать книгу Anatomia przypadku - Robert Krasowski - Страница 30

Rozdzielmy te dwie sprawy – kwestię tego, czy Jaruzelski powinien zostać prezydentem, od gotowości udzielenia mu w tym pomocy. Otóż w prezydium OKP panowało nie do końca wypowiedziane przekonanie, że polityczna rola Jaruzelskiego w tamtym momencie była raczej dobra i że on sam nie stanowił głównego zagrożenia dla przemian kraju. Ale łączyło się to z przekonaniem, że OKP, po tym wszystkim, co stało się w Polsce przez minione lata, kandydatury Jaruzelskiego poprzeć nie może. Jeżeli PZPR jest w stanie go wybrać, proszę bardzo, my nie podniesiemy z tego powodu politycznej awantury, ale na pewno nie my go wybierzemy na prezydenta. To była postawa, którą ja także byłem skłonny akceptować. Geremek na pewno wiedział o decyzji Wielowieyskiego czy Stelmachowskiego. Ale nie mógł wiedzieć, co to będzie oznaczać dla wyniku. Widziałem go później wielokrotnie w sytuacjach, w których podejmował swoistą grę z Fortuną. To jest zresztą coś, co generalnie charakteryzowało jego podejście do polityki: nie robić niczego na siłę! Geremek ani nie dociskał ludzi do ściany, ani nie dopinał w sprawach ostatniego guzika. Lubił mówić o sobie samym jako o historyku, miał nawet pewną manierę zaczynania różnych kwestii od słów: „Jako historyk wiem dobrze, że…”. Ale teraz myślę, że to pewnie ten jego wykształcony na dawnej historii umysł kazał mu zostawiać zawsze jakąś szczelinę dla historycznego przypadku i dla wolności innych aktorów polityki. Czasem wolności objawiającej się całkiem irracjonalnie. Nie zmuszać Fortuny do uległości, skoro zazwyczaj do końca nie jest pewne, jak będzie najlepiej. Nawiasem mówiąc, to, co było najbardziej fascynujące w mojej późniejszej pracy z Geremkiem, to ten jego uważny szacunek dla mojej podmiotowości, samodzielności w prowadzeniu powierzonych spraw. Geremek to zaprzeczenie znanego nam dzisiaj modelu przywództwa politycznego jako partyjnej tyranii.