Читать книгу Trzylecie - Stanisław Cat-Mackiewicz - Страница 10

Następne artykuły umowy brzmią:

Art. 2

Stosunki dyplomatyczne między obu rządami będą przywrócone z chwilą podpisania niniejszego układu i sprawa wymiany ambasadorów natychmiast załatwiona.

Art. 3

Oba rządy zobowiązują się wzajemnie do udzielania sobie wszelkiego rodzaju pomocy i poparcia w obecnej wojnie przeciw hitlerowskim Niemcom.

Art. 4

Rząd ZSRR oświadcza swą zgodę na tworzenie na terytorium ZSRR armii polskiej, której dowódca będzie mianowany przez rząd polski w porozumieniu z rządem ZSRR. Armia polska na terytorium ZSRR podlegać będzie w sprawach operacyjnych Naczelnemu Dowództwu ZSRR, w którym armia polska będzie reprezentowana. Wszystkie szczegóły dotyczące dowództwa, organizacji i użycia tej siły zbrojnej będą ustalone dalszym układem.

Oceniając układ z całym obiektywizmem, muszę stwierdzić, że istnienie armii polskiej w Sowietach, prócz wielu stron ujemnych, posiada też poważne strony dodatnie. W wojnach koalicyjnych największe odnosi korzyści nie ten, kto pierwszy strzela i pierwszy pada, lecz ten, kto ostatni ma karabin w garści. Mieć broń w swym ręku podczas wojny, oto jest zasada, która przyświecała podczas tamtej wojny Piłsudskiemu i która wtedy dała dobre rezultaty. Wobec tego stworzenie armii polskiej jest plusem nie tylko z punktu widzenia dużej ilości Polaków w Rosji, którzy oczywiście będą bardzo szczęśliwi, mogąc zamienić kazamaty więzienne na namioty wojskowe, lecz także w interesie Polski, jakkolwiek – powtarzam – posiada to też swoje strony ujemne, z których nie ostatnią jest owo podporządkowanie naszej armii naczelnemu dowództwu sowieckiemu pod względem operacyjnym. Przecież armia angielska nie była podporządkowana dowództwu francuskiemu we Francji przez pierwsze trzy lata tamtej wojny.

W art. 3 mowa jest, że oba rządy będą sobie pomagać przeciw „hitlerowskim” Niemcom. Wynika z tego, że obowiązek Rosji pomagania Polsce ustaje, gdyby Niemcy zmieniły formę rządów i stały się cesarskie, republikańskie lub… bolszewickie. A przecież bomby rzucane na Niemcy mają między innymi na celu wywołanie rewolucji w Niemczech.