Читать книгу Witwatersrand - Wilbur Smith - Страница 12

Teen die einde van Junie van 1876 gaan Garrick saam met Sean terug skool toe. Dit is reeds byna vier maande sedert die ongeluk met die geweer. Waite bring hulle met die verewaentjie weg. Die pad Ladyburg toe loop deur taamlik ruie wêreld: Dis twee rye spore met ’n middelmannetjie waarop die gras hoog groei. Dit stryk teen die onderkant van die waentjie. Die perde draf op hulle gemak in die spore, hulle hoewegekap dof in die poeierstof. Bo-op die eerste bult hou Waite die perde in en draai hom om om terug te kyk na die plaas. Die oggendson gee die wit gekalkte mure van Theuniskraal ’n ligte oranje skynsel. Die gras om die huis is heldergroen. Die res van die wêreld is droog en vaal met die kleur van die vroegwinter. Die blare van die bome is ook droog en aan die verkleur. Die son is nog nie hoog genoeg om die veld se fyn skakerings weg te brand met sy wit middaggloed nie. Die blare is goudkleurig, roesrooi en rooibruin, dieselfde rooibruin van die troppe Afrikanerbeeste wat tussen die bome wei. En heel agter lê die platorand skerp teen die lug, met die groen klowe teen sy hellings soos die strepe op die lyf van ’n sebra.

“Kyk, daar’s ’n hoep-hoep, Sean!”

“Ja, ek het hom lankal gesien. Dis ’n mannetjie.”

“Hoe weet jy?” vra Garrick.

“Omdat sy vlerkpunte wit is.”

“Hul punte is almal mos wit.”

“Is nie, net die mannetjie s’n.”

“Nou ja, almal wat ek nog gesien het, het wit vlerkpunte gehad,” sê Garrick ongelowig.

“Miskien het jy nog nooit ’n wyfie gesien nie. Hulle is deksels skaars, weet jy. Hulle kom byna nooit uit hul gate uit nie.”

Waite Courtney glimlag en draai hom in sy sitplek om. “Garry’s reg, Sean. ’n Mens kan nie die verskil aan hul vere sien nie. Die mannetjie is effens groter as die wyfie. Dis al verskil.”

“Sien, ek het jou mos gesê,” Garrick is dapper onder sy pa se beskerming.

“Jy weet ook alles,” brom Sean sarkasties. “Jy lees dit seker in daardie boeke van jou, nè?”

Garrick glimlag voldaan. “Kyk, daar kom die trein.”

Die trein kronkel van die hoogland af met ’n lang sleepsel grys rook agterna. Waite trek die perde op ’n drafstap. Hulle ry af na die betonbruggie oor Bobbejaanspruit.

“Ek het ’n geel vis gesien.”

“Aag, dit was ’n stok. Ek het dit ook gesien!”

Die stroompie is die grens van Waite se grond. Hulle ry oor die brug en teen die anderkantse wal uit. Voor hulle lê Ladyburg. Die trein loop reeds die dorp binne, verby die vendusiekrale. Hy fluit en stuur ’n stoomwolkie hoog die lug in.

Die dorp lê uitgestrek, elke huis staan op sy eie lappie grond met vrugteboord en blomtuin. ’n Span van ses en dertig osse kan maklik in een van sy breë strate draai. Die meeste huise is afgepleister en wit gekalk, met grasdakke of sink wat groen of ’n dowwe rooi geverf is. In die middel, op die plein, staan die kerk met sy spits toring, die naaf van Ladyburg. Die skool is aan die ander kant van die dorp.

Waite stuur sy perde in die hoofstraat af. Onder die rooiblom-koraalbome op die sypaadjies stap daar hier en daar dorpsmense, nog stywerig ná die lang nagrus. Almal groet Waite. Hy waai met sy sweep vir die mans en lig sy hoed vir die vrouens, maar net so effens dat die kaalte op sy kop nie sigbaar word nie.

In die middel van die dorp is die winkels reeds oop. Voor sy bank staan David Pye op sy lang, dun beentjies. Hy is pikswart uitgevat, soos ’n begrafnisondernemer.

“Môre, Waite.”

“Môre, David,” antwoord Waite ’n bietjie oorvriendelik. Dit is nog nie heeltemal ses maande gelede dat hy die laaste verband op Theuniskraal betaal het nie en die herinnering aan die skuld is nog te vars in sy geheue. Hy voel verleë, amper soos ’n gevangene wat vrygelaat is en die tronkbewaarder op straat raakloop.

“Kan jy hierlangs kom en kom gesels nadat jy jou seuns afgelaai het?”

“Hou die koffie reg,” stem Waite in. Almal weet dat geeneen van David Pye se besoekers ooit op koffie getrakteer word nie. Hulle ry af in die straat, draai regs by die onderpunt van Kerkplein, by die magistraatshof verby en deur die leegte na die skoolkoshuis.

Op die werf staan reeds ’n stuk of ses skotskarre en vierwielers. Dit wemel van seuns en meisies wat hulle bagasie aflaai. Hulle pa’s staan in ’n groep eenkant en gesels – bruingebrande mans met netjies gekamde baarde, maar bra ongemaklik in hulle pakke wat nog duidelik die plooie wys van lank in die kas hang. Hulle woon almal te ver van die dorp af om hul kinders elke môre skool toe te bring. Hulle plase strek uit tot aan die walle van die Tugela of oor die hoogland halfpad Pietermaritzburg toe. Waite bring die verewaentjie tot stilstand, klim af en maak die tuie los. Sean spring van sy buitenste bankie af grond toe en nael na die naaste klompie seuns. Waite stap oor na die mans. Hulle laat hom in by hul kring, glimlag verwelkomend en gee hom om die beurt die hand. Garrick bly alleen op die voorbankie van die verewaentjie sit met sy houtbeen styf voor hom uit en sy skouers krom asof hy probeer wegkruip.

Ná ’n rukkie kyk Waite oor sy skouer. Hy sien Garrick alleen op die waentjie sit en wil na hom toe stap, maar steek dan vas. Hy soek met sy oë tussen die malende, klein liggaampies rond tot hy vir Sean kry. “Sean! Help Garry dan so ’n bietjie met sy koffer, man.”

“Ag, hene, Pa, ek gesels dan nou.”

“Sean!” Waite kyk kwaai na hom.

“Toe maar, ek gaan nou.” Sean huiwer nog ’n oomblik, dan stap hy terug na die verewaentjie.

“Toe, Garry, gee aan die koffers.”

Garrick ruk hom reg, klim ongemaklik oor die rugleuning en gee die bagasie aan Sean, wat dit langs die wiel op ’n hopie sit. Wanneer hy klaar is, draai hy om na die klompie seuns wat hom gevolg het.

“Karl, dra jy dié ene. Dennis, vat daardie bruine. Moet dit tog nie laat val nie, kêrel, daar’s vier bottels konfyt in.” Sean gee sy bevele. “Kom, Garry.”

Hulle stap na die gebou toe en Garrick klim van die verewaentjie af en hink vinnig agter hulle aan.

“Weet jy wat, Sean?” sê Karl hard. “Pa het my die reg gegee om sy koeëlgeweer so ’n bietjie te gebruik!”

Sean steek vas en dan, meer in hoop as uit oortuiging, sê hy: “Jy lieg!”

“Nee, wraggies,” sê Karl gelukkig. Garrick haal hulle in en almal staar na Karl.

“En hoeveel skote het jy al gehad?” vra iemand eerbiedig.

Karl wou eers sê “Ses”, maar verander gou van plan.

“Aag, baie, net soveel as wat ek wou.”

“Jy moet oppas, jy sal skootsku word; my pa sê altyd as jy te vroeg begin, word jy nooit ’n goeie skut nie.”

“Ek het nie een keer mis geskiet nie,” kap Karl terug.

“Kom ons loop,” sê Sean en hulle stap aan na die koshuis toe. Hy was nog nooit so jaloers nie. Karl draf-draf agterna.

“Ek wed jy het nog nooit met ’n koeëlgeweer geskiet nie, Sean. Ek wed jy het nie.” Sean glimlag geheimsinnig terwyl hy aan ’n nuwe onderwerp vir bespreking dink. Hy sien dat Karl tot vervelens toe hieroor gaan praat.

Van die koshuis se stoep af kom ’n meisie na hulle aangehardloop.

“Dis Anna,” sê Garrick. Sy het lang, skraal, bruingebrande bene en terwyl sy hardloop, warrel haar rok om haar. Sy het swart hare en ’n klein gesiggie met ’n skerp ken. “Dag, Sean,” sê sy.

Sean brom iets.

Sy val langs hom in en huppelstap om by te bly. “Het jy lekker vakansie gehou?”

Sean steur hom nie aan haar nie. Sy moet altyd geselskap kom soek met hom, selfs wanneer sy vriende by is!

“Ek het ’n hele blik vol brosbeskuit, Sean. Wil jy ook daarvan hê?”

Daar is ’n flikkering van belangstelling in sy oë. Hy draai sy kop half na haar kant toe. Mev. Van Essen se brosbeskuit is beroemd in die kontrei en tereg ook. Maar dan keer hy homself en stryk onverbiddelik aan koshuis toe.

“Kan ek hierdie kwartaal langs jou in die klas sit, Sean?”

Hy vererg hom. “Nee, jy kan nie! En loop nou weg hier. Ek is besig.”

Sean klim die trappies uit en Anna bly onder staan. Dit lyk of sy lus het om te huil en Garrick gaan beskroomd by haar staan. “Jy kan maar langs my sit as jy wil,” sê hy saggies.

Sy kyk op na hom en dan dwaal haar blik af na sy houtbeen. Die trane verdwyn uit haar oë en sy giggel terwyl sy na sy kant leun. Sy is mooi.

“Houtbeen,” sê sy en giggel weer.

Garrick bloos bloedrooi en sy oë begin skielik brand.

Anna hou albei haar hande oor haar mond en giggel in haar hande. Dan swaai sy om en hardloop na haar vriendinne voor die meisies se deel van die koshuis.

Garrick bloos nog terwyl hy die trappies agter Sean opklim en aan die leuning vashou.

Fräulein staan voor die seuns se slaapkamerdeur. Die staalraambrilletjie op haar neus en die grys hare laat haar baie streng lyk, maar haar gesig word versag deur die glimlag waarmee sy Sean herken.

“Ach mein Sean, daa ies jy.”

“Dag, Fräulein,” Sean haal sy heel beste glimlag uit.

“Wieder het jy gegroei.” Fräulein meet hom met haar oë. “Al die tyd jy groei net. Jy is al die grootste seun in die sjoel.”

Sean hou haar versigtig dop, gereed om haar te ontwyk as sy sou probeer om hom te omhels, soos partykeer gebeur wanneer sy nie meer haar gevoelens in bedwang kan hou nie. Sean se sjarme, sy mooi gesig en sy windmakerigheid het haar Germaanse hart heeltemal verower.

“Snel nou, uitpak, uitpak! Die sjoel begin nou-nou.” Sy gee daarna haar aandag aan ander sake en verlig lei Sean sy manskappe die slaapsaal binne.

“Pa sê ek kan sy koeëlgeweer aanstaande naweek gebruik om te jag, nie net teikenskiet nie.” Karl stuur die gesprek terug na hom toe.

“Dennis, sit Garry se koffer maar op sy bed.” Sean maak of hy nie gehoor het nie.

Dertig beddens staan al langs die mure van die vertrek, elkeen met ’n sluitkassie langs hom. Die kamer is net so skoon en somber soos ’n gevangenis of ’n skool. Agter in die vertrek sit vyf of ses seuns en gesels. Hulle kyk op toe Sean inkom, maar hulle groet mekaar nie. Dis die opposisie.

Sean gaan sit op sy bed en wip op en af om die vere te voel. Dis so hard soos ’n plank. Garrick se houtbeen klop op die vloer terwyl hy in die slaapsaal afstap en Ronny Pye, leier van die opposisie, fluister iets aan sy maats. Hulle lag almal terwyl hulle na Garrick kyk. Garrick bloos weer en gaan sit gou op sy bed om sy been te verberg.

“Ek skat ek sal maar eers net duikers skiet voor Pa my toelaat om koedoes of bosbokke te jag.” Karl begin weer en Sean frons.

“Hoe’s die nuwe onderwyser?” vra hy.

“Ag, hy lyk nie te sleg nie,” antwoord een van die ander. “Ek en Jimmy het hom gister by die stasie gesien.”

“Hy’s skraal en hy het ’n snor.”

“Hy glimlag nie juis baie nie.”

“Ek skat Pa sal my volgende vakansie oor die Tugela neem om te jag.” Dis weer Karl.

“Ek hoop hy lol nie baie met spel en sulke goed nie,” praat Sean. “Ek hoop ook hy kom nie weer met al daardie desimale soos ou Akkedis laas nie.”

Almal stem saam en dan lewer Garrick sy eerste bydrae. “Ag, wat, desimale is maklik.”

Daar is ’n oomblik stilte terwyl hulle almal na hom kyk.

“Dalk skiet ek nog ’n leeu,” sê Karl.