Читать книгу Witwatersrand - Wilbur Smith - Страница 21

Ontbyt in die donker, kookvure om die plein, gedempte stemme, mans wat by hul vroue staan en hul klein kindertjies vir oulaas vashou. Die perde opgesaal, gewere in die skedes en komberse agterop die saals opgerol. Vier waens in die middel van die plein, die muile in die tuie.

“Pa sal seker nou-nou hier wees. Dis byna vyfuur,” sê Garry.

“Hulle wag almal vir hom,” stem Sean saam. Die gewig van die bandelier druk swaar op sy skouer.

“Mnr. Niewenhuizen het my een van die wadrywers gemaak.”

“Ek weet,” sê Sean. “Sal jy regkom?”

“Ek skat so.”

Jane Petersen kom oor na hulle toe.

“Môre, Jane. Is jou broer al klaar?”

“Amper. Hy saal nou net op.”

Sy gaan staan voor Sean en hou skamerig ’n stukkie groen-en-geel sy na hom uit.

“Ek het ’n kokarde vir jou hoed gemaak, Sean.”

“Dankie, Jane. Steek dit asseblief vir my aan.”

Sy steek die rand van Sean se hoed op en hy neem dit by haar en sit dit teen ’n windmakerige hoek op sy kop.

“Ek lyk nou na ’n generaal,” sê hy en sy lag vir hom. “Kom, gee vir ons ’n afskeidsoentjie.”

“Jy’s vreeslik,” sê klein Jane en stap blosend weg. Glad ook nie meer so klein nie, sien Sean. Daar is so baie van hulle, ’n mens weet amper nie waar om te begin nie.

“Hier’s Pa nou,” kondig Garry aan terwyl Waite Courtney die plein binnery.

“Komaan,” sê Sean en hy maak sy perd los. Oral op die plein lei die mans hul perde uit.

“Tot later,” sê Garry en hink weg na een van die waens.

Waite ry voor die kommando uit: vier troepe van vyftien man twee-twee in gelid, vier waens agterna en dan die handperde wat deur swart agterryers aangejaag word.

Hulle beweeg oor die plein, deur die rommel van die vorige nag se feesviering, in die hoofstraat af. Die vrouens staan, met die kinders om hul bene, hulle bewegingloos agterna en kyk. Die vroue het die mans al voorheen sien uitry teen die inboorlinge. Hulle juig nie, want hulle ken die weë van die dood. Hulle het geleer dat daar geen plek vir glorie in die graf is nie.

Anna waai vir Sean. Hy sien haar nie, want sy perd is uitgelate en hy is by haar verby voor hy die dier onder beheer het. Sy laat haar hand langs haar sy sak en staan en kyk hoe hy wegry. Hy het die skaapvelbaadjie aan.

Sean sien wel die koperkleurige glas en die skelm handsoentjie in die bovenster van Pye se winkel. Hy sien dit omdat hy daarvoor soek. Hy vergeet sy gekrenkte eer genoeg om te glimlag en met sy hoed te waai.

Hulle ry die dorp uit en eindelik sak die klein seuntjies en die honde uit wat nog die hele ent saam met die kommando gedraf het. Die perde trippel weg op die pad na Zoeloeland.

Die son kom op en droog die dou af. Die stoffies begin uitslaan onder die perdepote en stuif skeef van die pad af oor die veld. Die kommando verloor sy vorm spoedig, want ruiters beweeg vorentoe en val terug om by vriende aan te sluit. Hulle ry streep-streep en in groepies, ontspanne en opgewek geselsend, so informeel soos ’n geselskap wat die dag uitry om te gaan jag. Elke man is geklee in die klere wat hy as die geskikste beskou. Stef Erasmus dra sy kerkpak en van die hele klomp is hy die formeelste aangetrek. Hulle het net een stukkie standaarduitrusting: die groen-en-geel kokarde. Maar ook hier is daar ruimte vir individuele smaak; party dra dit op die hoed, party op die mou en ander op die bors. Hulle is boere, nie soldate nie, maar hul geweerskedes is verweerd van gebruik, hulle bandeliers sit gemaklik om hul skouers, hulle geweerkolwe is blink van baie hantering.

Eers teen laatmiddag bereik hulle die Tugela.

“Goeie tyd, kyk daar!” fluit Sean. “Ek het nog nooit so baie mense op een plek gesien nie.”

“Hulle sê daar is vier duisend,” sê Karel.

“Ek weet daar is vier duisend.” Sean se oë dwaal oor die kamp. “Maar ek het nie geweet dat vier duisend so baie is nie.”

Die kommando ry teen die laaste helling af na Rorkesdrif. Die rivier loop modderbruin en breed kabbelend oor die vlak plekke. Die walle is oop en grasbegroeid. Op die duskantse wal staan ’n klompie klipgeboue. In ’n straal van ’n kwartmyl om die geboue lê lord Chelmsford se kamp. Die tente staan netjies ry op ry, met die perde tussenin vasgemaak. By die drif staan die waens saamgetrek, goed vyf honderd, en die hele wêreld wemel van soldate.

In ’n bondel, wat weerskante oor die paadjie vloei, kom die Ladyburg Mounted Rifles tot op die rand van die kamp gery. Hier word hulle voorgekeer deur ’n netjies uitgevatte sersant met ’n gevelde bajonet.

“En mag ek vra wie julle is?”

“Kolonel Courtney en ’n afdeling van die Ladyburg Mounted Rifles.”

“Hoesê? Nie gehoor nie.”

Waite Courtney staan op in sy stiebeuels en draai hom na sy manskappe. “So ’n bietjie stilte, here. Ons kan nie almal gelyk praat nie.”

Die lawaaierige geselsery en aanmerkings agter hom bedaar en die keer hoor die sersant.

“O! Verskoon my, meneer. Ek sal die ordonnansoffisier gaan roep.”

Die ordonnansoffisier is ’n aristokraat en ’n heer. Hy kom en kyk na hulle. “Kolonel Courtney?” Hy klink ongelowig.

“Dag,” sê Waite met ’n vriendelike glimlag. “Ek hoop ons is nie te laat vir die pret nie.”

“Nee, ek glo nie.” Die offisier se oë bly steek vas op Stef Erasmus.

Stef lig sy keil beleef. “Môre, meneer.” Die bandeliers vol ammunisie lyk ’n bietjie onvanpas op sy swart manel.

Die offisier kyk met moeite weg van Stef. “Het julle jul eie tente, kolonel?”

“Ja, ons het alles saamgebring wat ons nodig het.”

“Ek sal die sersant vra om julle te wys waar julle kan kamp opslaan.”

“Dankie,” sê Waite.

Die offisier draai hom na die sersant. Hy is so meegevoer dat hy die man aan die arm neem. “Vat hulle ver weg. Vat hulle tot anderkant die geniekorps,” fluister hy benoud. “As die generaal hierdie spul sien …” Hy ril geaffekteerd.