Читать книгу Panorama współczesnej filozofii - Группа авторов - Страница 23

Sceptycyzm łagodny jako fallibilizm jest oczywisty oraz powszechnie akceptowany. Sceptycyzm radykalny jako teza o braku wiedzy jest nieco dziwaczny, ale odgrywa ważną rolę przypomnienia o prowizoryczności naszych przekonań o świecie, które ciągle wymagają rewizji i korekty. Podobnie sceptycyzm znaczeniowy jest oczywisty jako teza o braku precyzyjnych znaczeń, ale nieco dziwaczny jako teza o nieistnieniu znaczeń w ogóle (przypomina nam jednak o prowizoryczności naszego języka i wyjaśnia problemy komunikacyjne). W procesie rozwoju wiedzy wiecznie niezadowolony sceptyk bywa niekiedy pożyteczny, ale zajmuje skromne miejsce. Jak powiedział Platon ustami Sokratesa, jest jak bąk, który kąsa konia (Platon 1984, 18E). Bąk jest mniejszy od konia, jego ukąszenie przeszkadza, ale w małej dawce budzi z letargu i dodaje impetu.

Filozofowie współcześni podjęli polemikę ze sceptycyzmem co do wiedzy. Pokazali, że sceptycyzm nie ma uniwersalnego znaczenia i nie zagraża wiedzy naukowej i potocznej. Jego słuszność ograniczona jest tylko do jednego z wielu kontekstów teoretycznych. Kontekstualizm wyjaśnia, jak to możliwe, że zarazem wiemy, że mamy ręce (w kontekstach potocznych) i nie wiemy, że mamy ręce (w kontekście sceptyka). Nie ma tutaj żadnej sprzeczności lecz zmiana standardów dla wiedzy. Sceptyk przyjmuje teoretyczne założenia, na które nie musimy się godzić. Putnam dodał, że podstawowa dla współczesnych dyskusji nad sceptycyzmem hipoteza mózgu w naczyniu nie da się spójnie wypowiedzieć przy założeniu kauzalnego uwikłania języka w świat. Wynik dyskusji nad sceptycyzmem znaczeniowym jest podobny. Trzeba przyznać, że nie ma idealnych znaczeń, ale faktem jest, że istnieją znaczenia przybliżone, które umożliwiają społeczną komunikację. Te społecznie konstruowane znaczenia także zasługują na miano znaczeń. A zatem znaczenia zarazem nie istnieją (w kontekście sceptycznym) i istnieją (w kontekście potocznym). Do tych analiz trzeba dodać uwagę o pragmatycznej niespójności globalnego sceptycyzmu. Każda próba stwierdzenia tezy sceptycznej co do wiedzy prowadzi do sprzeczności między jej treścią (nie istnieje wiedza), a aktem jej stwierdzenia, który zakłada, że coś wiem (skoro twierdzę). Podobnie, jeśli nie istnieją znaczenia, to znaczenia jest również pozbawiona formuła sceptycyzmu znaczeniowego. Teza globalnego sceptycyzmu z racji swojej niespójności nie nadaje się do racjonalnej akceptacji. Mimo to pełni pożyteczną rolę paradoksu, który budzi z „dogmatycznej drzemki”, zachęca do lepszego sprecyzowania pojęć i przemyślenia podstaw naszych przekonań.