Читать книгу Europejski lider wzrostu - Marcin Piątkowski - Страница 19

Skoro jest tak wiele różnych instytucji, jak możemy podzielić je na kategorie? Jednym ze sposobów jest zastosowanie podziału zaproponowanego przez Acemoglu, Johnsona i Robinsona (2001; 2005) oraz Acemoglu i Robinsona (2014), którzy dzielą instytucje polityczne i gospodarcze na „oligarchiczne” (ang. extractive) i „inkluzywne” (ang. inclusive).

Definiują oni oligarchiczne instytucje polityczne jako takie, które „skupiają władzę w rękach nielicznej elity, a na jej wykorzystywanie nakładają niewielkie ograniczenia” (Acemoglu i Robinson, 2014, s. 97) i sprawiają, że „zdecydowana większość populacji nie może korzystać z dobrodziejstw praworządności i bezpieczeństwa własności prywatnej” (Acemoglu, Johnson i Robinson, 2005, s. 397). Przekonują, że istnienie oligarchicznych instytucji gospodarczych skutkuje niską praworządnością, brakiem bezpieczeństwa własności prywatnej, wysokimi barierami wejścia, niskim poziomem konkurencji, nierównością zasad oraz ograniczonym stopniem partycypacji. Jednocześnie definiują inkluzywne instytucje polityczne jako takie, „które do władzy wciągają szerokie warstwy społeczne, nakładając zarazem ograniczenia na arbitralne wykorzystywanie władzy” (Acemoglu i Robinson, 2014, s. 98). Ponoszą również odpowiedzialność przed obywatelami, działają w sposób przejrzysty i reagują na potrzeby ludzi. Tabela 1.1 przedstawia typologię instytucji politycznych i gospodarczych.

Tabela 1.1. Definicje inkluzywnych i oligarchicznych instytucji politycznych i gospodarczych

Inkluzywne instytucje polityczneInstytucje polityczne umożliwiające udział we władzy szerokich warstw społecznych, zapewniające pluralizm oraz nakładające ograniczenia na polityków, gwarantujące praworządność oraz pewien zakres centralizacji politycznej, dający państwu możliwość egzekwowania prawa i zaprowadzania porządku.	Oligarchiczne instytucje polityczneInstytucje polityczne skupiające władzę w rękach nielicznej elity, z niewielkimi ograniczeniami i mechanizmami kontrolnymi oraz niską praworządnością.
Inkluzywne instytucje gospodarczeBezpieczeństwo własności prywatnej, praworządność, rynki i wsparcie państwa (usługi publiczne i regulacje), otwarte rynki o stosunkowo łatwym dostępie dla nowych przedsiębiorstw, swoboda zawierania umów, dostęp do edukacji i równe szanse dla większości obywateli.	Oligarchiczne instytucje gospodarczeBrak prawa i porządku, nierespektowanie prawa własności, wysokie bariery wejścia i regulacje uniemożliwiające swobodne funkcjonowanie rynków oraz tworzące nierówne zasady gry.

Źródło: na podstawie Acemoglu i Robinson (2014).