Читать книгу Europejski lider wzrostu - Marcin Piątkowski - Страница 21

Wśród około czterdziestu czterech krajów świata uznawanych przez Bank Światowy za państwa o wysokim dochodzie (z wyjątkiem państw zasobnych w ropę naftową i małych państw wyspiarskich), posiadających PKB per capita wynoszący co najmniej 12 475 dol. PNB[6], można zauważyć dwie nadrzędne różnice między nimi a resztą świata: wszystkie społeczeństwa inkluzywne są demokracjami (choć na temat Singapuru można dyskutować) i cechują się niskim lub umiarkowanym poziomem nierówności dochodów (z współczynnikiem Giniego wynoszącym nie więcej niż 0,4; z wyjątkiem Chile). Jest to wyraźnie widoczne na rysunku 1.5, na którym wszystkie kraje o wysokim dochodzie są stłoczone w prawym dolnym rogu wykresu. Miejsce, w którym się znajdują, można nazwać „złotym punktem społeczeństw inkluzywnych”, w którym demokracja i egalitaryzm podtrzymują rozwój i wysokie dochody. Inne kraje tkwią w oligarchicznej pułapce, a ich elity robią wszystko, by utrzymać społeczeństwo w stanie niedorozwoju.

Rysunek 1.5. Niski poziom nierówności dochodów i demokracja jako główne cechy społeczeństw inkluzywnych, 2015

Źródło: opracowanie własne na podstawie wskaźników WDI oraz bazy danych Polity IV.

To odkrycie jest raczej intuicyjne: w demokracji całe społeczeństwo może uczestniczyć w procesie politycznym, a każdy obywatel ma jeden głos (choć ostateczna jakość demokracji zależy od siły społeczeństwa obywatelskiego i innych czynników). Niski poziom nierówności zapewnia zaś równe szanse odniesienia sukcesu dla wszystkich, bez względu na status socjoekonomiczny.

Czy to znaczy, że demokracja i niskie nierówności napędzają wzrost? Z literatury poświęconej wpływowi demokracji na wzrost gospodarczy wynika, że zarówno dyktatury zorientowane na wzrost, jak i demokracje, mogą sprzyjać rozwojowi ekonomicznemu, a przyczynowość może być dwukierunkowa (demokracja sprzyja wzrostowi, ale też wzrost sprzyja demokracji)[7]. Kwestia wpływu nierówności na rozwój gospodarczy jest bardziej jednoznaczna, gdyż wiele dowodów potwierdza, że poziom nierówności przekłada się na długookresowy wzrost: im niższe nierówności, tym wyższy wzrost. Zgadza się z tym nawet zazwyczaj ostrożny MFW (Ostry, Berg i Tsangarides, 2014).

Konkludując: demokracja i wzrost gospodarczy wpływają na siebie nawzajem, a niski poziom nierówności sprzyja wzrostowi. Wszystkie bogate kraje są demokratyczne i egalitarne; to dwie kluczowe cechy społeczeństw inkluzywnych. Większość biednych państw świata opiera się jednak na systemach oligarchicznych, niedemokratycznych i wyzyskujących.