Читать книгу Na własne ryzyko. Ukryte asymetrie w codziennym życiu /OP. MKK/ - Nassim Nicholas Taleb - Страница 17

Szybko omówmy poszczególne zasady na prawo od Hammurabiego. Księga Kapłańska je słodzi. Złota reguła chce, aby traktować innych tak, jak chcielibyśmy, aby nas traktowano. Solidniejsza srebrna reguła mówi: „Nie traktuj innych tak, jakbyś nie chciał, aby traktowali ciebie”. Bardziej niezawodna? Dlaczego? Dlaczego srebrna reguła jest bardziej niezawodna?

Po pierwsze, mówi nam, aby pilnować własnego nosa i nie decydować, co jest „dobre” dla innych. Z większą jasnością wiemy, co jest złe niż co jest dobre. Srebrna reguła może być postrzegana jako negatyw złotej reguły, a jak mi co trzy tygodnie udowadnia mój kalabryjski (i mówiący po kalabryjsku) fryzjer, via negativa (działanie poprzez usuwanie) jest skuteczniejsza i mniej podatna na błędy niż via positiva (działanie poprzez dodanie8).

Teraz nieco o „innych” w czynieniu innym. Angielski zaimek you może oznaczać zarówno „ty” (l. poj.), jak i „wy” (l. mn.), zatem może wskazywać na konkretną osobę, drużynę koszykówki lub Północno-Wschodnie Stowarzyszenie Mówiących po Kalabryjsku. To samo dotyczy słowa „inni”. Jego idea jest fraktalna w tym sensie, że funkcjonuje we wszystkich skalach: dla ludzi, plemion, społeczeństw, grup społeczeństw, krajów itd., zakładając, że każda z nich jest oddzielną samodzielną jednostką i może traktować inne odpowiedniki w ten sam sposób.

Podobnie jak jednostki powinny traktować innych tak, jak chciałyby być traktowane (lub unikać bycia źle traktowanymi), rodziny jako jednostki powinny traktować inne rodziny w ten sam sposób. I jeszcze coś, co sprawia, że interwencjoniści z prologu 1 stają się jeszcze bardziej niestrawni — podobnie powinny postępować kraje. Ponieważ Izokrates, mądry ateński mówca, ostrzegał nas już w V wieku p.n.e., że narody powinny traktować inne narody według srebrnej reguły. Napisał on: „Postępujcie ze słabszymi państwami tak, jak według was silniejsze państwa mają postępować z wami”.

Nikt nie uosabia idei symetrii lepiej niż Izokrates, który żył ponad sto lat i najwięcej zdziałał, mając ich dziewięćdziesiąt kilka. Udało mu się nawet ukuć wyjątkową, dynamiczną wersję złotej reguły: „Zachowuj się w stosunku do swoich rodziców tak, jak chcesz, aby twoje dzieci zachowywały się w stosunku do ciebie”. Musieliśmy poczekać na wspaniałego trenera bejsbolu, Yogi Berrę, aby wzbogacić się o kolejną, równie dynamiczną regułę symetrycznych relacji: „Chodzę na pogrzeby innych, żeby przyszli na mój”.

Bardziej efektywne, oczywiście, jest odwrócenie spojrzenia — traktujmy swoje dzieci tak, jak chcielibyśmy być traktowani przez naszych rodziców9.

Ideą pierwszej poprawki do Konstytucji Stanów Zjednoczonych jest ustanowienie symetrii w duchu srebrnej reguły: możesz praktykować swoją wolność religijną, o ile pozwalasz mi praktykować moją; masz prawo zaprzeczyć mi, dopóki ja mam prawo zaprzeczyć tobie. Faktycznie, nie ma demokracji bez tak bezwarunkowej symetrii w prawie do wyrażania siebie, a najpoważniejszym zagrożeniem jest śliska równia pochyła w próbach ograniczenia wolności słowa z powodu tego, że niektóre z nich mogą ranić uczucia innych ludzi. Takie ograniczenia niekoniecznie pochodzą od samego państwa, lecz raczej od silnego umocowania intelektualnej monokultury poprzez hiperaktywną policję myśli w mediach i życiu kulturalnym.