Читать книгу Na własne ryzyko. Ukryte asymetrie w codziennym życiu /OP. MKK/ - Nassim Nicholas Taleb - Страница 41

Asymetrie w życiu i w rzeczach

TABELA 2. ASYMETRIE W SPOŁECZEŃSTWIE

TU SKOŃCZYLIŚMY W ANTYKRUCHOŚCI

BRAK RYZYKA WŁASNEGO (SKÓRY W GRZE)	RYZYKO WŁASNE JEST OBECNE (SKÓRA W GRZE)	RYZYKOWANIE NA RZECZ INNYCH (SKÓRA W GRZE INNYCH) LUB DUSZA W GRZE
(Zatrzymuje zysk, przekazuje minusy innym, dysponuje ukrytą opcją czyimś kosztem)	(Odpowiada za własne słabości, podejmuje własne ryzyko)	(Bierze odpowiedzialność za innych lub w imię uniwersalnych wartości)
Biurokraci, spece od polityki w gajerkach (ang. policy wonks)	Obywatele	Święci, rycerze, wojownicy, żołnierze
Konsultanci, sofiści	Kupcy, biznesmeni	Prorocy, filozofowie (w sensie przednowoczesnym)
Wielkie korporacje z „wtykami” w rządzie	Rzemieślnicy	Artyści, niektórzy rzemieślnicy
Kierownictwo korporacji (w garniturach)	Przedsiębiorcy	Przedsiębiorcy/innowatorzy
Naukowcy, którzy grają w system, teoretycy, poszukiwacze danych, badania obserwacyjne	Eksperymenty laboratoryjne oraz w terenie	Niezależni naukowcy, którzy podejmują ryzyko w sferze przypuszczeń, z dala od powszechnych przekonań
Rząd scentralizowany	Rząd miast-państw	Lokalny samorząd
Adiustatorzy	Pisarze, (niektórzy) redaktorzy	Prawdziwi pisarze
Dziennikarze, którzy „analizują” i przewidują	Spekulanci	Dziennikarze, którzy podejmują ryzyko i odsłaniają oszustów (potężne reżimy, korporacje), rebelianci
Politycy	Aktywiści	Dysydenci, rewolucjoniści
Bankierzy	Podmioty obracające funduszami hedgingowymi	(Tacy, co nie tkną wulgarnego handlu)
Łowcy nagród, wyróżnień, ceremonii, medali, herbatki z królową Anglii, członkostwa w akademiach, uścisku dłoni z Obamą		Największą — wręcz jedyną — nagrodą za prezentowane idee lub postawy jest śmierć: Sokrates, Jezus, św. Katarzyna, Hypatia, Joanna d’Arc

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

1 Aby się zorientować, dlaczego etyki, obowiązków moralnych i umiejętności nie da się łatwo rozdzielić w prawdziwym życiu, należałoby rozważyć następujące kwestie. Kiedy powiesz komuś na odpowiedzialnym stanowisku, dajmy na to swojej księgowej: „Ufam ci”, to czy masz na myśli, że: 1) ufasz jej etyce (nie przekieruje ci pieniędzy do Panamy), 2) ufasz jej precyzji w dodawaniu słupków, 3) jedno i drugie? Cały sens tej książki polega na tym, że w prawdziwym świecie trudno jest oddzielić etykę z jednej strony od wiedzy, a z drugiej — od kompetencji.

2 Yogi Berra — amerykański bejsbolista, łapacz drużyny New York ­Yankees i trener. Znany także ze swoich malapropizmów — tak bardzo, że zyskały one miano yogizmów. Powszechnie uważa się, że postać z filmów rysunkowych, Miś Yogi, otrzymał imię na jego cześć (przyp. tłum.).

3 Interwencjoniści mają jedną wspólną cechę: zazwyczaj to nie oni podnoszą ciężary.

4 Zabawa kosztem innych.

5 Pogoń za rentą próbuje stosować przepisy ochronne lub „prawa” dla uzyskiwania dochodów bez dodawania czegokolwiek do działalności gospodarczej, nie zwiększając tym samym zamożności innych. Jakby to powiedział Gruby Tony (który zostanie przedstawiony kilka stron dalej), jest tak, jakby się było zmuszonym zapłacić mafii za ochronę, nic na tym nie zyskując.

6 Via negativa — zasada, zgodnie z którą mamy większą jasność w kwestii tego, co jest nie tak, niż tego, co słuszne, wiedza zaś rośnie przez odejmowanie. Ponadto łatwiej jest uznać, że coś jest nie tak, niż znaleźć rozwiązanie. Działania polegające na usuwaniu są bardziej niezawodne niż te, które coś dodają, ponieważ dodawanie mogą cechować niewidoczne, złożone sprzężenia zwrotne. Zostało to omówione dokładniej w Antykruchości.

7 Ralph Nader — amerykański polityk i aktywista społeczny pochodzenia libańskiego. Zyskał rozgłos w 1965 roku po obnażeniu nieodpowiedzialności przemysłu samochodowego w projektowaniu samochodów. Nader stanął na czele pierwszego współcześnie ruchu konsumenckiego (przyp. tłum.).

8 „Nie czyńcie innym tego, czego nie chcieliście, aby oni wam czynili” (Izokrates, Hillel Starszy, Mahabharata). „Nie czyń bliźniemu twemu, co tobie niemiłe: to cała Tora. Reszta jest komentarzem — idź i poznaj go”. Rabin Hillel Starszy w zgodzie z Księgą Kapłańską (19,18): „Nie czyń innym nic, co czynione tobie, sprawiłoby ci ból. Oto esencja moralności”.

9 Postawa przeciwna łamaniu symetrii pojawia się w przypowieści o bezlitosnym słudze z Nowego Testamentu (Ewangelia wg św. Mateusza 12,21–31). Sługa, którego ogromny dług został mu darowany przez współczującego pożyczkodawcę, później karze innego sługę, który był mu winien znacznie mniejszą kwotę. Większość komentatorów zdaje się nie zauważać, że prawdziwym przesłaniem jest tu (dynamiczna) symetria, a nie przebaczenie.

10 Ta część ma charakter techniczny i można ją przy pierwszym czytaniu pominąć.

11 Faktycznie ci, którzy sformalizowali teorię racjonalności, jak matematyk i teoretyk gier, Ken Binmore, o którym więcej później, twierdzą, że nigdy nie było żadnej rygorystycznej i spójnej teorii „racjonalności”, która pakuje ludzi w kaftan bezpieczeństwa. Nie znajdziemy nawet takich twierdzeń w ortodoksyjnej ekonomii neoklasycznej. Większość z tego, co czytamy o „racjonalności” w werbalistycznej literaturze, wydaje się nie poddawać żadnym próbom dyscyplinowania.

12 Ralph Nader, któremu dedykuję tę książkę, to ten sam Ralph Nader, który pomógł ustanowić mechanizm prawny chroniący konsumentów i obywateli przed drapieżcami; trochę już mniej ten Ralph Nader, który od czasu do czasu wzywa do regulowania.

13 W rzeczywistości istnieje argument na korzyść pojedynków: zapobiegają konfliktom angażującym większe grupy ludzi, to jest wojnom, gdyż problem rozwiązują tu osoby osobiście zainteresowane.

14 Najbardziej wykwalifikowani handlowcy są często zamożni, ale nie najbogatsi; wielu kupców handluje z pasji i nie jest zainteresowanych prowadzeniem działalności gospodarczej. Aby stać się miliarderem, trzeba apetytu na spotkania, dyskusje z prawnikami i regulatorami, takie tam rzeczy.

15 Moje rozumienie Seneki wyrażone w Antykruchości dotyczy w całości asymetrii (i fakultatywności), zarówno finansowych, jak i emocjonalnych. Jako podejmujący ryzyko odczytuję u niego coś, co nie dociera do klasycystów, a to sprawia, że ich pomijające istotę przekazu opisy są wyłącznie frustrujące.

16 Przez długi czas niektóre szwajcarskie kantony — demokratycznie — zakazywały sprzedaży nieruchomości obcokrajowcom, aby zapobiec zakłóceniom wywoływanym przez bogatych właścicieli odrzutowców nieryzykujących własnej skóry, którzy pojawiają się, by podnosić ceny i szkodzić młodym ludziom trwale wyrzucanym z rynku. Czy to głupie z punktu widzenia ekonomii? Wcale nie, choć niektórzy deweloperzy zdecydowanie by się z tym nie zgodzili.

17 Proceder transferowania ukrytego ryzyka nie dotyczy tylko bankierów i korporacji. Niektóre segmenty populacji grają w to całkiem sprawnie. Na przykład mieszkańcy obszarów przybrzeżnych narażonych na huragany i powodzie są skutecznie finansowani przez państwo — czytaj: podatników. Mimo że po zdarzeniu występują w telewizji jako ofiary, zarówno oni, jak i deweloperzy czerpią korzyści, za które płacą inni.

18 Minęły prawie trzy lata, zanim przesłanie książki Zwiedzeni przez losowość zostało zrozumiane jako „Jest więcej szczęścia, niż myślisz”, zamiast przekazu oferowanego czytelnikom w recenzjach „Głupiemu szczęście sprzyja”. Większość książek wytrzymuje trzy miesiące.

19 BS — skrót od ang. Bullshit — bzdury, głupoty (przyp. tłum.).