Читать книгу Na własne ryzyko. Ukryte asymetrie w codziennym życiu /OP. MKK/ - Nassim Nicholas Taleb - Страница 18

Stosując symetrię do relacji między jednostką a zbiorowością, otrzymujemy cnotę, klasyczną cnotę, która obecnie nazywa się etyką cnót. Ale jest jeszcze jeden krok: po prawej stronie tabeli 1 znajduje się imperatyw kategoryczny Immanuela Kanta, który streszczę następująco: „Zachowuj się tak, aby twoje działanie można było uogólnić i przełożyć na zachowanie każdego, w każdym miejscu, w każdych warunkach”. Oryginalny tekst jest trudniejszy: „Postępuj wedle takich tylko zasad, co do których możesz jednocześnie chcieć, żeby stały się prawem powszechnym”, napisał Kant w tym, co jest znane jako pierwsza formuła. I „postępuj w taki sposób, aby traktować ludzkość, czy to w twojej osobie, czy w osobie jakiejkolwiek innej, nigdy tylko jako środek do celu, ale zawsze równocześnie jako cel”, w tym, co znane jest jako druga formuła.

Formuła-bambuła, zapomnijta o Kancie, ponieważ wszystko robi się zbyt skomplikowane, a rzeczy, które się komplikują, oznaczają problemy. Pominiemy więc drastyczne podejście Kanta z jednego głównego powodu:

Uniwersalne zachowanie świetnie sprawdza się na papierze, w praktyce to katastrofa.

Dlaczego? Powtarzać tu będziemy do znudzenia: jesteśmy żyjącymi lokalnie, praktycznymi zwierzętami wyczulonymi na skalę. Małe nie jest duże; namacalne nie jest abstrakcją; emocjonalne nie jest logiczne. Tak jak twierdziliśmy, że mikro działa lepiej niż makro, najlepiej jest unikać ogólników w rozmowie z naszym mechanikiem samochodowym. Powinniśmy się skupić na naszym najbliższym otoczeniu; potrzebujemy prostych, praktycznych zasad. Co gorsza, uogólnienia i abstrakcja mają tendencję do przyciągania do siebie obłudnych psychopatów przypominających interwencjonistów z części 1 prologu.

Innymi słowy, Kant nie zrozumiał pojęcia skalowania, ale wielu z nas jest ofiarami Kantowskiego uniwersalizmu. (Jak widzieliśmy, nowoczesność wybierze abstrakcję przed konkretem, wojownicy sprawiedliwości społecznej zostali oskarżeni o „traktowanie ludzi jak kategorie, nie jednostki”). Niewielu, poza religią, naprawdę pojmowało pojęcie skalowania przed wielką myślicielką polityczną, Elinor Ostrom, o której nieco więcej w rozdziale 1.

W rzeczywistości głębokim przesłaniem tej książki jest wskazanie na niebezpieczeństwo, że uniwersalizm posunął się o dwa lub trzy kroki za daleko w mylnym łączeniu mikro z makro. Podobnie istotą idei czarnego łabędzia była platonifikacja, pominięcie centralnych, ale ukrytych elementów rzeczy w procesie przekształcania ich w abstrakcyjne idee, a następnie wywoływanie eksplozji.