Читать книгу Ekseem: Jou noodsaaklike gids - Regina Malan - Страница 19

Jou liggaam bevat oorgeërfde gene wat die potensiaal skep om ekseem te ontwikkel. Hierdie gene kom op sekere chromosome in jou liggaam voor.

Wat is gene? En wat is chromosome? Die storie begin by jou DNS.

DNS word in chromosome georganiseer

’n Mens se DNS is ’n komplekse molekule wat al die genetiese inligting bevat wat jou uniek maak. Dit vorm ’n lang, gedraaide string wat soos ’n leer met sporte lyk (sien Figuur 4.1). Elke lewende organisme bevat sy unieke DNS in sy selle en elke enkele sel in jou liggaam bevat omtrent twee meter van die DNS-string!

Die lang string DNS is georganiseer in klein deeltjies wat chromosome genoem word. Elke chromosoom is ’n enkelstringetjie bestaande uit DNS en proteïene wat gedraai en weer gedraai is om digte strukture te vorm wat soos dun draadjies lyk. Al jou genetiese inligting is hierin vervat.

Die getal chromosome wissel van spesie tot spesie. Mense het 23 paar, terwyl sjimpansees 24 paar besit. Piesangs het 11 paar. Die getal chromosome bepaal nie hoe ingewikkeld ’n organisme is nie.

(Bron: https://www.23andme.com/gen101/genes)

Chromosome word van ouers na kinders oorgedra. Elke mens het 23 paar chromosome, dus 46 in totaal. Die helfte hiervan erf jy van jou pa en die ander helfte van jou ma. Jou pa se helfte lê in die sperm en dié van jou ma in die eiersel wat bymekaar kom om jou te vorm.

Chromosome word in gene georganiseer

Jou chromosome word ook weer opgebreek in klein deeltjies DNS wat gene genoem word. Stel jou voor jou DNS is ’n resepteboek. Jou gene sal dan die resepte in die boek wees. Die resepte vertel die selle hoe om te funksioneer en watter eienskappe hulle moet aanneem (sien Figuur 4.2). As jy byvoorbeeld krulhare het, is dit omdat die samestelling van jou oorgeërfde gene jou haarfollikels vertel om krullerige stringetjies te maak.16 Dieselfde geld die kleur van jou oë, die vorm van jou tone, bepaalde persoonlikheidstrekke, ’n besondere talent wat jy het, of enige ander eienskap.

Selle in ons liggame word gedurig gedupliseer en wanneer die selle vermeerder, word al ons genetiese inligting na die nuwe selle oorgedra.

Soos gesê, erf ’n mens ewe veel chromosome van jou twee ouers. Dit beteken dus jou gene is ook oorerflik, sowel dié wat reg funksioneer as dié wat weens mutasies wanfunksioneer. Jy erf dus die gene wat ekseem in jou liggaam moontlik maak. As ’n ouer van ’n kind ekseem het, is dit hoogs waarskynlik dat die kind dit ook sal hê. As albei ouers aan die toestand ly, is daar selfs ’n 80%-kans dat die kind dit sal hê.

Wanneer daar ’n defek in een of meer van jou gene is, word jou liggaamsfunksies daardeur beïnvloed. In die geval van ekseem is daar ’n veelvoud van gene wat ’n defek het. Dit sit om in subtiele verskille in die tipe ekseem en die graad van ernstigheid daarvan by verskillende mense.

Geen twee mense het ’n identiese stel defekte gene nie, identiese tweelinge uitgesluit. Omdat dit moeilik is om elke geen wat ’n impak op ekseem het te identifiseer, is die genetiese analisering en meting moeiliker as wanneer net een enkele geen betrokke is.17

Party van jou eienskappe is van ’n enkele geen afkomstig, terwyl ander deur geen-kombinasies gevorm word. Jy het omtrent 24 000 gene – stel jou dus voor wat ’n groot aantal verskillende geen-kombinasies moontlik is.

Die belangrike saak om van kennis te neem, is dat die grondoorsaak van jou ekseem in defekte gene lê wat jy oorerf. Hierdie geen-mutasies het bepaalde gevolge vir jou vel en ook vir jou immuunstelsel wat die ekseem teweegbring en aanhelp.