Читать книгу Insulinooporność - Tomasz Zajbt - Страница 21

Insulinooporność
na co dzień

Zdia­gno­zo­wa­nie in­su­li­no­opor­no­ści nie ozna­cza koń­ca świa­ta, więc przede wszyst­kim nie wpa­daj w pa­ni­kę. Po pierw­sze, mu­sisz do­wie­dzieć się, co wol­no ci jeść, a co na­le­ży wy­klu­czyć z menu. Po dru­gie, trze­ba pa­mię­tać o tym, że in­su­li­no­opor­nym jest się co­dzien­nie – cho­ro­ba nie bie­rze so­bie urlo­pu, za­tem każ­de­go dnia na­le­ży do­ko­ny­wać mą­drych wy­bo­rów ży­wie­nio­wych.

 Prze­rwy w szko­le lub pra­cy wy­ko­rzy­stuj na ra­cjo­nal­ny po­si­łek. Do­brze by­ło­by usta­lić jed­ną porę je­dze­nia.

 Za­wsze miej przy so­bie „awa­ryj­ną” prze­ką­skę. Świet­nie w tej po­sta­ci spraw­dza­ją się orze­chy: ziem­ne nie­so­lo­ne, wło­skie, bra­zy­lij­skie, pe­kan, la­sko­we, pi­nio­we, pi­sta­cje. Ale mogą to być też jo­gurt, ma­ślan­ka, ke­fir lub sa­mo­dziel­nie przy­rzą­dzo­ne kok­taj­le.

 Przy­noś do szko­ły lub pra­cy swo­je po­sił­ki. Wów­czas unik­niesz spo­ży­wa­nia dań z nie­do­zwo­lo­ny­mi do­dat­ka­mi.

 Uprzedź współ­pra­cow­ni­ków i zwierzch­ni­ka o swo­jej przy­pa­dło­ści – za­pew­ne spo­tkasz się z ich zro­zu­mie­niem i ła­twiej ci bę­dzie wy­tłu­ma­czyć nie­któ­re two­je za­cho­wa­nia (np. to, że nie cho­dzisz z nimi na obia­dy do baru lub od­ma­wiasz, gdy czę­stu­ją cię cze­ko­la­dą).

W okre­sie świą­tecz­nym lub kie­dy wy­bie­rasz się na przy­ję­cie, po­ku­sa, by zre­zy­gno­wać choć na mo­ment ze zdro­wych na­wy­ków ży­wie­nio­wych, jest bar­dzo sil­na. Jed­nak wszel­kie od­stęp­stwa od re­gu­lar­no­ści i sys­te­ma­tycz­no­ści za­cho­wań proz­dro­wot­nych mogą zni­we­czyć two­je le­cze­nie. Za­tem je­śli wy­bie­rasz się na przy­ję­cie, śmia­ło za­pro­po­nuj, że przy­go­tu­jesz po­tra­wę (z bez­piecz­nych dla cie­bie skład­ni­ków), któ­rą po­czę­stu­jesz wszyst­kich. Je­że­li nie masz ta­kiej moż­li­wo­ści, zjedz po­si­łek w domu, a ze sto­łu świą­tecz­ne­go wy­bie­raj drob­ne por­cje. Aser­tyw­nie po­wiedz wszyst­kim, że je­steś na spe­cjal­nej die­cie, któ­rą za­le­cił ci le­karz.

Rady, które mogą ułatwić codzienne życie z insulinoopornością

 Wy­bie­raj pro­duk­ty i po­tra­wy, któ­re ci sma­ku­ją. Je­śli nie zno­sisz ki­szo­nych ogór­ków (któ­re są zdro­we dla osób z in­su­li­no­opor­no­ścią), nie zmu­szaj się do ich je­dze­nia, bo wcze­śniej czy póź­niej zre­zy­gnu­jesz z die­ty. Po pro­stu nie jedz ni­cze­go wbrew so­bie.

 Ni­g­dy nie ko­piuj mo­de­lu ży­wie­nia i przy­zwy­cza­jeń ko­goś in­ne­go. Wy­pra­cuj wła­sny mo­del.

 Pa­mię­taj, że po­trze­by two­je­go or­ga­ni­zmu zmie­nia­ją się z wie­kiem. Uwzględ­nij to, wy­bie­ra­jąc ak­tyw­ność fi­zycz­ną do­pa­so­wa­ną do two­ich moż­li­wo­ści.

 Po­szu­kaj prze­wod­ni­ka me­dycz­ne­go – ta­kie­go ze­spo­łu spe­cja­li­stów, któ­ry po­mo­że ci zro­zu­mieć cho­ro­bę.

 Bądź na bie­żą­co z no­win­ka­mi tech­nicz­ny­mi. Cią­gle po­wsta­ją nowe apli­ka­cje w te­le­fo­nach, dzię­ki któ­rym moż­na zro­bić no­tat­kę pi­sem­ną lub gło­so­wą i zdję­cia po­kar­mów, aby móc po­tem po­in­for­mo­wać ze­spół me­dycz­ny o tym, co wpły­nę­ło na two­je sa­mo­po­czu­cie lub na zmia­nę wy­ni­ków ba­dań. Ist­nie­ją rów­nież sys­te­my mo­ni­to­ru­ją­ce glu­ko­zę bez ko­niecz­no­ści na­kłu­wa­nia pal­ców. Przez dwa ty­go­dnie mie­rzą gli­ke­mię z pły­nu mię­dzy­ko­mór­ko­we­go za po­mo­cą sen­so­ra umiesz­czo­ne­go na ra­mie­niu.

Samokontrola

Obec­nie za­le­ca się ela­stycz­ne po­dej­ście do kon­tro­li gli­ke­mii w in­su­li­no­opor­no­ści. Na po­cząt­ku do­brze by­ło­by wy­ko­nać do­bo­wy pro­fil gli­ke­mii, któ­ry po­zwo­li okre­ślić wy­dol­ność or­ga­ni­zmu „na star­cie”. Ozna­cza to, że naj­le­piej zmie­rzyć po­ziom cu­kru w dzień po­wsze­dni przy ty­po­wej ak­tyw­no­ści:

 po prze­bu­dze­niu,

 dwie go­dzi­ny po roz­po­czę­ciu je­dze­nia głów­nych po­sił­ków (śnia­da­nia, obia­du, ko­la­cji),

 przed wy­sił­kiem fi­zycz­nym.

Na­stęp­nie wy­star­czy kon­tro­lo­wać po­po­sił­ko­wy po­ziom cu­kru raz dzien­nie.

W pierw­szej fa­zie wdra­ża­nia no­wej die­ty, aby zo­rien­to­wać się, w ja­kiej kon­dy­cji jest trzust­ka, do­brze by­ło­by przy­naj­mniej co trze­ci dzień ozna­czyć gli­ke­mię na czczo. Do peł­nej ob­ser­wa­cji za­le­ca się po­miar cu­kru mię­dzy go­dzi­ną 2 a 4 w nocy, ale wte­dy, kie­dy bę­dzie­my się bu­dzić zgod­nie z wła­snym ryt­mem (bez na­sta­wia­nia bu­dzi­ka). W tych go­dzi­nach zmie­nia się stę­że­nie in­su­li­ny we krwi.

Przed po­mia­rem war­to od­no­to­wy­wać sy­tu­acje nie­stan­dar­do­we, np. bóle gło­wy, na­pa­dy gło­du, gor­sze wi­dze­nie. No­tat­ki po­zwo­lą ze­spo­ło­wi me­dycz­ne­mu na prze­ciw­dzia­ła­nie ta­kim sta­nom. Za­pi­ski do­ty­czą­ce sa­mo­po­czu­cia (patrz ta­be­la na s. 200) na­le­ży po­ka­zać na wi­zy­cie w po­rad­ni dia­be­to­lo­gicz­nej, aby le­karz oce­nił stan i za­pro­po­no­wał dal­sze roz­wią­za­nia.

Jak mierzyć poziom cukru?

Obec­nie glu­ko­me­try są wia­ry­god­ny­mi ma­ły­mi la­bo­ra­to­ria­mi do­mo­wy­mi. Po­zwa­la­ją uzy­ski­wać do­kład­ne po­mia­ry. Po­trze­bu­ją bar­dzo ma­łej ilo­ści krwi, po­da­ją wy­nik prze­cięt­nie po 5 se­kun­dach. Glu­ko­me­try współ­pra­cu­ją ze smart­fo­na­mi, dzię­ki cze­mu mo­żesz prze­cho­wy­wać wszyst­kie wia­do­mo­ści na te­mat swo­ich do­le­gli­wo­ści w jed­nym miej­scu chro­nio­nym w chmu­rze. Dane moż­na udo­stęp­niać spe­cja­li­stom. Nie po­trze­bu­jesz wów­czas żad­nych pa­pie­ro­wych no­ta­tek. Oszczę­dzasz czas i mo­żesz do­dat­ko­wo sko­rzy­stać z te­le­tran­smi­sji da­nych, aby skon­sul­to­wać wy­ni­ki z pro­fe­sjo­na­li­sta­mi.

Przede wszyst­kim pa­mię­taj o tym, by sprzęt do ozna­cza­nia gli­ke­mii prze­cho­wy­wać zgod­nie z in­struk­cja­mi po­da­ny­mi przez pro­du­cen­ta. Uży­waj tyl­ko od­po­wied­nich pa­sków te­sto­wych do­sto­so­wa­nych do da­ne­go urzą­dze­nia i nie sto­suj ich po upły­wie ter­mi­nu waż­no­ści.

Oto in­struk­cja, jak krok po kro­ku na­le­ży po­stę­po­wać przy po­mia­rze gli­ke­mii:

1 Do­kład­nie przy­go­tuj miej­sce na­kłu­cia: umyj ręce cie­płą wodą z my­dłem i sta­ran­nie osusz dło­nie. Roz­ma­suj pa­lec w celu do­kr­wie­nia opusz­ki. Po ma­sa­żu włóż pa­sek te­sto­wy do glu­ko­me­tru zgod­nie z za­le­ce­niem pro­du­cen­ta.

2 Na­kłuj bocz­ną po­wierzch­nię pal­ca (środ­ko­we miej­sce na opusz­ce jest bar­dziej wraż­li­we, bo­ga­to uner­wio­ne). Sta­raj się nie wy­ci­skać kro­pli krwi (ucisk pal­ca po­wo­du­je, że do krwi wło­śnicz­ko­wej prze­do­sta­je się inny ma­te­riał po­mia­ro­wy – płyn mię­dzy­ko­mór­ko­wy za­wie­ra­ją­cy glu­ko­zę).

3 Po na­kłu­ciu pal­ca zbliż pa­sek, a on sam po­bie­rze krew do ba­da­nia. Śred­nio po 5 se­kun­dach po­ja­wi się wy­nik na ekra­nie.

4 Od­czy­taj i za­no­tuj wy­nik.

5 Po ba­da­niu zmień lan­cet w na­kłu­wa­czu.

6 Za­bez­piecz miej­sce na­kłu­cia pla­strem.

7 Po­sma­ruj dło­nie na­wil­ża­ją­cym kre­mem do rąk.

Co może za­fał­szo­wać wy­nik?

 nie­sta­ran­nie umy­te ręce,

 de­zyn­fek­cja miej­sca wkłu­cia pre­pa­ra­ta­mi na ba­zie spi­ry­tu­su,

 uci­ska­nie opusz­ki pal­ca, aby uzy­skać kro­plę krwi,

 przyj­mo­wa­nie nie­któ­rych le­ków, np. psy­cho­tro­po­wych lub ste­ry­dów.

Ważne pytania i odpowiedzi

Czy dzieci mogą chorować na insulinooporność?

In­su­li­no­opor­ność tak­że bywa roz­po­zna­wa­na wśród dzie­ci. Dzi­siej­sze po­ko­le­nie ina­czej się od­ży­wia, a skut­kiem tego jest nad­wa­ga lub oty­łość. Brak sys­te­ma­tycz­ne­go wy­sił­ku fi­zycz­ne­go ge­ne­ru­je za­bu­rze­nia me­ta­bo­licz­ne. Naj­czę­ściej in­su­li­no­opor­ność dzie­cię­ca współ­ist­nie­je z nad­ci­śnie­niem tęt­ni­czym.

Czy stosując dietę opisaną w książce, schudnę?

W książ­ce po­da­no prze­pi­sy na po­tra­wy za­wie­ra­ją­ce pro­duk­ty, któ­re przy­spie­sza­ją me­ta­bo­lizm i uspraw­nia­ją dzia­ła­nie hor­mo­nów – w tym in­su­li­ny. Od cie­bie za­le­ży jed­nak to, jak je wy­ko­rzy­stasz. Przede wszyst­kim war­to pla­no­wać ak­tyw­ność umy­sło­wą i fi­zycz­ną, tak by por­cje je­dze­nia do­sto­so­wać do po­trzeb or­ga­ni­zmu. Poza tym każ­dy ma inny me­ta­bo­lizm i u każ­de­go roz­po­zna­no in­su­li­no­opor­ność w róż­nym sta­dium. Za­tem li­cząc ka­lo­rie, po­zbę­dziesz się tkan­ki tłusz­czo­wej, ale w swo­im tem­pie.

Czy mogę stosować zamienniki cukru? Jeśli tak, to jakie?

Za­mien­ni­ki cu­kru to sub­stan­cje, któ­re dają kub­kom sma­ko­wym ułu­dę die­ty, na któ­rej się „nie cier­pi”. One też mają ka­lo­rie! Pro­po­no­wa­ła­bym sto­so­wa­nie sło­dzi­ków przez krót­ki czas. Mózg czło­wie­ka ad­ap­tu­je się do no­wych sma­ków. Po ty­go­dniu jest w sta­nie za­ak­cep­to­wać zmia­ny. Na przy­kład kawa bez cu­kru może wy­śmie­ni­cie sma­ko­wać, mimo że wcze­śniej przez wie­le lat się ją sło­dzi­ło. Sama świa­do­mość, że je się i pije zdro­we rze­czy, rów­nież po­lep­sza do­bre sa­mo­po­czu­cie. W fa­zie przej­ścio­wej mię­dzy sta­ry­mi a no­wy­mi przy­zwy­cza­je­nia­mi pro­po­no­wa­ła­bym ste­wię i ksy­li­tol, któ­re na­da­ją się do sło­dze­nia go­rą­cych po­traw.

Czy żywność oznaczana przez producentów jako „dla diabetyków” jest bezpieczna?

Pro­du­cen­ci żyw­no­ści do­sko­na­le wie­dzą, że ta­kie chwy­ty dzia­ła­ją. Pod­cho­dzi­ła­bym do ta­kich re­we­la­cji z dużą ostroż­no­ścią. Naj­bez­piecz­niej jest prze­czy­tać skład po­da­ny na opa­ko­wa­niu. Czę­sto za­miast stan­dar­do­wych skład­ni­ków znaj­dzie­my w nich bez­war­to­ścio­we i szko­dli­we za­mien­ni­ki.

Uni­kaj pro­duk­tów z ole­jem pal­mo­wym i sy­ro­pem glu­ko­zo­wo-fruk­to­zo­wym. Naj­waż­niej­sze na ety­kie­tach są trzy pierw­sze skład­ni­ki (jest ich w pro­duk­cie naj­wię­cej). Po­słu­żę się przy­kła­dem: je­że­li w ket­chu­pie jest woda, prze­cier po­mi­do­ro­wy i cu­kier, nie jest to do­bry ket­chup.

Czy istnieją naturalne produkty obniżające poziom cukru?

Tak, na­le­żą do nich: czo­snek, ce­bu­la, świe­ży i mie­lo­ny im­bir, cy­na­mon, sok z cy­try­ny. War­to je za­tem do­da­wać do po­traw i na­po­jów.

Gdzie mogę zaopatrzyć się w sprzęt do pomiarów stężenia glukozy? Czym się kierować przy jego wyborze?

Glu­ko­me­try moż­na ku­pić w skle­pach za­opa­trze­nia me­dycz­ne­go, ap­te­kach, po­rad­niach dia­be­to­lo­gicz­nych oraz pod wska­za­ny­mi ni­żej ad­re­sa­mi:

 www.contourplusone.pl

 www.gensucare.pl

 www.onetouch.pl

 www.accu-chek.pl

 www.genexo.pl

Wy­bór sprzę­tu jest jak za­wsze su­biek­tyw­ny. Waż­ne są ta­kie ele­men­ty jak wiel­kość pa­ska te­sto­we­go i roz­miar ekra­nu glu­ko­me­tru. Za­le­tą nie­któ­rych glu­ko­me­trów jest rów­nież to, że mogą in­for­mo­wać o wy­ni­kach stę­że­nia glu­ko­zy do­dat­ko­wo sy­gna­łem świetl­nym (to tzw. funk­cja Smar­tLi­ght). Po­szcze­gól­ne ko­lo­ry świa­tła ozna­cza­ją nor­mo­gli­ke­mię, hi­po­gli­ke­mię lub hi­per­gli­ke­mię.

Nie bez zna­cze­nia jest po­miar dru­giej szan­sy – je­że­li pa­lec zo­stał na­kłu­ty za płyt­ko i glu­ko­metr nie otrzy­mał od­po­wied­niej kro­pli krwi do ba­da­nia, bez wpły­wu na wy­nik w cią­gu 30 se­kund mo­żesz do­dać wię­cej krwi.

Z po­zio­mu apli­ka­cji moż­na też usta­wić in­dy­wi­du­al­ne za­kre­sy norm stę­że­nia glu­ko­zy. Jest to szcze­gól­nie waż­ne dla ko­biet przy­go­to­wu­ją­cych się do cią­ży lub cię­żar­nych.

Czy paski do glukometrów są refundowane?

W Pol­sce Na­ro­do­wy Fun­dusz Zdro­wia nie re­fun­du­je pa­sków te­sto­wych do glu­ko­me­trów dla osób z in­su­li­no­opor­no­ścią, za­tem pła­cisz za nie sto pro­cent. Cena pa­sków waha się od 40 do 50 zł za 50 sztuk.

Re­fun­da­cja w wy­so­ko­ści 30% przy­słu­gu­je oso­bom z roz­po­zna­ną cu­krzy­cą le­czo­ną die­tą i far­ma­ko­lo­gicz­nie, na­to­miast zna­czek R na re­cep­cie ozna­cza, że jest to od­płat­ność dla osób le­czo­nych mi­ni­mum trze­ma wkłu­cia­mi in­su­li­ny na dobę.