Читать книгу Insulinooporność - Tomasz Zajbt - Страница 7

Insu­li­no­opor­ność to stan ob­ni­żo­nej wraż­li­wo­ści tka­nek na dzia­ła­nie in­su­li­ny. Ozna­cza­na jest w skró­cie jako IR (z an­giel­skie­go in­su­lin re­si­stan­ce). Jej do­sko­na­łą de­fi­ni­cję po­da­je pro­fe­sor Jó­zef Drze­wo­ski w Pod­ręcz­nym lek­sy­ko­nie dia­be­to­lo­gicz­nym:

Insulinooporność

To stan, w którym stwierdza się nieadekwatną odpowiedź organizmu w zakresie zmian stężeń glukozy we krwi w stosunku do ilości wydzielanej lub podanej insuliny. Może mieć ona charakter przejściowy (zapalenie, wstrząs, działanie leków) lub stały[1].

Wyróż­nia­my dwa typy in­su­li­no­opor­no­ści:

 typ A, ozna­cza­ny jako A IR, to ge­ne­tycz­ny de­fekt re­cep­to­ra in­su­li­ny; zwyk­le ten typ in­su­li­no­opor­no­ści wy­kry­wa się w okre­sie po­kwi­ta­nia;

 typ B, ozna­cza­ny jako B IR, wy­stę­pu­je w prze­bie­gu nie­któ­rych cho­rób, jak: to­czeń trzew­ny, cho­ro­by tkan­ki łącz­nej (np. ko­la­ge­no­zy mie­sza­ne) i ze­spo­ły pa­ra­ne­opla­zma­tycz­ne (ob­ja­wy to­wa­rzy­szą­ce cho­ro­bie no­wo­two­ro­wej). Cho­rzy ze zdia­gno­zo­wa­nym IR B mają ni­skie stę­że­nie trój­gli­ce­ry­dów w su­ro­wi­cy krwi oraz pra­wi­dło­we stę­że­nie do­bre­go cho­le­ste­ro­lu, czy­li frak­cji HDL.

W in­nej kla­sy­fi­ka­cji in­su­li­no­opor­no­ści bie­rze się pod uwa­gę to, czy scho­rze­nie jest pier­wot­ne czy wtór­ne.

 O in­su­li­no­opor­no­ści pier­wot­nej mó­wi­my wte­dy, gdy roz­pa­tru­je­my wpływ czyn­ni­ków ge­ne­tycz­nych na po­ja­wie­nie się scho­rze­nia.

 Z ko­lei in­su­li­no­opor­ność wtór­na po­wsta­je wsku­tek oty­ło­ści, bra­ku wy­sił­ku fi­zycz­ne­go oraz sta­rze­nia się or­ga­ni­zmu. Do jej roz­wo­ju przy­czy­nia­ją się tak­że ta­kie scho­rze­nia, jak he­mo­chro­ma­to­za (cho­ro­ba po­le­ga­ją­ca na nad­mier­nym gro­ma­dze­niu się że­la­za w or­ga­ni­zmie) i cho­ro­ba Cu­shin­ga (nad­czyn­ność kory nad­ner­czy).

Ne­ga­tyw­ny wpływ na dzia­ła­nie in­su­li­ny wy­wie­ra­ją rów­nież leki i hor­mo­ny ta­kie jak ri­fam­pi­cy­na (sto­so­wa­na w le­cze­niu za­ka­żeń drob­no­ustro­ja­mi), leki psy­cho­tro­po­we, pro­ge­ste­ron i gli­ko­kor­ty­ko­ste­ro­idy.

Pro­fe­sor J. Drze­wo­ski wy­mie­nia rów­nież in­su­li­no­opor­ność fi­zjo­lo­gicz­ną.

Insulinooporność fizjologiczna

To zmniejszenie wrażliwości na insulinę w okresie pokwitania związane prawdopodobnie z przestrojeniem hormonalnym. Pod koniec okresu pokwitania wrażliwość na działanie tego hormonu normalizuje się[2].

Zda­rza­ją się rów­nież ze­spo­ły skraj­nej in­su­li­no­opor­no­ści – to ano­ma­lie, któ­re są trud­ne do le­cze­nia far­ma­ko­lo­gicz­ne­go i czę­sto wią­żą się z trwa­ły­mi ubyt­ka­mi zdro­wia. U ich pod­staw leżą róż­ne sta­ny ge­ne­tycz­ne, ta­kie jak pod­wyż­szo­ny po­ziom trój­gli­ce­ry­dów we krwi, któ­ry pro­wa­dzi do za­wa­łów i uda­rów, zbyt wy­so­ki po­ziom cho­le­ste­ro­lu cał­ko­wi­te­go we krwi, po­więk­sze­nie wą­tro­by i śle­dzio­ny, nad­mier­ne wy­dzie­la­nie an­dro­ge­nów u ko­biet, któ­re skut­ku­je po­ja­wie­niem się ob­ja­wów ma­sku­li­ni­za­cji, czy­li mę­skiej bu­do­wy cia­ła, za­bu­rze­nia hor­mo­nal­ne u ko­biet ma­ni­fe­stu­ją­ce się ły­sie­niem typu mę­skie­go, bra­kiem mie­sią­czek i nad­mier­nym owło­sie­niem.

Kie­dy or­ga­nizm nie re­agu­je od­po­wied­nio na dzia­ła­nie in­su­li­ny, rano i po po­sił­ku stę­że­nie glu­ko­zy we krwi może być nie­pra­wi­dło­we. Or­ga­nizm, aby prze­ciw­dzia­łać temu zja­wi­sku, pro­du­ku­je więk­sze ilo­ści in­su­li­ny. Taka nad­pro­duk­cja zwa­na jest hi­per­in­su­li­ni­zmem.

Zja­wi­sko to z jed­nej stro­ny za­po­bie­ga przez krót­ki czas roz­wo­jo­wi cu­krzy­cy typu 2, ale z dru­giej stro­ny od­po­wia­da za:

 ty­cie,

 stłusz­cze­nie wą­tro­by,

 za­bu­rze­nia go­spo­dar­ki cho­le­ste­ro­lo­wej,

 roz­re­gu­lo­wa­nie ci­śnie­nia krwi,

 za­bu­rze­nia pra­cy jaj­ni­ków,

 zwięk­sza­nie tem­pa po­dzia­łów ko­mór­ko­wych (co może mieć wpływ na roz­rost ko­mó­rek ra­ko­wych),

 roz­wój miaż­dży­cy na­czyń krwio­no­śnych.