Читать книгу De Zonderlinge Lotgevallen van Gil Blas van Santillano, deel 1 van 2 - Alain René Le Sage - Страница 3
ОглавлениеMet Illustraties van Jean Gigoux
Eerste Deel
GEDRUKT TER DRUKKERIJ “DE DEGEL,” AMSTERDAM
GIL BLAS
LE SAGE EN ZIJN “GIL BLAS”
(1668–1745)
ALS “klassiek” beteekenen mag: het eeuwig menschelijke in den hoogsten vorm van den eigen tijd, dan plaatsen de Franschen terecht den avonturen-roman van hun 17e–18e eeuwschen schrijver Le Sage: Gil Blas in die rij hunner klassieke werken. Zoo goed als de Spanjaarden hun Don Quichotte en de Engelschen Fieldings Tom Jones; wij onze Sara Burgerhart en Willem Leevend.
Le Sage heeft zich, evenals Molière vóor hem, aangesloten aan de Spaansche romanlitteratuur van de 16e en 17e eeuw. Zijn Gil Blas heeft het uiterlijke van den Spaanschen dolenden ridder en beleeft evenals deze een eindelooze reeks van avonturen. Maar het doel van den schrijver, als hij zijn held aldus door den mallemolen van het leven heenzendt, is niet maar den lezer een boeiende afwisseling te brengen. Op dit zich ontrollende doek wil hij heel het leven schilderen, en in zijn hoofdfiguren den mensch, gelijk die er door wordt aangedaan. “Zijn drama heeft honderd verschillende bedrijven en duizend personen,”—zegt de Fransche criticus Charles Nodier in zijn voorrede tot het werk bij de geïllustreerde uitgaaf van 1836, waaraan wij ook de geestige en fraaie houtsneden voor ònze illustraties ontleend hebben. “Gil Blas”—aldus karakteriseert hij dan verder—“is de mensch in al zijn lotswissel, zijn zwakheden en de hulpbronnen van zijn natuur; in al de illusies van zijn geest; al de verknoopingen van zijn denkvermogen; de universeele mensch van Terentius, geplaatst te midden van een samenloop van gebeurtenissen, die er vermaak in schijnen te vinden den draad van zijn droomgespin te volgen. In de Misanthrope had Molière de hoogere kringen ten tooneele gevoerd; Gil Blas brengt er heel de maatschappij op; van dien bandiet die zijn brood bedelt met den mond van zijn buks, tot de hoveling die de vruchten van ’s volks arbeid onder de willekeurige goedkeuring van den vorst uitzuigt. En niet alleen zijn al de sprekende typen van de menschheid in dit werk te vinden, zij staan er ook in, van alle kanten belicht, onder al de afglansingen van het wisselend leven, in zijn omstandigheden, tijd en plaats. Aldus wordt deze roman meer dan een verhaal: een wereldbeschrijving, een ontkleeding van den mensch in zijn zedelijke ontwikkeling.”
De lezer, die deze beide deelen, waarin wij het werk splitsen moesten, gaat aanbijten, weet dus wat hem wacht: meer dan een aangename tijdpasseering; ook een levenskijk op den mensch, zijn handelingen, drijfveeren, in de 18e eeuwsche Fransche samenleving, gelijk een geestig menschenkenner uit die eeuw ze gezien heeft. Wie Rousseau wil leeren begrijpen, en de na hem gekomen Revolutie, vindt in dezen roman van Le Sage een goede inwijding. Mogen velen ervan genieten!
De vertaling van dit werk, vroeger bij een ander uitgever verschenen, hebben wij vanwege onze Redactie aan een grondige herziening doen onderwerpen. Hoe wij aan de illustraties gekomen zijn, die den tekst fleurig onderbreken, hebben wij al verklapt. De lezer zal het met ons eens zijn, dat zij heel wat beter tusschen een tekst passen, dan moderne “gewasschen” en in halftoon gereproduceerde teekeningen. Zij zijn uit den goeden tijd van Gavarnie.
REDACTIE W. B.
VERKLARING VAN DEN SCHRIJVER
Daar er menschen zijn, die bij het lezen van dit boek, niet zouden kunnen nalaten de ondeugende of belachelijke karaktertrekken, die erin voorkomen, op den een of ander toepasselijk te achten, verklaar ik aan deze slechtgezinde lezers, dat ze daarin verkeerd zouden doen.
Ik stel er prijs op, mijn bedoeling openlijk te belijden; ik heb mij slechts tot taak gesteld het leven der menschen weer te geven zooals het is. Ik roep God tot getuige, dat het niet mijn bedoeling is geweest iemand in het bijzonder af te beelden. Laat geen lezer zich dus iets aantrekken van wat evengoed op een ander kan slaan als op hemzelf; anders zal hij zich leelijk hebben blootgegeven (stultè nudabit animi conscientiam).
Men vindt in Castilië, evenals in Frankrijk, geneesheeren, wier methode het is hun patiënten wat te veel bloed af te tappen. Dezelfde ondeugden en dezelfde deugnieten komen in alle landen voor. Ik kom er rond voor uit, dat ik niet steeds met dezelfde nauwkeurigheid de Spaansche zeden heb beschreven en zij, die op de hoogte zijn van het ordelooze leven der tooneelspeelsters in Madrid, zouden mij voor de voeten kunnen werpen, dat ik harer lieden ongeregelde bestaan in te weinig felle kleuren heb afgeschilderd, maar ik vond het beter ze wat meer getemperd voor te stellen en ze aldus in overeenstemming te brengen met onze zeden.
