Читать книгу Transmisja kultury w rodzinie i w szkole - Joanna Bielecka-Prus - Страница 8

Bernstein jest autorem jednej tylko książki (Pedagogy, Symbolic Control and Identity), współautorem obszernego raportu z badań Selection and Control. Teachers’ Ratings of Children in the Infant School (1974b) oraz autorem artykułów i sprawozdań z badań, których wybór opublikowany został w kilkutomowym zbiorze zatytułowanym Class, Codes and Control (1971–1996). Dla czytelnika ma to swoje zalety i wady. Zaletą jest możliwość śledzenia procesu rozwoju teorii od momentu jej powstania, formułowania głównych problemów i wykuwania pojęć. Wiele pojęć pojawiło się jedynie raz (np. rozróżnienie między wrażliwością na treść i strukturę), inne przetrwały ewolucję teorii, ukazując się po kilku latach w nieznacznie zmodyfikowanej formie (np. pojęcie porządku instrumentalnego i ekspresyjnego, zapożyczone od Talcotta Parsonsa), jeszcze inne zmieniały się wraz z teorią i otrzymywały nowe nazwy (np. kody). Proponowane rozwiązania teoretyczne autor poddawał szczegółowej weryfikacji w badaniach empirycznych. Ich wyniki wpływały na modyfikowanie teorii, wzbogacanie jej, uzasadniały dodawanie nowych pytań i problemów (Bernstein, 1996b). Istotną rolą w modyfikowaniu koncepcji odgrywały również badania uczniów Bernsteina. Jego teoria uznawana jest za „najbardziej rygorystycznie testowaną hipotezę w socjologii brytyjskiej” (Edwards, 1985). Badania weryfikacyjne prowadzone były przez Sociological Research Unit pod kierownictwem Bernsteina, przez jego doktorantów, a także przez socjologów edukacji i socjolingwistów z całego świata. Poruszanie się w gąszczu pojęć może jednak stanowić dla czytelnika trudność i być przyczyną jego dezorientacji. Można przypuszczać, że stąd właśnie wynika tak wiele różnych, a nawet sprzecznych interpretacji poglądów Bernsteina, niezgodnych z intencjami samego autora. Winna jest też temu forma publikacji: zbiór artykułów może być podstawą rekonstrukcji całości jedynie dzięki ich wnikliwej analizie.

Bernstein w żadnej ze swoich prac nie przedstawił opracowanego przez siebie modelu w sposób całościowy, co niezwykle utrudnia recepcję jego dorobku. Częste zmiany pojęć i terminologii sprawiają, że jego teorię mylnie określa się jako chaotyczną, nieuporządkowaną i zawiłą. Rex Gibson (1984, s. 125) ocenia pisma Bernsteina jako „iluzoryczne, nieuchwytne, mityczne, poetyckie, gęste i niejasne”. Inni badacze krytykują je za sprzeczności, niekonsekwencję terminologiczną (Dittmar, 1976), niekomunikatywność i zbytnią zawiłość (Musgrove, 1979; Pring, 1975; Delamont, 1996). Podkreśla się trudności z weryfikacją głoszonych przez niego tez (Winch, 1990). Choć można zgodzić się z Bernsteinem (1971, s. 2), że „niezgodności nie są oznaką błędu, ale wzrostu”, to jednak trzeba przyznać, że utrudniają one w dużym stopniu recepcję jego prac.