Читать книгу Podstawy ekonomii - Группа авторов - Страница 35

Na kształtowanie się podaży mają wpływ czynniki pozacenowe. Do czynników tych zalicza się: koszty produkcji, technologię, oczekiwania przyszłych cen, podatki i subsydia, warunki klimatyczne. Przy omawianiu wpływu poszczególnego czynnika zakładamy stałość ceny i niezmienność pozostałych czynników, czyli stosowanie klauzuli ceteris paribus.

Wpływ na koszty produkcji mają ceny czynników produkcji, np. ceny materiałów, energii, wynagrodzenia pracowników. Wzrost cen czynników produkcji powoduje wzrost kosztów wytwarzania i przy stałej cenie dobra zmniejsza zysk producenta, co może prowadzić do spadku produkcji i podaży. Spadek cen czynników produkcji zmniejsza koszty produkcji, podnosi jej opłacalność i zwiększa podaż.

Wprowadzenie nowoczesnej technologii produkcji jest wyrazem postępu technicznego, który polega na stosowaniu w procesie produkcji nowych bardziej efektywnych metod wytwarzania. Dzięki nowoczesnej technologii, wytwarzanie dóbr dokonuje się przy mniejszych nakładach czynników produkcji, co wpływa na obniżenie kosztów produkcji i wzrost jej opłacalności. Pozwala to osiągnąć większą produkcję z danych zasobów czynników produkcji i wzrost podaży.

Kolejny czynnik pozacenowy to oczekiwania przez producentów przyszłych cen wytwarzanego dobra. Jeżeli przewidują oni, że cena dobra w przyszłości wzrośnie, to obecnie mogą ograniczyć lub wstrzymać bieżącą produkcję, co wpłynie na spadek podaży. Natomiast gdy producenci przewidują spadek ceny na wytwarzane dobro w przyszłości, to w chwili obecnej zwiększają podaż tego dobra.

Niektóre podatki, np. od wartości dodanej, traktowane są przez producenta jako „koszt” wytworzenia produktu. Wzrost tych podatków może wpływać na spadek podaży. Odwrotnie oddziałują na podaż subsydia, które są traktowane przez producenta jako czynnik zmniejszający koszty, w wyniku czego podaż wzrasta.

Ostatnim, wymienionym czynnikiem pozacenowym określającym wielkość i zmiany podaży są warunki klimatyczne. Czynnik ten odgrywa szczególną rolę w przypadku produkcji rolnej, budownictwa, usług rekreacyjnych i wypoczynkowych. Korzystne warunki pogodowe zapewniają większą podaż dóbr i usług, a niekorzystna pogoda ogranicza produkcję i podaż wymienionych dóbr i usług.

Wpływ czynników pozacenowych na podaż przedstawia rysunek 4.7.

Rysunek 4.7. Wpływ czynników pozacenowych na podaż

Źródło: opracowanie własne.

Ilustracją graficzną wpływu czynników pozacenowych na zmiany podaży jest przesunięcie krzywej podaży w stosunku do położenia wyjściowego. Krzywa podaży (Pd₀) przesuwa się w prawo (w dół) do położenia Pd₁, gdy przy danej cenie podaż rośnie pod wpływem czynników pozacenowych (z Q₀ do Q₁), np. spadku kosztów produkcji, zastosowania nowoczesnej technologii, oczekiwania spadku ceny. Krzywa podaży przesuwa się w lewo (w górę) do położenia Pd₂, gdy przy danej cenie podaż zmniejsza się pod wpływem czynników pozacenowych (z Q₀ do Q₂).