Читать книгу Neonatologia - Группа авторов - Страница 25

Ulewania i wymioty są zaburzeniami wynikającymi z niedojrzałości mechanizmów, które koordynują prawidłową czynność motoryczną przewodu pokarmowego noworodka. Wyróżnia się kilkanaście typów zaburzeń motoryki górnego odcinka przewodu pokarmowego, poczynając od zaburzeń ssania, poprzez zaburzenia połykania i pasażu przełykowego, do zaburzeń opróżniania żołądka. W okresie noworodkowym i wczesnym niemowlęcym najczęściej występującym zaburzeniem jest refluks żołądkowo-przełykowy.

Refluks żołądkowo-przełykowy to wsteczne przemieszczenie się treści żołądkowej do przełyku. Może być zjawiskiem incydentalnym lub mieć charakter stały, przewlekły. Refluks żołądkowo-przełykowy może być:

● fizjologiczny;

● objawowy;

● patologiczny.

Fizjologiczny refluks żołądkowo-przełykowy charakteryzuje się tym, że:

● dziecko ulewa i sporadycznie wymiotuje, ale zjada chętnie, a rozwój fizyczny i psychoruchowy nie budzi zastrzeżeń;

● objawy wyraźnie zmniejszają się z tygodnia na tydzień, a epizodom ulewania nie towarzyszą żadne inne objawy;

● w przeważającej większości przypadków narastanie objawów wiąże się ze zwiększaniem wraz z wiekiem zjadanej objętości;

● objawy nasilają się zwykle do 5.–6. tygodnia życia, następnie obserwuje się ustępowanie problemu i zdecydowaną poprawę pod koniec 3. miesiąca życia.

Objawowy refluks żołądkowo-przełykowy charakteryzuje się tym, że:

● noworodek wymiotuje częściej niż 2 razy na dobę, dłużej niż przez 2 kolejne dni;

● nasilenie objawów jest znaczące;

● dziecko w trakcie wymiotów szarzeje, krztusi się, zachłystuje, czasami sinieje;

● występują zapalenia płuc, epizody świszczącego oddechu, bradykardii, przewlekły kaszel, niepokój i rozdrażnienie w trakcie karmienia;

● objawy refluksu utrzymują się, pomimo prawidłowego leczenia, przez kilka kolejnych miesięcy; poprawa następuje stosunkowo wolno;

● niekiedy objawy refluksu wyraźnie ustępują, gdy dziecko samodzielnie siedzi.

Patologiczny refluks żołądkowo-przełykowy rozpoznaje się wtedy, gdy występują powikłania objawowej postaci refluksu. Najczęstrze powikłania to:

● upośledzenie przyrostów masy ciała;

● przewlekłe zaburzenia łaknienia;

● niepokój w trakcie karmienia;

● uszkodzenie błony śluzowej przełyku (nadżerki, krwawienia);

● przewlekłe powikłania płucne.

W patologicznym refluksie żołądkowo-przełykowym treść żołądkowa praktycznie cały czas, w zmiennych ilościach, pozostaje w przełyku.

Okresy noworodkowy i wczesny niemowlęcy predysponują do występowania fizjologicznego i objawowego refluksu żołądkowo-przełykowego [tab. 7.4].

Tabela 7.4. Czynniki predysponujące do refluksu żołądkowo-przełykowego w okresie noworodkowym

Rozpoznanie refluksu żołądkowo-przełykowego formułuje się przede wszystkim na podstawie wywiadu i obserwacji dziecka. Stosowane techniki diagnostyczne, które dokumentują refluks żołądkowo-przełykowy, są inwazyjne (np. pH-metria przełyku, badanie RTG, badanie scyntygraficzne, badanie endoskopowe, badanie manometryczne).

Ze względu na inwazyjność technik diagnostycznych należy w każdej sytuacji objawowego refluksu żołądkowo-przełykowego wdrożyć odpowiednie postępowanie terapeutyczne, a rozważyć zasadność wykonania badań diagnostycznych wtedy, gdy stosowane leczenie nie przyniesie oczekiwanych efektów.

Leczenie objawowego refluksu żołądkowo-przełykowego u dzieci najmłodszych obejmuje:

● utrzymywanie przez 24 godz. na dobę wysokiej (co najmniej 30°) pozycji ciała dziecka, również w trakcie przewijania;

● częste karmienia (co najmniej 10 na dobę) mniejszą objętością;

● stosowanie technik pielęgnacyjnych bez uciskania brzucha;

● w razie konieczności zagęszczanie stosowanych mieszanek lub odciągniętego pokarmu kobiecego (np. Nutritonem);

● rozważenie konieczności stosowania mieszanek bezlaktozowych w przypadku współistniejącej nietolerancji laktozy;

● stosowanie leków prokinetycznych.

Zaburzenia czynnościowe motoryki górnego odcinka przewodu pokarmowego zwykle mają niewielkie nasilenie, wyraźnie łagodnieją wraz z wiekiem i ustępują zwykle pod koniec 3. miesiąca życia.