Читать книгу Neonatologia - Группа авторов - Страница 26

Zespół objawów kolki jelitowej jest zaburzeniem o charakterze czynnościowym. Wynika z zaburzeń pasażu gazów jelitowych i dojrzewania koordynacji motoryki przewodu pokarmowego.

Bardzo często zwiększone powstawanie gazów jelitowych wiąże się z nietolerancją laktozy. U większości noworodków donoszonych laktoza obecna w pokarmie z piersi jest trawiona w jelicie cienkim prawie w całości. Laktaza, enzym trawiący laktozę, jest enzymem adaptacyjnym, tzn. jego ilość zwiększa się wraz ze zwiększającą się z wiekiem podażą pokarmu. W przypadku gdy ilość enzymu trawiącego cukier jest zbyt mała, pojawiają się objawy będące następstwem fermentacji laktozy w jelicie grubym przez obecną tam florę bakteryjną.

Zasadniczo w przebiegu nietolerancji laktozy wyróżnia się 3 grupy objawów:

● objawy behawioralne, związane z zachowaniem się dziecka:

■ niepokój,

■ rozdrażnienie,

■ krzykliwość,

■ płaczliwość,

■ przerywany, niespokojny sen,

■ przerywane, niespokojne karmienia;

● objawy brzuszne:

■ wzdęcia,

■ wzmożone napięcie powłok brzusznych,

■ „piłeczkowaty” brzuch,

■ głośne przelewania, kruczenia,

■ często odchodzące duże ilości gazów;

● charakter stolców:

■ wodniste, luźne, tryskające, strzelające,

■ z domieszką śluzu,

■ o zielonym zabarwieniu i specyficznym kwaśnym zapachu.

Zwykle objawy nietolerancji laktozy przypominają zespół objawów kolki jelitowej. Jeśli pojawiają się w 3.–4. tygodniu życia, nie utrzymują się dłużej niż do końca 3. miesiąca życia. Wczesna kolka, nasilone objawy nietolerancji laktozy, obserwowane w 1.–2. tygodniu życia, utrzymywać się mogą do końca 6.–7. miesiąca życia z wyraźną tendencją do łagodnienia objawów wraz z wiekiem.

Nietolerancję laktozy, ze względu na niedobór laktazy, stopień nasilenia i czas utrzymywania się objawów, można podzielić na 3 rodzaje:

● przejściowa noworodkowa nietolerancja laktozy – najczęściej występująca postać nietolerancji laktozy, ustępująca zwykle w 3. miesiącu życia;

● opóźnione dojrzewanie laktazowe – objawy kliniczne z tendencją do powolnego łagodnienia, mogą występować do końca 3. roku życia;

● hipolaktazja – genetycznie uwarunkowany niedobór laktazy, w którym stopień nasilenia objawów, zwłaszcza u dzieci starszych i osób dorosłych, zależy od ilości wypitego mleka.

Postępowanie terapeutyczne przy nietolerancji laktozy jest łatwe w przypadku karmienia pokarmem sztucznym. W zależności od stopnia nasilenia objawów należy zastosować mieszanki bezlaktozowe lub hipolaktozowe. Najwięcej problemów sprawiają noworodki i niemowlęta, które mają nietolerancję laktozy i są karmione naturalnie. W takiej sytuacji, gdy głodne dziecko zaczyna ssać, dochodzi do rozciągania żołądka, co wyzwala i nasila jelitowe odruchy motoryczne. Wzmożona perystaltyka jelit wypełnionych gazami powoduje pojawienie się bólu kolkowego o zmiennym nasileniu, niepokój i przerywane płaczem karmienie. Niekiedy udaje się złagodzić objawy kolki, odciągając przed karmieniem pierwsze porcje pokarmu (bogate w laktozę).

Jeśli objawy nietolerancji laktozy są bardzo nasilone, można do odciągniętego pokarmu z piersi dodać laktazę w postaci farmaceutyku i po odpowiednim czasie podać pokarm zawierający zmniejszone ilości laktozy. Istnieje możliwość podawania dziecku preparatu zawierającego laktazę (Delicol) bezpośrednio przed karmieniem. Dzieci z problemami kolkowymi powinno się kilka razy dziennie, między karmieniami, układać na brzuchu. Pozycja ta ułatwia odejście gazów przed kolejnym karmieniem. Korzystne jest również odpowiednie masowanie brzucha w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara.