Читать книгу Neonatologia - Группа авторов - Страница 6

1.3.1. Definicja i nazewnictwo

Noworodkiem hipotroficznym lub za małym w stosunku do wieku ciążowego (small for gestational age – SGA) nazywa się noworodka, którego wymiary antropometryczne (najczęściej masa ciała i długość ciała, czasem także obwód głowy) są znacząco niższe niż średnia populacyjna dla danej rasy, płci i długości czasu trwania ciąży. Za wyznacznik hipotrofii przyjmuje się najczęściej urodzeniową masę ciała, która jest niższa niż 2 odchylenia standardowe (2 SD) od średniej masy ciała albo zawiera się w grupie 10% najniższych wyników dla danej populacji (poniżej 10. centyla na siatce centylowej). Specjalne tabele i siatki centylowe pozwalają określić, czy masa ciała danego noworodka wskazuje na hipotrofię.

Należy dodać, że prawidłowa interpretacja urodzeniowej masy ciała wymaga dokładnej analizy i ewentualnej oceny stopnia dojrzałości noworodka za pomocą specjalnych skal punktowych (np. New Ballard Score – NBS).

Często używany termin „wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu” (intrauterine growth retardation – IUGR) nie jest synonimem hipotrofii. IUGR występuje wyłącznie wtedy, gdy wewnątrzmaciczny proces chorobowy ogranicza tempo wzrostu płodu. Noworodek z IUGR zawsze ma kliniczne cechy zaburzenia wzrastania, ale może nie spełniać arbitralnych kryteriów SGA.

1.3.2. Przyczyny

Przyczyny hipotrofii są różnorodne i częściowo tożsame z przyczynami wcześniactwa. Można je podzielić na 4 duże grupy:

● przyczyny społeczne [patrz tab. 1.2];

● choroby matki (między innymi anemia lub policytemia, wada serca, infekcje, nadciśnienie, gestoza, cukrzyca ze zmianami naczyniowymi, uzależnienie od narkotyków);

● patologia łożyska i zaburzenia przepływu maciczno-łożyskowego (nieprawidłowe połączenia łożysk w ciąży mnogiej dwuowodniowej, guz, nieprawidłowe położenie łożyska, mnogie zawały łożyska, zapalenie kosmków łożyskowych, krwiak pozałożyskowy);

● choroby płodu (między innymi ciężkie wady wrodzone, aberracje chromosomowe).

1.3.3. Podział hipotrofii

W zależności od wyników pomiarów antropometrycznych wyróżnia się hipotrofię symetryczną i asymetryczną. Charakterystykę obu typów przedstawiono w tabeli 1.5.

Tabela 1.5. Charakterystyka 2 podstawowych typów hipotrofii (opracowanie własne)

1.3.4. Następstwa

W przypadku stwierdzenia małej masy urodzeniowej konieczne jest ustalenie, czy jej główną przyczyną jest wcześniactwo czy zaburzenie wzrastania płodu. W grupach tych występują różne problemy kliniczne i rokowania. Zazwyczaj dla danego wieku ciążowego obniżenie urodzeniowej masy ciała prowadzi do wzrostu umieralności noworodkowej. Dla określonej masy ciała skrócenie czasu trwania ciąży (większa niedojrzałość) prowadzi również do wzrostu umieralności noworodkowej.