Читать книгу Psychogeriatria - Группа авторов - Страница 23

Objawy kliniczne pojawiają się po bardzo długim okresie trwania procesu patologicznego niszczącego mózg. Współczesna medycyna dysponuje już kilkoma metodami, aby rozpoznać chorobę w okresie niemym klinicznie. Jest to bardzo ważne, ponieważ leczenie przyczynowe, gdyby było dostępne, może być skuteczne tylko wtedy, gdy zanik neuronów nie będzie tak znaczny, że chory zacznie odczuwać deficyty. W rutynowej, codziennej praktyce wyzwaniem jest jednak rozpoznanie choroby w okresie, w którym objawy kliniczne są mniej lub bardziej uchwytne w badaniu klinicznym.

Pacjent, odczuwając pierwsze objawy zaburzeń pamięci, zazwyczaj zgłasza się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Kluczowym faktem jest to, by lekarz pierwszego kontaktu nie zlekceważył objawów, potwierdził je u niezależnego obserwatora i przeprowadził wstępną diagnostykę, wykluczając inne, niekiedy odwracalne przyczyny takich skarg. Mogą to być objawy depresji, zaburzeń metabolicznych albo niedoborowych. Lekarz pierwszego kontaktu powinien także przeprowadzić wywiad z członkami rodziny chorego, ustalając, czy chory może funkcjonować samodzielnie w życiu codziennym. Następnie chory powinien być dalej diagnozowany przez specjalistę (może to być neurolog, psychiatra albo geriatra). W bardzo wczesnym okresie choroby najistotniejsze jest przede wszystkim badanie neuropsychologiczne. Psycholog definiuje, które funkcje poznawcze są zaburzone, określa, jaki rodzaj zaburzeń pamięci dominuje (w przypadku choroby Alzheimera są to zaburzenia pamięci epizodycznej), ocenia zaburzenia językowe i zaburzenia wzrokowo-przestrzenne. Psycholog diagnozuje też zaburzenia mowy, jej artykulacji, rozumienia (afazja), apraksję, czyli niemożność wykonywania złożonych ruchów pomimo zachowanych funkcji ruchowych, a także agnozję, czyli zaburzenia rozpoznawania przedmiotów i zjawisk. Do zadań psychologa często należy również ustalenie faktycznego stopnia samodzielności chorego i jego funkcjonowania w życiu codziennym. W rozpoznawaniu choroby Alzheimera duże znaczenie na tym etapie ma także badanie neurologiczne. Ocena neurologiczna ataksji, apraksji, afazji, akalkulii czy agrafii ma znaczenie na wszystkich etapach choroby. Rozpoznanie i leczenie zespołów parkinsonowskich spowodowanych przez różne przyczyny oraz w różnych fazach choroby jest istotne diagnostycznie. Ponadto stwierdzenie zaburzeń funkcji zwieraczy i ocena objawów deliberacyjnych w przebiegu choroby Alzheimera ma znaczenie różnicujące. Zaburzenia równowagi, upadki, a w ostatnim stadium choroby Alzheimera także terapia mioklonii i napadów padaczkowych wymagają także konsultacji neurologa.

Badanie psychiatryczne w pierwszym stadium choroby jest ważne przede wszystkim z powodu konieczności rozpoznania depresji, będącej niekiedy przyczyną zaburzeń poznawczych. Pamiętać jednak należy, że depresja jest także jednym z objawów choroby Alzheimera i występuje nawet w 25–50% przypadków. Badanie psychiatryczne jest niezbędne w różnicowaniu zaburzeń świadomości oraz rozpoznawaniu i leczeniu objawów psychotycznych, takich jak omamy i urojenia. Objawy te dotyczą blisko połowy osób z chorobą Alzheimera.