Читать книгу Psychogeriatria - Группа авторов - Страница 36

W tabelach umieszczonych w tym rozdziale wymieniono zaburzenia psychotyczne mogące wystąpić w wieku podeszłym – zgodnie z klasyfikacjami ICD-10 i DSM-5. Stan prac związanych z przygotowaniem klasyfikacji ICD-11 można śledzić na stronie internetowej – prawdopodobnie przynajmniej część rozwiązań z DSM-5 znajdzie się w ICD-11 [20]. W tabeli 4.3 znajduje się zestawienie zaburzeń psychotycznych według ICD-10 [1, 2]. Znajdują się one w czterech grupach: wśród organicznych zaburzeń psychicznych, zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych, schizofrenii, zaburzeń typu schizofrenii i urojeniowych oraz zaburzeń nastroju (inne określenie: zaburzeń afektywnych).

Tabela 4.3.

Zaburzenia psychotyczne u osób starszych według ICD-10 [1, 2]

Objawy wchodzące w skład zaburzeń psychotycznych u osób starszych w pewnych sytuacjach będą klasyfikowane w kategorii „R” w ICD-10, tj. w grupie objawów, cech chorobowych oraz nieprawidłowych wyników badań klinicznych i laboratoryjnych gdzie indziej niesklasyfikowanych. Będzie to miało miejsce w sytuacjach, gdy nie da się postawić innej diagnozy, w przypadkach gdy postawiono rozpoznanie tymczasowe, a pacjent został przeniesiony do innej placówki, względnie nie poddał się innym badaniom, które były zalecone. Szczególnie często będą zatem spotykane na szpitalnych oddziałach ratunkowych. Gdy przyczyna jest znana, należy wskazać kod związany z etiologią, np. śpiączka cukrzycowa czy mocznicowa [21]. W przypadku przyczyn określonych należy rozpoznawać właściwy typ stwierdzanych zaburzeń psychicznych oraz jego przyczynę somatyczną. Ilustruje to tabela 4.4.

Tabela 4.4.

Inne kategorie diagnostyczne mające zastosowanie w diagnostyce i różnicowaniu zaburzeń psychotycznych u osób starszych według ICD-10 [21]

Odrębności w klasyfikacji tych zaburzeń wedug DSM-5 zawiera kolejna tabela [3, 4]. Grupy schorzeń, w których mogą wystąpić zaburzenia psychotyczne, to: zaburzenia dwubiegunowe i inne z nimi związane, należące do spektrum schizofrenii i inne zaburzenia psychotyczne, zaburzenia związane z substancjami, zaburzenia neuropoznawcze. Klasyfikacja ta wymaga czynienia licznych uszczegółowień dotyczących przebiegu i obrazu klinicznego, przy czym kody diagnostyczne wielu różnych zaburzeń są tożsame. Ukazuje to tabela 4.5.

Tabela 4.5.

Zaburzenia psychotyczne mogące występować u osób starszych według DSM-5 [3, 4]

Rozpoznanie zaburzeń psychotycznych jest stawiane na podstawie obrazu klinicznego. Ze względu na to, że zaburzenia te należy różnicować i szukać przyczyn, ważna jest dokładna ogólna ocena stanu zdrowia – podejmowana zarówno w oparciu o badanie fizykalne, jak i badania dodatkowe (psychometryczne, biochemiczne i obrazowe). W czasie badania fizykalnego należy uwzględnić szczególnie takie parametry, jak: obecność śladów urazów (w szczególności twarzoczaszki), śladów wkłuć. Zapach może być pomocny w wysunięciu podejrzenia upojenia alkoholowego, kwasicy. Istotne znaczenie mają parametry układu krążenia, takie jak obecność zaburzeń rytmu serca i szmerów serca, ciśnienie tętnicze krwi i częstość akcji serca.

Typowe problemy dotyczące różnicowania zawarto w tabeli 4.6, nawiązującej do zasad diagnostyki różnicowej według DSM-5 [22]. Kolejność korzystania z poszczególnych punktów tabeli będzie zależała od stanu chorych i od rodzaju uzyskiwanych informacji na temat przebiegu schorzenia.

Tabela 4.6.

Diagnostyka różnicowa zaburzeń psychotycznych u osób starszych [22]