Читать книгу Donderslag - Wilbur Smith - Страница 14

Sedert hulle die World’s View-pad uit Pietermaritzburg geklim het, ry Sean en Mbejane in sonskyn – ou kamerade, gemaklik saam. Met verloop van jare, deur swaarkry en gedeelde humor, het hulle gevoel vir mekaar in ’n hegte vriendskap ontwikkel. Hulle grappe is ou grappe, en die reaksies teen dié tyd amper outomaties, maar die opwinding wat hulle nou voel, is nuut, soos wat elke dag se son nuut is. Want hulle ry oorlog toe, op pad na nog ’n kragmeting met die dood, en dit laat als anders onbelangrik voel. Sean voel vry, verlos van die gedagtes en menseverhoudings wat hom die afgelope tyd teister. Slaggereed gaan hy sy toekoms tegemoet met ’n opgeruimde gevoel in sy hart.

Terselfdertyd kan hy van sy eie ek af ontsnap, dis asof hy homself op ’n afstand sien en goedig grinnik vir sy eie kinderlikheid. Liewe hemel, hulle is soos twee seuns wat stokkiesdraai! Toe hy die gedagte verder voer, is hy meteens dankbaar – dankbaar dat dit so is, dankbaar dat hy nog steeds in staat is om alles anders te vergeet en soos ’n kind uit te sien na dit wat kom. Vir ’n ruk steek sy nuwe gewoonte van selfondersoek weer kop uit: Ek is nie meer jonk nie en ek het baie geleer, ervaring steen vir steen langs die pad opgetel en in ’n muur in gemessel. Die vesting van my manlikheid is nog nie klaar nie, maar wat ek tot dusver gebou het, is sterk … En tog is die doel van ’n vesting om kosbare dinge veilig te bewaar. As ’n mens dan tydens die bou van die vesting als verloor wat jy wil beskerm, is die voltooide vesting mos ’n sinnelose belaglikheid … Maar ek het nie regtig alles verloor nie. ’n Bietjie daarvan het ek verruil. Ek het ’n bietjie geloof verruil om boosheid te leer ken; ’n bietjie lag verruil vir kennis van die dood; ’n bietjie vryheid verruil vir twee seuns (en dit was ’n goeie ruil) – en ek weet ek het nog ietsie oor ook.

Aan sy sy merk Mbejane die verandering in Sean se luim, en hy probeer sy aandag op ligter dinge vestig.

“Nkosi, ons moet aanstoot as jy by jou drinkplek op Frere wil uitkom.”

Met wilskrag ruk Sean hom los van sy donker gedagtes, en lag.

Hulle ry aan na die noorde toe, en op die derde dag bereik hulle Chieveley.

Sean onthou sy verwondering toe hy as jong seun aan die begin van die Zoeloe-oorlog by lord Chelmsford se kolonne op Rorkesdrif aangesluit het. Toe het hy gemeen dis onmoontlik om meer manne as dit bymekaar te bring. Nou kyk hy uit oor die Britse leër se kamp voor Colenso en hy glimlag: Chelmsford se manne sou skoon verdwyn tussen die kanonne, en die kamp strek nog twee myl anderkant toe. Ry na ry van wit seilkeëls met die perdestaanplek tussenin, en anderkant dit die ordelike akkers vol transportvoertuie, duisende van hulle, met die trekdiere wat wei bykans so ver as die oog kan sien.

Dis ’n indrukwekkende gesig, nie net omdat dit so groot is nie, maar ook oor die netjiese, doelgerigte uitleg. Hy sien dieselfde militêre presisie in marsjerende soldate, die glinstering van hul diggepakte bajonette wanneer hulle ’n omkeer maak en weer in die ander rigting marsjeer.

Namate Sean deur die kamp dwaal en die regimente se name aan die punt van elke ry tente lees, onthou hy hulle glorieryke verhale. Maar die nuwe kakieuniforms en sonhelms maak dat hulle almal nou eenders lyk. Net die kavallerie behou nog ’n bietjie van die tradisie in die vlae op hul lanspunte. ’n Eskadron kom op ’n draf verby en Sean kyk afgunstig na hulle perde. Groot, blink diere, so arrogant soos die mans wat hulle dra; perd en ruiter met ’n sweem van onmenslike wreedheid in die blink, skerp lanse wat hulle dra.

Talle kere vra Sean die vraag: “Waar kan ek die Guides kry?” Die antwoorde kom in die dialekte van Manchester en Lancashire, in die skaars verstaanbare aksente van Skotland en Ierland, maar hulle is almal ewe nutteloos.

Eenkeer gaan staan hy om ’n groep met een van die nuwe Maxim-masjiengewere te sien oefen. Lomp, besluit hy, dit het geen kans teen ’n geweer nie. Later sal hy hierdie besluit onthou, verleë oor sy kortsigtigheid.

Die hele oggend loop hy deur die kamp met Mbejane agterna, en teen die middag is hy moeg en vuil en befoeterd. Dit lyk of die Natal Corps of Guides ’n kammakastige eenheid is. Hy staan op die kamp se rand en kyk terug na die oop veld, wonder wat hom nou te doen staan.

’n Halfmyl ver bemerk hy ’n dun blou rookstreep oor die grasvlakte. Dit kom van ’n strook bosse af, seker ’n rivierloop. Wie ook al besluit het om daar te kamp, weet duidelik hoe om hulle in die veld in te rig. In vergelyking met die hoofkamp se barheid sal daardie kamp ’n paradys wees – beskut teen die wind, naby brandhout en water, ver weg van senior offisiere af. Dís sy antwoord. Sean glimlag en kies koers oor die vlakte.

Sy afleiding is reg, blyk dit toe hy die swetterjoel swart bediendes tussen die bome sien. Dit kan net koloniale soldate wees, elkeen met sy handlanger. Daarby is die waens in ’n sirkellaer getrek. Met die gevoel dat hy tuiskom, nader Sean die eerste wit man wat hy sien.

Die kêrel sit in ’n enemmel-waskom onder ’n groot doringboom terwyl ’n bediende warm water uit ’n groot swart ketel byvoeg.

“Hallo,” groet Sean hom. Die man kyk van sy boek af op, haal die seroet uit sy mond en groet terug.

“Ek soek na die Guides.”

“Jy het hulle, ou maat. Sit gerus.” Dan sê hy aan die bediende: “Bring daar vir die nkosi ’n koppie koffie.”

Sean gaan sit dankbaar op die riempiestoel naby die bad en strek sy bene uit. Sy gasheer sit die boek eenkant neer en begin sy harige bors en armholtes inseep terwyl hy onderlangs na Sean loer.

“Wie’s in bevel hier?” vra Sean.

“Wil jy hom sien?”

“Ja.”

Die man in die bad hou sy hand bak by sy mond en roep: “Haai, Tim!”

“Watsit?”

“Hier’s iemand wat jou wil sien.”

“Wat wil hy hê?”

“Hy sê hy wil met jou praat oor sy dogter.”

Daar is ’n lang stilte terwyl die man in die wa hieroor dink. Dan: “Hoe lyk hy?”

“’n Groot knewel, met ’n haelgeweer.”

“Jy speel seker!”

“Se gat! Hy sê as jy nie uitkom nie, kom haal hy jou daar uit.”

Die wakap se seil lig versigtig en ’n oog loer deur die gleuf. Die woeste gebrul wat volg laat Sean so skrik dat hy sommer kiertsregop spring. Die seil word oopgegooi en die Guides se bevelvoerder spring uit. Hy bestorm Sean met sy arms gereed vir stoei. Vir ’n oomblik staar Sean hom aan, dan brul hy ook en neem ’n verdedigende houding in.

“Jaa!” Die man loop hom storm en Sean wag hom in, bors teen bors, gryp die man in ’n greep vas.

“Tim Curtis, jou verdomde Yankee!” bulder hy laggend, en skree toe Tim hom hard aan die baard pluk.

“Sean Courtney, jou blikskottel,” kom die antwoord uitasem toe Sean se greep die man se bors toeklem.

“Gooi daar ’n dop.” Sean gee hom ’n speelse hou.

“Sommer ’n hele bottel.” Tim gryp sy ore en knyp hulle geniepsig.

Uiteindelik laat los hulle mekaar en staan agteruit, lag borrelend van blyheid om mekaar weer te sien.

Die bediende kom met Sean se koffie, en Tim stuur hom terstond terug. “Niks van daai teerwater nie! Bring daar ’n bottel brandewyn uit my wakis uit.”

“Ek neem aan julle twee ken mekaar,” onderbreek die man in die bad hulle.

“Ken mekaar! Hemel, ek het vyf jaar lank vir hom gewerk!” snork Tim. “Sy vuil goud onder die grond uit gegrawe. Slegste baas wat ek ooit gehad het.”

“Wel, dan’s dit nou jou kans,” laat hoor Sean, “want ek het vir jou kom werk.”

“Hoor jy dit, Saul? Die domkop wil aansluit.”

“Mazel tov!” Die man in die bad druk sy seroet se kooltjie in die water, skiet dit weg en staan op. Hy steek sy seperige hand na Sean toe uit. “Welkom by die legioen van verlorenes. My naam is Saul Friedman. Ek lei af joune is Sean Courtney. Nou waar’s daai bottel dat ons jou aankoms kan vier?”

Die geroesemoes het ander ouens uit hulle waens gelok en Sean word aan elkeen voorgestel. Dit blyk dat die Guides se uniform ’n kakietuniek sonder kentekens of rangmerke, slaprandhoede en rybroeke is. Daar is tien van hulle, ’n rowwe spul wat Sean aanstaan.

Kaal buiten vir die handdoek om sy middel, speel Saul kroegman. Dan skrop elkeen vir hom ’n plek in die skaduwee oop, gereed vir ’n ernstige drinkery. Vir die eerste twintig minute trakteer Tim Curtis hulle met biografiese en biologiese besonderhede oor Sean se loopbaan, waarop Saul kommentaar lewer wat hulle laat lê van die lag. Dis duidelik dat Saul die grapjas is, ’n rol wat hy met onderskeiding vervul. Hy is die jongste van hulle, seker so vyf-en-twintig, en fisiek die kleinste. Sy lyf is dun en harig. Op ’n manier is hy vrek lelik, maar vreeslik gaaf. Sean hou van hom.

’n Uur later, toe die brandewyn hulle vir ’n ruk ernstig stem, soos gewoonlik net voordat die wildste verspottigheid uitbars, vra Sean: “Kaptein Curtis …”

“Luitenant, en moet dit nie weer vergeet nie,” wys Tim hom tereg.

“Goed dan, luitenant. Wat is ons veronderstel om te doen, en wanneer?”

Tim gluur in sy leë glas in, en kyk dan na Saul. “Sê jy hom.”

“Soos ek nou net gesê het, ons is die legioen van verlorenes. Mense bejeën ons met jammerte en verleentheid. Hulle loop aan die oorkant van die straat verby, kruis hulself en prewel toorwoorde vir beskerming. Ons bly hier in ons eie melaatsekolonietjie.”

“Maar hoekom?”

“Wel, om mee te begin, ons is onder bevel van die mees miserabele klein misbaksel in die hele Natalse leër. ’n Offisier wat, ondanks ’n bors vol medaljes, nie ’n dameskoor sou kon inspireer nie. Hy is die hoof kommunikasie-offisier vir die koloniale magte op die generale staf – luitenant-kolonel Garrick Courtney, V.C., D.S.O.” Saul huiwer en sy uitdrukking verstar. “Nie familie van jou nie, hoop ek.”

“Nee,” lieg Sean sonder blik of bloos.

“Dankie tog,” gaan Saul voort. “In elk geval, dis hoekom mense ons bejammer. Die verleentheid spruit uit die feit dat niemand ons amptelike bestaan erken nie. Selfs as ons rantsoene trek, moet Tim eers ’n belaglike stuk komedie met die kwartiermeester uitspeel. Omdat ons kastig Guides is, dink almal ons moet vooruit gaan en die pad beginne wys. Nou dink hulle dis ons skuld dat generaal Buller in drie maande se tyd nog nie eens eenhonderd jaarts vorentoe gevorder het nie.” Saul maak sy glas vol. “Hoe dit ook al sy, ons brandewyn is darem nog nie op nie.”

“Jy bedoel ons doen niks nie?” vra Sean ongelowig.

“Ons eet, ons slaap en ons drink.”

“Partykeer gaan ons kuier,” las Tim by. “Ons kan dit sommer nou-nou gaan doen.”

“By wie kuier ons?”

“Die mees ondernemende vrou in die distrik, skaars vyf myl hiervandaan. Sy het ’n rondreisende sirkus – veertig waens en veertig meisies. Hulle tou agter die gevegsmagte aan vir troos en aanmoediging. Kom ons gaan kry ’n bietjie. As ons nou wegspring, is ons voor in die koor – eerste daar kan eerste kies.”

“Ek laat daai besigheid maar aan julle oor.” Saul staan op en drentel weg.

“Hy’s ’n goeie ou,” merk Tim op terwyl hulle hom agternakyk.

“Is dit teen sy geloof?”

“Nee, hy is getroud en vat dit kop toe. Wat van jou?”

“Ek is nie getroud nie.”

“Nou maar laat ons wikkel.”

Heelwat later ry hulle saam in die maanlig terug kamp toe, albei bietjie soetbedroef van die vroue en drank. Die meisie wat vir Sean na haar wa toe gevat het, was vriendelik, met ’n paar reuse- moederlike tette.

“Ek hou van jou,” het sy agterna gesê.

“Ek hou van jou ook,” het hy geantwoord, in alle eerlikheid.

Hoewel Sean geen skaamte of skuld voel wanneer hy enige van sy lyflike behoeftes bevredig nie, weet hy dat daardie halfuur saam met ’n vreemdeling in die wa se bed maar ’n flou plaasvervanger is vir die regte ding.

Hy begin die wysie neurie wat Ruth op daardie stormnag gesing het.