Читать книгу Błąd Darwina - Группа авторов - Страница 12

Problemy lokalnych maksimów ukazują jeden z wielu względów, dla których selekcja według TE i nauczanie według WI są procesami „lokalnymi”. Ich zachodzenie jest bowiem niewrażliwe na wyniki czynników przygodnych, które pozostają wyłącznie hipotetyczne. Na uczenie się czy ewolucję wpływ może mieć wyłącznie coś, co się faktycznie zdarzyło. Co być mogło, a nie było, jest takiej mocy pozbawione.

Obie teorie są też z analogicznych powodów niewrażliwe na wydarzenia przyszłe (fakt, że rzeka wyschnie za tydzień, nie wpływa na obecny stopnień przystosowania danego organizmu; zmiany w planie wzmacniania, które mają zajść we wtorek, nie wpływają na siłę moich poniedziałkowych nawyków). Analogicznie rzecz się ma ze zdarzeniami przeszłymi, o ile nie pozostawią za sobą śladów, zaledwie prawdopodobnymi (czy nieprawdopodobnymi), zbyt odległymi, by mieć wpływ na interakcje przyczynowe danego organizmu, czy oddzielonymi od niego w sposób mechaniczny (wyobraźmy sobie, że dane zwierzę od potencjalnych drapieżników oddziela ocean, a żadne z nich nie potrafi pływać); ostatecznie owa niewrażliwość dotyczy wszelkich zdarzeń, od których dana istota jest jakkolwiek oddzielona przyczynowo. Sprawa wydaje się jasna. W TE na dobór mogą wpływać jedynie faktyczne transakcje przyczynowe między organizmem a otaczającym go środowiskiem. Zgodnie z WI na uczenie się mogą wpływać jedynie faktyczne wzmocnienia rzeczywistych zachowań organizmu.

Po raz kolejny nasuwa się nam podobna uwaga: obie teorie przyjmują podobne ograniczenia własne, choć w żadnym z dwu przypadków nie widać zasadniczego powodu, by tak miało być. Nie wydaje się wykluczone, by selekcja miała być lokalnie ograniczona przyczynowo, a uczenie się – nie. Wszak uczenie się – w odróżnieniu od ewolucji – zachodzi w organizmach wyposażonych w umysł – narzędzie, które specjalizuje się w rejestrowaniu skutków wydarzeń przeszłych (przez pamięć), przyszłych (przez przewidywanie) bądź li tylko możliwych (przez refleksję) i tak dalej. W istocie sądzimy, że choć procesy kierujące doborem faktycznie mają charakter lokalny, to ze zjawiskami mentalnymi jest zupełnie inaczej. Jeśli nie mylimy się w tej sprawie, to podobieństwo standardowych wersji TE i WI skłania do podejrzeń, że co najmniej jedna z tych teorii jest fałszywa.