Читать книгу Сляды волатаў - - Страница 21

Сапраўдны прыход вясны пачынаецца з вяртаннем птушак з выраю – з тых далёкіх і блізкіх цёплых краёў, куды яны адляталі восенню, каб перажыць зіму. Першага людзі заўважаюць грака, птушку вялікую, чорную, з белаю дзюбаю. Жывуць гракі паблізу чалавека, вясною пачынаюць ладзіць гнёзды нават у скверах і парках.

За горадам, калі яшчэ і снег не зусім растаў у палях, і марозікі бываюць ноччу і раніцай, у сонечным небе нястомна звініць песняй жаўранак. Аднымі з першых з’яўляюцца і пліскі, невялікія прыгожыя птушкі з доўгім чорным хвастом, якім яны нястомна пакіўваюць, калі бегаюць па зямлі і шукаюць на спажыву розных казюрак. Пра плісак людзі гавораць, што яны сваімі хвосцікамі лёд на рэках разбіваюць, бо ў гэтую пару на рэках пачынаецца ледаход.

Гучна аб прыходзе вясны заяўляюць вялікія птушкі – дзікія гусі і жураўлі. Іх касякі ляцяць высока ў небе, і галасы чуваць далёка навокал.

Дробнае птаства непрыкметна і дружна прылятае вялікімі чародамі, рассяляецца па лясах, узлесках, парках, садах і пачынае ладзіць новыя гнёзды. Іх вясновыя спевы не змаўкаюць з самага рання і да заходу сонца. Птушыны грай не моўкне ўсю вясну і першую палавіну лета. Калі адспявае свае песні і замоўкне салавей, яго заменіць не меней галасістая варакушка. Да палавіны лета большасць птушак ужо выводзяць птушанят, гадуюць іх, у гэты час менш часу застаецца бацькам на спевы, але зусім птушкі не замаўкаюць.

У другой палавіне лета птушкі гуртуюцца ў чароды, набіраюцца сілы і дужасці, каб з надыходам восені і першых халадоў зноў адляцець у вырай, у цёплыя краіны. Кожная птушка ляціць у выбраны ёю час – з пачатку і да самай позняй восені, ляцяць удзень і ноччу. Многія ляцяць ажно ў Афрыку.

Але ёсць птушкі, якія ляцяць у вырай не чародамі, як большасць. Самая маленькая дзікая палявая курачка – перапёлка, нястомнае «піць-палоць» якой чуваць у лугах, у палях усё лета, у адзіночку вярнулася з выраю, у адзіночку адправіцца туды на пачатку восені. Гэтаксама знікае і драч, дзяркаты голас якога чутны летам на балотах, але ўбачыць якога – рэдкая ўдача, бо ён актыўны пераважна ўначы. Лятае ён неахвотна, затое хутка бегае. Таму людзі гавораць, што драч у вырай пяшком ходзіць. Але гэта няпраўда, драч можа ляцець доўга і нястомна, бо, каб трапіць у Афрыку, дзе ён зімуе, яму трэба пераляцець цераз усё Чорнае мора.

Ды не ва ўсіх птушак вырай у далёкіх заморскіх краінах. Гракі, кнігаўкі, дзікія галубы і многія іншыя ляцяць у Балгарыю, Чэхію, Францыю, Англію – у Паўднёвую і Заходнюю Еўропу.

І наша Беларусь для паўночных птушак з’яўляецца поўднем. Калі пачынаюць набіраць сілу халады, з’яўляюцца ў нас чубатыя амялушкі, паўночныя жаўранкі і іншыя птушкі. Асабліва будуць цешыць наша вока зімою чырванагрудыя снегіры, якія на аснежаных кустах падобныя на кветкі.