Читать книгу Slow life. Japoński sposób na życie w zdrowiu i długowieczność - Maciej Kozakiewicz - Страница 21

Pro­wa­dzo­ne od kil­ku de­kad ba­da­nia nad sta­rze­niem się or­ga­ni­zmu ludz­kie­go zo­sta­ły zwień­czo­ne w 2009 roku Na­gro­dą No­bla dla trój­ki na­ukow­ców: Eli­za­beth H. Black­burn, Ca­rol W. Gre­ider oraz Jac­ka W. Szo­sta­ka. Black­burn wraz z Elis­są Epel opi­sa­ły te od­kry­cia w książ­ce Te­lo­me­ry i zdro­wie42. Mowa w niej o tym, iż cały nasz ge­nom, czy­li ma­te­riał ge­ne­tycz­ny, z ja­kie­go zbu­do­wa­ne jest na­sze cia­ło, wszel­kie in­for­ma­cje o bu­do­wie i in­dy­wi­du­al­nych ce­chach or­ga­ni­zmu, za­war­ty jest w ma­ją­cych po­stać dłu­gich nici czą­stecz­kach DNA. Na ich pod­sta­wie moż­na zi­den­ty­fi­ko­wać czło­wie­ka na­wet set­ki lat po śmier­ci. Nici te zwi­nię­te są w spe­cy­ficz­ny spo­sób, two­rząc chro­mo­so­my. W trak­cie ży­cia DNA w na­szych ko­mór­kach ule­ga ko­lej­nym uszko­dze­niom, pro­wa­dząc do nie­od­wra­cal­nych dys­funk­cji oraz sta­rze­nia się. Za pro­ces ten od­po­wia­da­ją wła­śnie te­lo­me­ry – za­koń­cze­nia chro­mo­so­mów. Na­ukow­cy otrzy­ma­li na­gro­dę za od­kry­cie struk­tu­ry te­lo­me­rów oraz en­zy­mu te­lo­me­ra­zy. Wy­ja­śni­li, w jaki spo­sób za­wie­ra­ją­ce dane ge­ne­tycz­ne chro­mo­so­my mogą być ko­pio­wa­ne przy każ­dym po­dzia­le ko­mór­ki i jak in­for­ma­cja ge­ne­tycz­na chro­ni się przed uszko­dze­niem.

Usta­li­li, że po­mi­mo iż te­lo­me­ry ule­ga­ją skró­ce­niu i ko­mór­ki się sta­rze­ją, to w nie­któ­rych przy­pad­kach, przy wy­so­kiej ak­tyw­no­ści te­lo­me­ra­zy dłu­gość tych­że te­lo­me­rów się nie zmie­nia, a sta­rze­nie ko­mó­rek zwal­nia. Dzie­je się tak na przy­kład u ko­mó­rek no­wo­two­ro­wych, ob­da­rzo­nych pew­ne­go ro­dza­ju „nie­śmier­tel­no­ścią”. Klu­czo­we jest to, że te­lo­me­ry po­sia­da­ją zdol­ność na­słu­chi­wa­nia ge­ne­ro­wa­nych przez cie­bie świa­do­mie lub nie po­le­ceń i przy­swa­ja­ją je. Ma dla nich zna­cze­nie, czy się smu­cisz w wy­ni­ku zda­rzeń, stre­su, czy czę­ściej się ra­du­jesz. W kon­se­kwen­cji tego, jak nimi ste­ru­jesz (świa­do­mie lub nie), te­lo­me­ry wpły­wa­ją na stan umy­słu, na na­strój, tem­po sta­rze­nia się oraz na ry­zy­ko cho­rób neu­ro­de­ge­ne­ra­cyj­nych, twier­dzą lau­re­aci Na­gro­dy No­bla43.

Au­tor­ki książ­ki roz­po­czy­na­ją swo­ją na­uko­wą opo­wieść od przed­sta­wie­nia po­sta­wy men­tal­nej naj­star­szej w hi­sto­rii ży­ją­cej oso­by, Fran­cuz­ki Je­an­ne Cle­ment. Od­no­to­wu­ją, co wręcz nie­wia­ry­god­ne, iż w wie­ku 85 lat za­czę­ła ona upra­wiać szer­mier­kę, a prze­kro­czyw­szy 100 lat, wciąż jeź­dzi­ła na ro­we­rze. W swo­je set­ne uro­dzi­ny oso­bi­ście od­wie­dza­ła są­sia­dów, dzię­ku­jąc im za ży­cze­nia uro­dzi­no­we. To de­lek­to­wa­nie się ży­ciem spra­wi­ło, iż prze­ży­ła 122 lata, za­cho­wu­jąc zdro­wie do sa­me­go koń­ca. Black­burn i Ebel do­wo­dzą, że róż­ni­ca w tem­pie sta­rze­nia się po­szcze­gól­nych osób wy­ni­ka ze zło­żo­nych od­dzia­ły­wań po­mię­dzy ge­na­mi a wa­run­ka­mi spo­łecz­ny­mi, śro­do­wi­skiem, try­bem ży­cia, zrzą­dze­nia­mi losu, a szcze­gól­nie re­ak­cją na nie44. Tym sa­mym po­ka­zu­ją, że zdro­wie za­le­ży od try­bu ży­cia, a sta­rze­nie ści­śle wią­że się ze stre­sem. W tej per­spek­ty­wie rady mę­dr­ców i mni­chów, by bacz­nie ob­ser­wo­wać my­śli oraz zda­rze­nia bez emo­cjo­nal­ne­go za­an­ga­żo­wa­nia, mogą wkrót­ce zna­leźć na­uko­we po­twier­dze­nie.