Читать книгу Nowa Historia Meksyku - Erik Velasquez Garcia - Страница 46

Od kiedy Mexikowie przestali być podporządkowani Tepanekom (1428 r.) i weszli w sojusz z Texcoco i Tlacopan, ich ośrodek Tenochtitlan stał się najpotężniejszym państwem. Tlatelolco nie miało szczęścia ani w doborze sprzymierzeńców, ani w strategiach przyjętych podczas konfliktów i wkrótce zostało podporządkowane Tenochtitlan. W latach 1473–1515 nie było żadnego tlatoaniego w Tlatelolco.

Potęga Mexico-Tenochtitlan i jego imperialna władza trwały zaledwie jedno stulecie i w tym czasie rządy sprawowało sześciu władców. Panujący w latach 1427–1440 Itzcoatl doprowadził Mexików do niezależności mniej więcej rok przed swoją koronacją. Pomógł mu w tym strateg Tlacaelel, któremu przypisuje się wielkie zdolności polityczne. Za rządów Itzcoatla ustanowiono formalnie Trójprzymierze, a Mexikowie rozpoczęli kampanie militarne, takie jak podbój Cuauhquechollan (Huaquechuli w dzisiejszym stanie Puebla), które zapowiadały zdecydowaną politykę ekspansji. Wydaje się, że za czasów panowania tego władcy zaczęto też tworzyć oficjalną historię Mexików ze szkodą dla tradycji założycielskich dwóch miast-dzielnic.

Motecuhzoma69 I Ilhuicamina (1440–1496) był wielkim władcą w dziejach Mexików. To on skonsolidował państwo, umocnił sojusze i rozpoczął wielką ekspansję terytorialną. Za jego panowania doszło do straszliwej klęski głodu spowodowanej przez suszę w latach 1450–1455. Wówczas ustaliła się praktyka „wojen kwietnych” z Tlaxcallan (Tlaxcalą) i Huexotzinco: wojen uzgadnianych, których celem było branie jeńców na ofiary. Za rządów Motecuhzomy I zorganizowano jednak także ważne wyprawy wojskowe nastawione na pozyskanie większej liczby trybutariuszy. Pierwsze podboje za jego panowania dotyczyły regionu Tlahuica, czyli dolin górskich Morelos i otomíckiego Xilotepec. Po wielkim głodzie kampanie Motecuhzomy i jego sojusznika Nezahualcoyotla (władcy Texcoco) skierowały się ku Zatoce Meksykańskiej, która była naturalnym spichlerzem Mezoameryki. Później władzy Mexików zostały podporządkowane takie miasta jak Coixtlahuaca (w regionie Mixteca, 1461 r.), Chalco (na południu Doliny Meksyku, 1465) i Tepeaca (w rejonie Puebli, 1466).

Wojskowe talenty Motecuhzomy I są bezsporne, ale jego bodaj największy wkład polegał na konsolidacji państwa Mexików i dworu. Władca kierował pracami niezbędnymi dla rozwoju miasta i kontroli zasobów wody, m.in. zlecił budowę akweduktu dostarczającego wodę pitną z Chapultepec do Mexico-Tenochtitlan. Uważa się, że przy tym projekcie mógł liczyć na pewną pomoc ze strony Nezahualcoyotla, a źródła ukazują pewną zbieżność w rządach tych władców. Przedstawia się ich jako przyjaciół, nie tylko sprzymierzeńców. Obu przypisuje się zasługę uchwalenia praw, które zapewniały ich ośrodkom fundament legislacyjny. Obaj zajmowali się organizacją życia miejskiego, zakładaniem sądów i szkół, ponadto sprzyjali temu, co moglibyśmy określić jako rozbudowę własnych dworów: arystokracja rozkwitała, pałace nabrały splendoru, a życie dworskie wzbogaciło się o luksusy i etykietę. Nezahualcoyotl korzystał z ogrodów i wspaniałych łaźni na skalistych zboczach Tetzcotzinco, a Motecuhzoma czynił to samo w Chapultepec i w Huaxtepec (Oaxtepec).

Nieco w cieniu pozostają jego następcy, Axayacatl (1469–1481) i Tizoc (1481–1486), a to przez blask władców, którzy rządzili przed nimi i po nich. Axayacatl podjął wiele wypraw militarnych w kierunku Zatoki Meksykańskiej, podporządkował ostatecznie Tlatelolków (1473 r.), a także parł ku zachodowi. Po podbiciu kilku miast-państw Doliny Toluki oparł się na granicy z Taraskami. Dwie kampanie przygotowane przez Axayacatla przeciw imperium Tarasków nie powiodły się – Mexikowie nie przekroczyli granicy. Jedynym sukcesem tej wyprawy był podbój Oztoman (w stanie Guerrero), gdzie Mexikowie pozostawili kolonię wojskową z posterunkami i wieżami strażniczymi. W okresie bardzo krótkich rządów Tizoca dokonano dwóch ważnych podbojów: Yancuitlan (Yanhuitlán) w regionie Mixteca i Tochpan (Tuxpan) w Veracruz. Krótkotrwale panujący tlatoani zmarł otruty.

Ahuitzotl (1486–1502) wstąpił na tron jeszcze jako nastolatek i zmarł w młodości. Niewiele ponad 15 lat panowania poświęcił wyprawom wojennym. Żaden władca dawnego Meksyku nie miał takiej sławy okrutnego wojownika, jaka towarzyszyła temu tlatoaniemu Mexików. Swoją koronację uczcił ofiarą z 80 tys. jeńców huasteckich. Liczba wydaje się przesadzona, ale podaje ją wiele źródeł. Po kampanii w regionie Huasteca Ahuitzotl podbił Oaxakę (1494 r.) i kontynuował podboje w tamtym kierunku, maszerując na Juchitan i Tehuantepec (1497–1498). Skonsolidował władzę na terenach dzisiejszego stanu Guerrero, dokonawszy kilku krwawych podbojów obejmujących np. Teloloapan. W tej okolicy podporządkowaniu oparły się miasta-państwa Yoyote, ale największą trudnością w wojnach na zachodzie okazał się coraz większy opór Tarasków, wobec którego Ahuitzotl musiał ustąpić.

Ilustracja 3.5 Kodeks Telleriano-Remensis: Ahuitzotl wstępuje na tron i otwiera nowy etap w dziejach Wielkiej Świątyni w Mexico-Tenochtitlan dniem bezprecedensowych ofiar

Motecuhzoma II Xocoyotzin (1502–1520) panował wystarczająco długo, by podjąć tyle kampanii militarnych ile jego poprzednik, ale tego nie uczynił. Jego podboje ograniczyły się do kilku zapoteckich miast-państw, które nie upadły w czasie podboju Oaxaki. Pod jego rządami dwór został ograniczony, gdy w poczet możnowładztwa zaprzestano zaliczać wybitnych wojowników. Za arystokrację uznawano już tylko tych, którzy z tej grupy się wywodzili. Ranga dworu Motecuhzomy I za Motecuhzomy II przekształciła się w despotyzm. Motecuhzoma I stworzył okazały dwór, Motecuhzoma II bardziej niż o splendorze myślał o jego utrzymaniu.

Co najmniej dwie decyzje Motecuhzomy II bezpośrednio wiążą się ze słabością Tenochtitlan w momencie walki z Hiszpanami: po pierwsze, starał się kontrolować dawnego sojusznika Texcoco i w tym celu narzucił swojego siostrzeńca Cacamę jako władcę tego miasta. Po drugie, zaatakował Tlaxcalteków z zamiarem ostatecznego ich podporządkowania, co jednak mu się nie udało. Skutecznie jednak zraził arystokrację Tlaxcallan i Texcoco, co wyjaśnia determinację obu potęg w późniejszym paktowaniu z Cortesem.