Читать книгу Nowa Historia Meksyku - Erik Velasquez Garcia - Страница 49

Źródła pisane, które odnoszą się do kultur przedhiszpańskich na wybrzeżu tej wielkiej zatoki, są dosyć ubogie. Wynika to w dużej mierze z katastrofy demograficznej, do której doszło w XVI w. Na nadbrzeżnych nizinach liczba ludności spadła niemal do zera. Świadectwa konkwistadorów hiszpańskich, którzy przemierzyli ten region w czasie podróży ku Mexico-Tenochtitlan, informacje pochodzące ze źródeł należących tradycji Nahua oraz prace archeologiczne pozwalają mieć pewne wyobrażenie o tym, co działo się na ziemiach znajdujących się między rzekami Papaloapan a Soto la Marina. Huastekowie z rodziny językowej macromayance przez stulecia zajmowali północ wybrzeża Zatoki Meksykańskiej. Wywodzący się z gór Totonakowie osiedli w centrum i na południu tego regionu, a do nadbrzeżnych nizin dotarli mniej więcej w VIII w. n.e.

Mexikowie i ich sprzymierzeńcy byli w sposób oczywisty zainteresowani nałożeniem na Huasteków zobowiązań lennych i zrobili wszystko, co możliwe, aby je wyegzekwować. Równie oczywiste jest to, że nie udało im się złamać oporu prowincji tego regionu, a podbite ośrodki wszczynały bunty. Tak więc rozgłos, jakim cieszą się w źródłach niektóre kampanie wojenne przeciwko Huastekom, np. ta, którą poprowadził Ahuitzotl na początku rządów, nie odzwierciedla rzeczywistego wyniku owych najazdów.

Mimo powtarzających się niepowodzeń Mexikom udało się w końcu militarnie pokonać Tamapachco oraz Tziuhcoac i zająć miejscowość dzisiaj nazywaną Castillo de Teayo, w której pozostawili garnizon wojskowy. Architektura i rzeźba tej enklawy wykazują silne wpływy kultury mexickiej. Główna świątynia w Castillo, jak również posągi zwane „chorążymi” oraz wyobrażenia bogów Tlaloca, Xilonen70, Xipe Toteca i innych bóstw żywo przypominają sztukę Doliny Meksyku. Z kolei Huastekowie znaczną część swoich budowli tworzyli z materiałów nietrwałych, takich jak bajareque, cegła adobe i ugnieciona ziemia. Nawet wiele z huasteckich „piramid”, które zwykle budowano na planie koła, było wzniesionych z ziemi i tylko przykrytych z wierzchu stiukiem, wskutek czego erozja wymazała ślady tych dawnych budowli.

Totonakowie weszli do historiografii dawnego Meksyku od pierwszych dni kontaktu Europy z Mezoameryką. W relacjach z konkwisty figuruje „gruby kacyk”71 (hiszp. cacique gordo), który okazywał niezadowolenie z powodu obecności mexickich wysłanników w Cempoallan (Cempoali) i był przyjaźnie nastawiony do Cortesa. Cempoallan rzeczywiście było jednym z bogatych miast Totonaków, takich jak Tuxpan, Quiahuiztlan lub Cuetlaxtlan (Cotaxtla), które zostały podbite przez wojska Trójprzymierza. Kiedy Totonakowie odnosili się do tych, którzy wymuszali na nich daniny i swoje warunki handlowe, przede wszystkim mówili o nich Culhua, tzn. Mexikowie.

Od czasów wielkiego głodu w połowie XV w. Mexikowie przypuścili atak na małe ośrodki totonackie. Wszystkie miały wspaniałe zaplecze rolnicze i stosowały techniki nawadniania, aby złagodzić skutki pory suchej72. Ich ośrodki były podzielone na dzielnice, każda z własną świątynią, istniał w nich system odprowadzania wody, targowisko i rozległe place ceremonialne, a ulice były wybrukowane. Cempoallan w pewnym momencie liczyło łącznie 20 tys. mieszkańców i to właśnie z tego zespołu miejskiego wyszedł pierwszy ważny kontyngent wojskowy, jaki miał zasilić oddziały Cortesa.