Читать книгу Nowa Historia Meksyku - Erik Velasquez Garcia - Страница 48

Jak się zdaje, ośrodki polityczne położone w górskich dolinach Morelos – czyli w regionie, który ludy Nahua nazywały Tlalhuic – przez cały okres postklasyczny nie miały wystarczającej siły, aby rywalizować z ośrodkami z Doliny Meksyku, w przeciwieństwie do organizmów państwowych z Doliny Puebli i Tlaxcali. Jednak od połowy XIV w. aż do początków XV stulecia ośrodki regionu Tlalhuic podejmowały próby uczestniczenia w niektórych wojnach, które rozszerzyłyby ich władzę poza własny region. Cuauhnahuac, jedna z głównych stolic regionu, zaatakowała w 1365 r. kilka miejscowości podlegających Chalco, ale atak ten został odparty przez Mexików, którzy wtedy jeszcze znajdowali pod rządami Tepaneków. Cuauhnahuac wywierało presję przez kilkadziesiąt lat i dołączyło do działań innych dwóch ośrodków, które tworzyły korytarz na południe od Popocatepetl, czyli do Cuautli i Cuauhquechollan (Huaquechuli). To ostatnie miasto zostało podbite przez Huexotzinków w 1404 r. i przez Tenochtitlan w 1432 r. W XIV w. dwie główne stolice dolin Cuauhnahuac i Huaxtepec zostały wasalami Mexików i Texcocan. To samo stało się z ich ośrodkami o żyznych ziemiach dostarczających bawełny, kakao i innych surowców tropikalnych: były to Xochitepec, Xiuhtepec, Amacuzac, Puente de Ixtla, Cuauhtla, Anenecuilco, Tepoztlan, Yauhtepec, Yecapixtla, Totolapan i kilka innych. Dolina Toluki była naturalną strefą wpływów tepaneckich i znajduje się wśród regionów, które Mexikowie musieli na nowo zdobyć po pokonaniu Azcapotzalco w procesie tworzenia prowincji zapewniających daniny Trójprzymierzu. W 1474 r. ośrodek Tenantzinco (Tenancingo), który wszedł w konflikt z Tollocan (Toluką), poprosił o pomoc Mexików, a ich władca Axayacatl wykorzystał tę okazję do wszczęcia w całym regionie kampanii na wielką skalę. Wojsko Mexików zaatakowało Calixtlahuakę i Tollocan. Walki były trudne, a rezultat wydawał się niepewny: sam Axayacatl został w trakcie kampanii ranny w nogę. Ostatecznie jednak stolice tego regionu zasiedlonego głównie przez Matlazinków zostały ujarzmione.

Niektóre źródła wskazują, że w ramach tej właśnie ekspedycji podbito pozostałe ośrodki na owych terenach: Teotenango, Calimayę, Malinalco, Ocuilan, Tenancingo i kilka innych. Wszystkie zostały zmuszone do trybutarnego oddawania produktów rolnych i bawełnianych płaszczy, a daniny te przypadały głównie Mexico-Tenochtitlan i Tlacopan. Niektóre ludy zostały jednakże podbite nie tylko ze względu na zyski z daniny w naturze, ale też z tego powodu, że znajdowały się w pasie granicznym z ziemiami Tarasków. Głównym obciążeniem spoczywającym na tych ośrodkach miała być walka z Taraskami i wzmocnienie garnizonów wysyłanych przez Trójprzymierze. Tak było w przypadku Atlacomulco i Ixtlahuaki, Malacaltepec (leżącego naprzeciw Zitácuaro), a także Temazcaltepec.

Granica z Taraskami była głównym problemem militarnym Mexików. Zachodnia Mezoameryka – przez co należy rozumieć dzisiejsze stany Michoacan, Colima i część stanów Jalisco oraz Nayarit – utrzymywała w toku swoich dziejów pewną autonomię w stosunku do procesów, które ściśle łączyły pozostałe regiony tego obszaru kulturowego. Szlaki handlowe Doliny Meksyku kierowały się bardziej na północny zachód (do Zacatecas, Durango i Sinaloi) niż na zachód. W późnym okresie postklasycznym ta pewna izolacja przełożyła się na ekspansywną siłę polityczną podobną do tej, która pchała naprzód Mexików z Doliny Meksyku.

W sytuacji analogicznej do tej z Doliny Meksyku oraz Doliny Puebli i Tlaxcali w XIII–XIV w. nastąpiła ok. 1300 r. migracja chichimecka do Michoacan. Źródła określają tych Chichimeków michoacańskich jako Uacúsecha. Uchodzili oni, podobnie jak ich odpowiednicy z innych regionów, za wieśniaków i górali o obyczajach dalekich od kultury miejskiej. Dane archeologiczne pokrywają się ze źródłami pisanymi w ustalaniu przebiegu owego zjawiska migracyjnego; początkiem wędrówki były tereny na granicy stanów Guanajuato i Michoacan, a jej pierwszym przeznaczeniem – dolina Zacapu. Inna hipoteza sugeruje, że dawniej doszło do migracji ludów P’urhépecha o wiele dalej na północ niż region El Bajío. W każdym razie Uacúsecha dotarli do Michoacan z północy, a przybywając tam, zastali inne grupy mówiące tym samym językiem.

Po osiedleniu się i spędzeniu kilku lat w dolinie Zacapu grupa Uacúsecha, której przewodził władca Ireti Ticátame, skierowała się w stronę wybrzeży jeziora Pátzcuaro. Tam założyła miasto o tej samej nazwie (według tradycyjnych relacji założycielem był Tariácuri), które stało się stolicą owego wędrownego ludu oraz tych, którzy mieszkali w okolicy w chwili nadejścia Uacúsecha: wszyscy ci ludzie mówili w języku taraskańskim lub purépecha. Począwszy od 1450 r., Pátzcuaro dzieliło władzę z dwiema innymi stolicami, tworząc swoje trójprzymierze. Hiquíngare, syn Tariacuriego, rządził w Pátzcuaro, podczas gdy Hiripan i Tangaxan, siostrzeńcy Tariacuriego, władali odpowiednio w Ihuatzio i Tzintzuntzan.

Ilustracja 3.6 Relación de Michoacan: najwyższy kapłan Tarasków (petámuti) wygłasza przemowę do wszystkich panów prowincji

Chociaż kultura taraskańska jest podobna do innych w Mezoameryce, różni się kilkoma ważnymi cechami. Tutejsze społeczności – dzielnice – płaciły swoim panom trybut nie w naturze, ale w formie pracy. Arystokracja ponadto nie tworzyła warstwy tak licznej i bogatej jak w przypadku organizmów państwowych ludów Nahua. Ogólnie wydaje się, że uwarstwienie społeczne nie było tu tak złożone; a to przekładało się na charakter miejscowości, nie tak rozległych ani zurbanizowanych jak u ludów Nahua. Sama kultura materialna Tarasków była znacznie prostsza, może nawet uboższa niż inne, jak chociażby kultura Nahua czy mixtecka. Jednak władza sprawowana przez suwerena Tarasków (określanego tam słowem cazonci) i przez ich najwyższego kapłana (petámuti) była co najmniej równie rozległa i despotyczna jak władza jakiegokolwiek suwerena Nahua. Trzeba natomiast wspomnieć jeszcze, że władza pana taraskańskiego była silnie scentralizowana.

Po zapewnieniu sobie całkowitej kontroli nad sąsiednimi miejscowościami nad jeziorem Pátzcuaro lud Uacúsecha zaczął organizować wyprawy wojskowe, które doprowadziły go za rzekę Lerma na północy, gdzie zbieracze-łowcy przemierzali tereny, na których znajdowały się ostatnie już osady rolnicze. Od południa Uacúsecha dotarli aż do doliny rzeki Balsas, a od wschodu – aż w pobliże Doliny Toluki. W tych dwóch ostatnich przypadkach zetknęli się z inną wielką potęgą ekspansjonistyczną – sojuszem Mexico-Tenochtitlan, Texcoco i Tlacopan. Żaden z tych dwóch projektów imperialnych nie przesunął jednak znacząco owej granicy w ostatnich dekadach poprzedzających hiszpańską konkwistę.