Читать книгу Rachunkowość finansowa z uwzględnieniem MSSF - Группа авторов - Страница 26

Pierwszym z wymienionych w definicji aktywów finansowych elementem są aktywa pieniężne. Należą do aktywów finansowych, ponieważ stanowią środek wymiany i dlatego są podstawą wyceny wszystkich transakcji w sprawozdaniach finansowych. Definicja zawarta w ustawie o rachunkowości podaje, że są to aktywa w formie krajowych środków płatniczych, walut obcych i dewiz [uor, art. 3 ust. 1 pkt 25]. Podstawową funkcją, jaką pełnią aktywa pieniężne, jest funkcja płatnicza. Do aktywów pieniężnych zalicza się również inne aktywa finansowe, w tym w szczególności naliczone odsetki od aktywów finansowych.

Pojęcia, których użył ustawodawca w definicji aktywów pieniężnych, nie zostały wyjaśnione w prawie bilansowym. Przedstawiając ich istotę, posłużono się regulacjami prawa dewizowego7. I tak [prawo dewizowe, art. 2 ust. 1]:

• krajowymi środkami płatniczymi są waluta polska oraz papiery wartościowe i inne dokumenty, pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walucie polskiej;

• walutami obcymi są znaki pieniężne (banknoty i monety) będące poza krajem prawnym środkiem płatniczym, a także wycofane z obiegu, lecz podlegające wymianie,

• dewizami są papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walutach obcych.

Aktywa pieniężne charakteryzuje krótki termin zwrotu i wysoka płynność. Obejmują swym zakresem środki pieniężne znajdujące się w kasie i na rachunkach bankowych, a także krótkoterminowe czeki, weksle obce, bony handlowe, bony komercyjne, certyfikaty depozytowe, bony oszczędnościowe, lokaty terminowe, bony skarbowe, bony pieniężne NBP. Do aktywów pieniężnych zalicza się także ekwiwalenty środków pieniężnych rozumiane jako krótkoterminowe inwestycje o dużej płynności, łatwo wymienialne na określone kwoty środków pieniężnych i narażone na nieznaczne ryzyko zmiany wartości [MSR 7, par. 6]. Ekwiwalenty środków pieniężnych w niewielkim stopniu narażone są na ryzyko utraty wartości, nawet gdy zajdzie potrzeba ich zamiany na środki pieniężne. Poza tym krótki czas potrzebny na ich spieniężenie pozwala uznać je za aktywa niewiele mniej płynne od środków pieniężnych. Ekwiwalenty środków pieniężnych wykorzystywane są zatem do realizacji krótkoterminowych płatności, a nie do dokonywania długoterminowych inwestycji.

Zakres aktywów pieniężnych przedstawiony został na rysunku 3.5.

Rysunek 3.5. Zakres aktywów pieniężnych

Źródło: opracowanie własne.

W odniesieniu do wszystkich aktywów finansowych może powstać wątpliwość, kiedy należy zaliczyć je do aktywów pieniężnych, a kiedy do innych krótkoterminowych aktywów finansowych. Generalnie decyduje o tym przeznaczenie instrumentu, określone przez zarządzającego aktywami finansowymi podmiotu. Podstawowym celem środków pieniężnych oraz ich ekwiwalentów jest dokonywanie dzięki nim płatności i zapewnienie spłaty bieżących zobowiązań. Celem zaś aktywów finansowych o charakterze niepieniężnym jest dążenie do osiągania korzyści ekonomicznych z faktu posiadania tych aktywów.

Podsumowując, do aktywów pieniężnych zalicza się gotówkę i depozyty płatne na żądanie oraz ekwiwalenty środków pieniężnych, których podstawową cechą jest realizacja funkcji płatniczej, a nie dążenie do osiągania dzięki nim korzyści ekonomicznych. Tę grupę aktywów cechuje także najwyższy stopnień płynności.