Читать книгу Dietetyka kliniczna - Группа авторов - Страница 45

Wraz z poprawą opieki, wczesnego rozpoznawania i intensywnego leczenia, co wpłynęło na poprawę długości przeżycia chorych z mukowiscydozą, należy dbać o jakość diety już od momentu diagnozy. Jeszcze kilka lat temu zalecenia w diecie wysokokalorycznej dopuszczały spożywanie posiłków i produktów typu fast food w celu utrzymania odpowiedniej kaloryczności diety, obecnie nie są rekomendowane. Ze względu na brak badań randomizowanych oceniających wpływ działań żywieniowych na przyrosty masy ciała u chorych z mukowiscydozą, wytyczne żywieniowe oparte są na zaleceniach i opiniach ekspertów. Żywienie w mukowiscydozie, z uwagi na złożony i wieloukładowy charakter choroby, wymaga indywidualnego podejścia i regularnej oceny dietetycznej od niemowlęcia do okresu dorosłego w celu zapewnienia optymalnego stanu odżywienia. W niniejszym podrozdziale uwzględniono najważniejsze i najczęstsze aspekty związane z postępowaniem żywieniowym u chorych z mukowiscydozą.

Piśmiennictwo

1. AAP Committee on Nutrition: Pediatric Nutrition Handbook, 6th Edition. 2013. Section on Breastfeeding. Breastfeeding and the use of human milk. Pediatrics 2012; 129(3): e827–e841.

2. Agostoni C., Braegger Ch., Decsi T. i wsp.: Role of dietary factors and food habits in the development of childhood obesity: A commentary by the ESPGHAN Committee on Nutrition. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr. 2011; 52(6): 662–669.

3. Borowitz D., Robinson K.A., Rosenfeld M. i wsp.: Cystic Fibrosis Foundation evidence-based guidelines for management of infants with cystic fibrosis. J. Pediatr. 2009; 155(supl. 6): S73–S93.

4. Briefel R.R., Wilson A., Cabili Ch., Hedley Dodd A.: Reducing calories and added sugars by improving children’s beverage choices. J. Acad. Nutr. Diet. 2013; 113(2): 269–275.

5. Collins C.E., Okely A.D., Morgan Ph.J. i wsp.: Parent diet modification, child activity, or both in obese children: An RCT. Pediatrics 2011; 127(4): 619–627.

6. Commission Directive 2006/141/EC of 22 December 2006 on infant formulae and follow-on formulae and amending Directive 1999/21/EC Text with EEA relevance, http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32006L0141:EN:NOT

7. De Craemer M., Lateva M., Iotova V. i wsp.; the Toy-Box-study group: Differences in energy balance-related behaviours in European preschool children: The ToyBox-Study. PLOS One 2015; 10(3): e0118303.

8. De Ruyter J.C., Olthof M.R., Seidell J.C., Katan M.B.: A trial of sugar-free or sugar-sweetened beverages and body weight in children. N. Engl. J. Med. 2012; 367(15): 1397–1406.

9. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies. Scientific opinion on nutrient requirements and dietary intakes of infants and young children in the European Union. EFSA Journal 2013; 11(10): 3408.

10. ESPGHAN Committee on Nutrition. Mihatsch W., Braegger C., Bronsky J. i wsp.: Prevention of vitamin K deficiency bleeding in newborn infants: A position paper by the ESPGHAN Committee on Nutrition. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr. 2016; 63(1): 123–129.

11. European Food Safety Authority (EFSA): Scientific opinion on nutrient requirements and dietary intakes of infants and young children in the European Union. EFSA Journal 2013; 11: 3408. External Resources.

12. European Food Safety Authority (EFSA): Scientific opinion on the essential composition of infant and follow-on formulae. EFSA Journal 2014; 12: 3760.

13. European Food Safety Authority. Panel on Dietetic Products: Scientific opinion on dietary reference values for water. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition, and Allergies (NDA). EFSA Journal 2010; 8: 1459.

14. Fewtrell M., Bronsky J., Campoy C. i wsp.: Complementary feeding: A position paper by the European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition (ESPGHAN) Committee on Nutrition. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr. 2017; 64(1): 119–132.

15. Herpertz-Dahlmann B., Salbach-Andrae H.: Overview of treatment modalities in adolescent anorexia nervosa. Child Adolesc. Psychiatr. Clin. N. Am. 2009;, 18(1): 131–145.

16. Herpertz-Dahlmann B.: Adolescent eating disorders: definitions, symptomatology, epidemiology and comorbidity. Child Adolesc. Psychiatr. Clin. N. Am. 2009; 18(1): 31–47.

17. Hollander F.M., de Roos N.M., Heijerman H.G.M.: The optimal approach to nutrition and cystic fibrosis: Latest evidence and recommendations. Curr. Opin. Pulm. Med. 2017; 23(6): 556–561.

18. Horvath A., Szajewska H.: Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży. Medycyna Praktyczna: Kraków 2017.

19. Jarosz M. (red.): Normy żywienia dla populacji Polski. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2017.

20. Jones G.C., Sainsbury C.A.: A practical approach to glucose abnormalities in cystic fibrosis. Diabetes Ther. 2016; 7(4): 611–620.

21. Mazur J. (red.): Zdrowie i zachowania zdrowotne młodzieży szkolnej w Polsce na tle wybranych uwarunkowań socjodemograficznych. Wyniki badań HBSC 2014. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2015.

22. Moran A., Pillay K., Becker D.J., Acerini C.L.: ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2014. Management of cystic fibrosis-related diabetes in children and adolescents. Pediatr. Diab. 2014; 15(supl. 20): 65–76.

23. Nicholls D., Grindrod C.: Behavioural eating disorders. Pediatr. Child Health 2009; 19(2): 60–66.

24. Parks E.P., Kumanyika Sh., Stettler N.: Practical application of the nutrition recommendations for the prevention and treatment obesity in pediatric primary care. Pediatr. Ann. 2010; 39(3): 147–153.

25. Pinket A.-S., Van Lippevelde W., De Bourdeaudhuij I. i wsp.; ToyBox-study group: Effect and process evaluation of a cluster randomized control trial on water intake and beverage consumption in pre-schoolers from six European countries: The toybox-Study. PLOS One 2016; 11(4): e0152928.

26. Płudowski P., Karczmarewicz E., Chlebna-Sokół D. i wsp.: Witamina D: rekomendacje dawkowania w populacji osób zdrowych oraz w grupach ryzyka deficytów – wytyczne dla Europy Środkowej w 2013 r. Stand. Med. Pediatr. 2013; 10: 573–578.

27. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach (Dz.U. 2016, poz. 1154).

28. Sands D. (red.): Mukowiscydoza – choroba wieloukładowa. Termedia Wydawnictwo Medyczne, Poznań 2018.

29. Sands D., Hedwig D., Juszczyński J. i wsp.: Standardy opieki Europejskiego Towarzystwa Mukowiscydozy: zarys kształtu centrum mukowiscydozy. Pediatria Pol. 2016; 91: S24–S29.

30. Schwarzenberg S.J., Hempstead S.E., McDonald C.M. i wsp.: Enteral tube feeding for individuals with cystic fibrosis: Cystic Fibrosis Foundation evidence-informed guidelines. J. Cyst. Fibros. 2016; 15(6): 724–735.

31. Smyth A.R., Bell S.C., Bojcin S. i wsp.: European Cystic Fibrosis Society standards of care: Best practice guidelines. J. Cyst. Fibros. 2014; 13(supl. 1): S23–S42.

32. Stallings V.A., Stark L.J., Robinson K.A. i wsp.: Evidence-based practice recommendations for nutrition-related management of children and adults with cystic fibrosis and pancreatic insufficiency: Results of a systematic review. J. Am. Diet. Assoc. 2008; 108(5): 832–839.

33. Stefańska E., Falkowska A., Ostrowska L.: Wybrane zwyczaje żywieniowe dzieci i młodzieży w wieku 10–15 lat. Rocz. PZH 2012; 63(1): 91–98.

34. Szajewska H., Horvath A., Rybak A. i wsp.: Karmienie piersią. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Standardy Medyczne 2016.

35. Szajewska H., Shamir R., Mearin L. i wsp.: Gluten introduction and the risk of coeliac disease: A position paper by the European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr. 2016; 62(3): 507–513.

36. Szajewska H., Socha P., Horvath A. i wsp.: Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Standardy Medyczne Pediatria 2014; 11: 321–338.

37. Tabak I., Jodkowska M., Oblacińska A., Mikiel-Kostyra K.: Czy spożywanie wspólnych posiłków z rodziną może chronić nastolatki przed otyłością? Med. Wieku Rozwoj. 2012; 16(4): 313–322.

38. Tijhuis M.J., Doets E.L., Vonk Noordegraaf-Schouten: Extensive literature search and review as preparatory work for the evaluation of the essential composition of infant and follow-on formulae and growing-up milk, http://www.efsa.europa.eu/en/supporting/doc/551e.pdf.

39. Turck D., Braegger C.P., Colombo C. i wsp.: ESPEN-ESPGHAN-ECFS guidelines on nutrition care for infants, children, and adults with cystic fibrosis. Clin. Nutr. (Edinburgh, Scotland) 2016; 35(3): 557–577.

40. Weker H., Barańska M. (red.): O żywieniu i aktywności fizycznej dzieci – prosto, nowocześnie, praktycznie. Poradnik żywienia i aktywności fizycznej dziecka od narodzin do 13 roku życia. Instytut Matki i Dziecka, Ministerstwo Zdrowia, Warszawa 2015.

41. Weker H., Barańska M.: Models of safe nutrition of children and adolescents as a basis for prevention of obesity, cz. 1. Med. Wieku Rozwoj. 2011; 15(3): 288–297.

42. Weker H.: Badanie nad powiązaniem czynnika żywieniowego z otyłością prostą u dzieci. Med. Wieku Rozwoj. 2006; 1(1): X, 1–191.

43. World Health Organization. Europejski Plan Działania w dziedzinie Żywności i Żywienia 2015–2020. Europejski Komitet Regionalny WHO 64. Sesja, Kopenhaga, Dania, 15–18 września 2014.

44. World Health Organization: Guidelines: Sugars intake for adults and children, www.who.int/nutrition/publications/guidelines/sugars_intake/en, 2015.

45. World Health Organization. Making health services adolescent friendly. Developing national quality standards for adolescent-friendly health services. Department of Maternal, Newborn, Child and Adolescent Health, Geneva 2012.

46. World Health Organization. Raport WHO: Otyłość i nierówność. Praktyczne aspekty przeciwdziałania nierównościom związanym z nadwagą i otyłością, https://akademia.nfz.gov.pl/raport-who-otylosc-i-nierownosci-praktyczne-aspekty-przeciwdzialania-nierownosciom-zwiazanym-z-nadwaga-i-otyloscia/, 2014.

47. World Health Organization. WHO child growth standards: length/height-for-age, weight-for-age, weight-for-length, weight-for height and body mass index-for-age: methods and development, http://www.who.int/child-growth/standards/en/index.html, 2006.

48. Woynarowska B., Mazur J. (red.): Tendencje zmian zachowań zdrowotnych i wybranych wskaźników zdrowia młodzieży szkolnej w latach 1990–2010. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2012.