Читать книгу Dietetyka kliniczna - Группа авторов - Страница 53

Białko to szczególny składnik diety, którego niedobory przekładają się na pogłębienie i/lub przyspieszenie związanego z wiekiem zmniejszenia masy mięśniowej. Optymalne spożycia białka jest więc ważne dla utrzymania sprawności w procesie starzenia.

Zmiany w składzie ciała to typowa cecha normalnego starzenia się. Wraz z wiekiem zmniejszeniu ulega masa mięśni i często obniżeniu ulega siła mięśniowa. Znaczące pogorszenie tych dwóch parametrów świadczy o sarkopenii definiowanej jako zespół uogólnionej i progresywnej utraty mięśni szkieletowych i ich siły, któremu towarzyszy ryzyko fizycznej niesprawności, złej jakości życia, a nawet śmierci. Sam upływ czasu nie powoduje zmian wystarczających do rozpoznania sarkopenii; konieczny jest proces chorobowy je nasilający. Do czynników ryzyka sarkopenii zalicza się również nieoptymalną podaż białka w diecie.

Na podstawie analizy wielu niezależnych badań opublikowanych w ciągu ostatnich lat grupa PROT-AGE STUDY stworzyła rekomendacje, zgodnie z którymi dla osób w wieku 65+, dla utrzymania beztłuszczowej masy ciała (w tym masy mięśniowej) i sprawności, zalecana jest podaż na poziomie 1,0–1,2 g/kg m.c./24 h. Są to więc zalecenia wyższe niż dla młodszych dorosłych, dla których – zgodnie z aktualnie obowiązującymi normami – została ona określona na poziomie 0,8 g/kg m.c./24 h. U osoby starszej podejmującej regularny wysiłek fizyczny udział tego makroskładnika w diecie powinien wynosić co najmniej 1,2 g/kg m.c./24 h. Dla chorych z ostrymi i przewlekłymi patologiami rekomendacje są jeszcze wyższe – 1,2–1,5 g/kg m.c./24 h. Wyjątkiem są chorzy z niewydolnością nerek niedializowani (GFR [glomerular filtration rate – współczynnik przesączania kłębuszkowego] < 30 ml/min), u których konieczne jest ograniczenie spożycia białka ze względu na potencjalną progresję niewydolności. Także u osób starszych z chorobą Parkinsona podaż białka powinna być na poziomie 0,8 g/kg m.c./24 h, ponieważ dieta o wyższej zawartości białka przyczynia się do obniżenia efektywności lewodopy – podstawowego leku stosowanego w tej jednostce chorobowej.

Zwraca się uwagę na to, że synteza białek mięśniowych u osób w podeszłym wieku jest mniej efektywna niż u osób młodszych, co oznacza, że z tej samej ilości spożytego białka powstaje mniej białek mięśniowych. W badaniu Paddon-Jonesa i wsp. najbardziej efektywną syntezę białek mięśniowych u osób starszych powodowała dawka 15 g aminokwasów egzogennych (u młodych osób wystarczyło już 7 g). Warto nadmienić, że przeciętna 20-gramowa porcja białka zwierzęcego lub roślinnego zawiera 5–8 g aminokwasów egzogennych. Efektem badań Paddon-Jonesa i wsp. są rekomendacje, aby u osób starszych całodzienną podaż białka rozdzielić równomiernie na trzy główne posiłki (śniadanie, obiad i kolację), z których każdy zawierać będzie białko w ilości 25–30 g, co pozwoli na efektywną syntezę białek mięśniowych.

W prewencji sarkopenii znaczenie ma również źródło białka – lepsze wyniki w zakresie poposiłkowej syntezy białek mięśni zaobserwowano po spożyciu białka pochodzenia zwierzęcego niż roślinnego. Wiąże się to z lepszym składem aminokwasowym białka zwierzęcego, które charakteryzuje się większą zawartością aminokwasów egzogennych. Spośród aminokwasów egzogennych szczególnie istotnym w procesie starzenia dla syntezy tkanki mięśniowej jest leucyna. Aktualnie rekomenduje się więc, aby każdy główny posiłek (śniadanie, obiad i kolacja), który będzie spożywała osoba w wieku podeszłym, zawierał przynajmniej 3 g leucyny.