Читать книгу Dietetyka kliniczna - Группа авторов - Страница 52

Jedną ze zmian, które mają szczególne znaczenie dla dietoprofilaktyki w starości, jest ograniczenie zdolności do utrzymania homeostazy wodnej. Wynika to z jednej strony ze zmniejszenia zawartości wody w ustroju (do poziomu 50% masy ciała, czyli o 10% mniej w porównaniu z młodszymi osobami dorosłymi), a z drugiej – ze zmian w mechanizmach regulujących gospodarkę wodną (zmniejszenie wrażliwości ośrodka pragnienia oraz gorsza funkcja cewek nerkowych w zakresie reagowania na zmiany stanu nawodnienia). W procesie starzenia narasta więc ryzyko odwodnienia i jedną z najważniejszych rekomendacji dietetycznych w normalnym starzeniu jest odpowiednie spożycie wody. Normy dla populacji polskiej w znowelizowanych normach żywienia Instytutu Żywności i Żywienia z 2012 r. zalecały spożycie wody na poziomie wystarczającego spożycia (adequate intake, AI), tj. dla mężczyzn w ilości 2500 ml, a dla kobiet w ilości 2000 ml dziennie. Normy z 2017 r. nie wprowadziły zmian w tym zakresie. Ilości te obowiązują wszystkich dorosłych, w tym osoby starsze. Uwzględniają one spożycie wody w postaci czystej wody i wszystkich innych płynów, jak również wody z produktów spożywczych. Zalecenia te dotyczą nie tylko osób zdrowych. Należy jednak pamiętać o wzięciu pod uwagę przeciwwskazań do takiego postępowania w przypadku wybranych grup chorych (niewydolność krążenia i zaawansowana niewydolność nerek).

Przed nowelizacją norm żywieniowych do wyliczania indywidualnego zapotrzebowania na wodę w przypadku osób starszych zalecano stosować schemat uwzględniający masę ciała, tj. 30–35 ml wody/kg m.c./24 h (co wiązało się z tym, że poprzednie normy były dużo wyższe od aktualnie obowiązujących, tj. wynosiły 3700 ml dla dorosłych mężczyzn i 2700 ml dla dorosłych kobiet).

U wszystkich osób starszych bardzo ważna jest profilaktyka odwodnienia. Należy prowadzić edukację na temat konieczności wypijania w ciągu dnia co najmniej 1,5 l płynów (zakładając, że pewną część zapotrzebowania na wodę pokryje spożycie produktów spożywczych niebędących napojami, np. warzywa zawierają jej nawet do 95 g/100 g produktu, a owoce – do 87 g/100 g produktu) nawet wobec braku odczuwania pragnienia. Płyny powinny być dostępne w zasięgu wzroku. Rekomendowanymi płynami są niegazowana woda źródlana i mineralna, kompoty lub soki owocowe, słaby napar z herbaty czy kawy. Niektóre (choć nie wszystkie) badania sugerują bowiem, że kofeina zawarta m.in. w mocnej kawie czy herbacie może wykazywać działanie moczopędne; jej znaczne ilości mogą zatem zwiększać ryzyko odwodnienia. Nie są to jednak dane jednoznaczne. Z pewnością straty wody w organizmie mogą być zwiększane przez napoje alkoholowe.